Cái làm tên lửa "Sao băng" Châu Âu đáng sợ với Su-57

Xin giới thiệu tiếp một bài về các tên lửa hàng không Nga- Mỹ- Châu Âu của một người “trong nghề”, chuyên gia quân sự, nguyên kỹ sư chính Phòng Thiết kế Tên lửa TSIMASH Vladimir Tuchkov để cùng tham khảo.

Bài viết với với tiêu đề và phụ đề trên đăng trên “Svobodnaia Pressa” ngày 9/8/2021. Chúng tôi có bổ sung thêm ảnh để tiện so sánh:

Tên lửa “không đối không” tầm xa “Meteor” (Ảnh: wikimedia)

Cơ quan Báo chí Không quân Đức vừa mới ra thông báo cho biết tên lửa “không đối không” tầm xa mới “Meteor” (“Sao băng”) đã sẵn sàng để trang bị cho các máy bay tiêm kích Eurofighter Typhoon của Đức.

Tên lửa này đã qua tất cả các bài kiểm tra bay sơ bộ cần thiết trên hai chiếc máy bay tiêm kích của Biên đội không quân chiến thuật số 74 đóng tại căn cứ không quân Neuberg ở Bavaria. Giai đoạn tiếp theo, tức giai đoạn kiểm tra "Meteor" lần cuối- sẽ là phóng thử nghiệm.

Thông tin này nghe có vẻ hơi lạ. Bởi vì "Meteor" đã được không quân một loạt nước khác (ngoài Đức) khai thác từ cách đây khá lâu.

Lịch sử của kiểu tên lửa này ngắn gọn như sau. Từ cách đây rất lâu, năm 1984, công ty Saab Dynamic của Thụy Điển đã nhận đơn đặt hàng của Không quân nước này triển khai thiết kế tên lửa lớp “không đối không” tầm xa Rb-74 dự kiến sẽ sử dụng động cơ phản lực dòng thẳng.

Nhưng chỉ sau đó một khoảng thời gian, các tướng lĩnh Thụy Điển tỏ ra không còn mấy hứng thú với dự án này.

Và khi đó công ty BAE của Anh đã tiếp nhận lại dự án. Người Anh quan tâm đến ý tưởng chế tạo kiểu tên lửa hàng không Châu Âu "tốt nhất trên thế giới" và đem ý tưởng này thuyết phục được 5 quốc gia nữa, và sáu quốc gia này thành lập một tập đoàn mới.

Công ty Châu Âu mới thành lập MBDA (Matra BAE Dynamics Alenia) đó với các thành viên là các nhà thiết kế và sản xuất vũ khí tên lửa chiến thuật của các nước Đức, Anh, Ý, Pháp, Tây Ban Nha và Thụy Điển (gồm có BAE, Saab Bofors Dynamics, Bayern-Chemie Protac, Inmize, TDW, LiteF GmbH) bắt đầu triển khai thực hiện một dự án đầy tham vọng nhằm chế tạo kiểu tên lửa hàng không "tốt nhất thế giới" – bắt đầu từ năm 2001.

Các cuộc thử nghiệm tên lửa được bắt đầu vào năm 2006. Và kéo dài cho tận năm 2013, vì trong quá trình thử nghiệm luôn cần đến sự can thiệp của các công trình sư để không chỉ loại trừ các khiếm khuyết, mà còn để làm tăng khả năng chiến đấu của “Meteor”.

Thụy Điển là quốc gia đầu tiên đưa "Meteor" vào trang bị, cho các máy bay tiêm kích hạng nhẹ "Gripen" của mình. Và mới vào năm 2016. Hai năm sau, người Pháp bắt đầu lắp đặt tên lửa Châu Âu trên máy bay tiêm kích “Rafale” của họ.

Cùng với “Rafale”, tên lửa “Meteor” bắt đầu thâm nhập vào trang bị cho không quân của những quốc gia mua kiểu máy bay tiêm kích Pháp này. Ví dụ cụ thể, đó là không quân Ai Cập, Ấn Độ, Qatar. Người Thụy Điển cũng đã “rải” tên lửa “Meteor” Châu Âu ở Cộng hòa Séc, Thái Lan, Nam Phi.

Và như vậy, tên lửa Châu Âu đã vượt xa biên giới Châu Âu. Từ năm 2024, người Anh dự định sẽ trang bị “Meteor” cho các máy bay tiêm kích trên boong cất cánh thẳng đứng và hạ cánh trên đường băn ngắn F-35B mua từ Hoa Kỳ cho các tàu sân bay của họ.

Vâng, và sau đó không lâu, do “uy tín” ngất trời của "Meteor", có vẻ như sẽ có một loạt quốc gia nữa đứng xếp hàng chờ mua. Trong danh sách khách hàng tiềm năng đó có thể thấy tên Brazil, Hàn Quốc, Nhật Bản

Và chỉ có mỗi người Đức là trì hoãn việc tích hợp kiểu tên lửa, không nghi ngờ gì nữa, quả thực là rất xuất sắc này, vào hệ thống vũ khí trên máy bay tiêm kích “Typhoon” của mình.

Các tính năng kỹ - chiến thuật của "Meteor" như sau. Trọng lượng phóng- 165 kg. Chiều dài – 3.650 mm, đường kính - 180 mm. Sải cánh - 400 mm. Tầm bắn- 200 km. Tốc độ - hơn 4 M. Ngưỡng chịu lực quá tải cho phép - 11g.

Một ưu điểm rất căn bản của kiểu tên lửa này- đây tên lửa duy nhất trong số tất cả các tên lửa hàng không hiện có sử dụng không phải động cơ phản lực nhiên iệu rắn, mà là động cơ phản lực dòng thẳng. Kết cấu, nói chính xác hơn, sơ đồ của nó, khá đơn giản.

Nói nôm na là không khí trong khí quyển được hút vào bằng bộ hút khí, được nén lại và làm nóng trong ống dẫn khí, đi vào buồng đốt. Nhiên liệu lỏng được phun vào buồng đốt.Nhiên liệu cháy tạo thành các sản phẩm cháy có áp suất cao, nhiệt độ cao, được phụt ra qua vòi phun, tạo thành lực đẩy phản lực.

Nếu tốc độ bằng 0, động cơ phản lực dòng thẳng không thể khởi động, vì cần phải đạt đến một tốc độ chuyển động nhất định của phương tiện bay để có đủ lượng không khí cần thiết làm chất ôxy hóa vào được buồng đốt qua cửa hút gió.

Đó chính là lý do tại sao tên lửa Meteor được trang bị động cơ khởi tốc nhiên liệu rắn, giúp nó tăng tốc độ đến ngưỡng cần thiết để khởi động động cơ phản lực dòng thẳng .

Tốc độ này xấp xỉ bằng 2 M. Trong trường hợp này, cũng không thể tính đến khả năng làm động cơ khởi động được không cần bộ tăng tốc, mà chỉ nhờ áp suất không khí được tạo ra khi máy bay đang bay.

Bởi vì, thứ nhất, sẽ rất không hợp lý nếu buộc phải tăng tốc máy bay đến ngưỡng tốc độ cần thiết để phóng tên lửa. Thứ hai, lấy vì dụ, tên lửa của máy bay F-35 không nên treo ở các móc bên ngoài, mà phải ở khoang bên trong (để không làm giảm khả năng “tàng hình” của F-35).

Ưu điểm của động cơ phản lực dòng thẳng so với động cơ phản lực nhiên liệu rắn là ở chỗ động cơ phản lực dòng thẳng làm việc liên tục trong suốt thời gian bay.

Chính vì thế mà tốc độ của tên lửa không giảm ở đoạn cuối đường bay như khi sử dụng động cơ phản lực nhiên liệu rắn vì kiểu động cơ này (nhiên liệu rắn) tăng tốc tên lửa đến ngưỡng tối đa có thể và sau đó sẽ tắt do đã sử dụng hết nhiên liệu. Và tiếp sau đó nữa- tên lửa sẽ bay theo quán tính, mất dần tốc độ.

Và như vậy có nghĩa là sau hai trăm km bay, "Meteor" vẫn giữ được nguyên tốc độ như cũ- hơn 4 M. Nhưng đây không phải là điều quan trọng nhất. Ở cuối quỹ đạo bay,"Meteor" vẫn có các khả năng động lực học như ban đầu, có nghĩa là nó vẫn có khả năng cơ động với lực quá tải lớn.

Và đó chính là lý do tại sao nó có thể đánh chặn các mục tiêu cơ động với lực quá tải lên đến 11g khi đã ở cuối quỹ đạo bay- và đây là một tính năng tuyệt vời. Có nghĩa là, "Meteor" có khả năng tấn công tiêu diệt ở cự ly tối đa bất kỳ máy bay tiêm kích nào, kể cả những máy bay tiêm kích siêu cơ động.

Tất cả các tên lửa tầm xa khác còn lại trên thế giớ- kể của cả Nga và của Mỹ - đều không có được khả năng này. Lấy ví dụ, Nga có một kiểu tên lửa có tầm bắn “rất độc đáo”- vượt quá 300 km – tên lửa R-37.

Ở Phương Tây, nó còn được gọi là "cái móc lò". Nhưng ở cự ly lớn, “cái móc lò” Nga này chỉ có thể bắn hạ được các máy bay “bay vụng về” kiểu như máy bay tiếp dầu, máy bay ném bom và các máy bay AWACS.

Tên lửa AIM-120D với tầm bắn 180 km của Mỹ, cũng hoạt động theo cách tương tự như tên lửa R-37 Nga. Nhưng tên lửa Mỹ này thậm chí còn tệ hơn tên lửa R-37 và tên lửa tầm trung R-77; khi cơ động dù ở tốc độ thấp, do tính chất khí động học đặc thù, nó có thể bị “gãy vụn”..

Tên lửa AIM-120D.

Trong khi đó, lẽ ra chúng ta (Nga) cũng đã có thể có "Meteor" của riêng mình. Năm 2012, Phòng Thiết kế “Vympel” đã hoàn thành các công tác nghiên cứu- thiết kể- thử nghiệm trong khuôn khổ dự án chế tạo tên lửa K-77PD ("Sản phẩm 180PD").

Và đã chuẩn bị xong mọi việc để triển khai sản xuất một lô tên lửa thử nghiệm bàn giao cho quân đội để khai thác thử nghiệm. Tuy nhiên, dự án này đã phải dừng lại do giá thành tên lửa quá đắt (Ghi chú trong ngoặc đơn- tên lửa Châu Âu “Meteor” có giá một (1) triệu euro, còn tên lửa Nga nói trên- không có thông tin).

Và “cấp trên” đã quyết định tập trung ưu tiên vào việc thiết kế kiểu tên lửa K-77 rẻ tiền hơn và đơn giản hơn ("Sản phẩm 180"), - một kiểu tên lửa mà các chuyên gia lĩnh lương của Tổ hợp công nghiệp quốc phòng luôn cao giọng tuyên bố là “độc nhất vô nhị”, là “không có sản phẩm nào tương tự” trên thế giới.

Còn vâng, kiểu tên lửa 77PD đã bị “bóp chết” đó- chính là tên lửa trang bị động cơ phản lực dòng thẳng.

Và tầm bắn của nó - đạt 192 km. Tên lửa 77PD Nga, cũng như “Meteor” Châu Âu, có đầu tự dẫn radar chủ động ăng ten mảng pha chủ động, giúp tăng đáng kể khả năng chống nhiễu của đầu tự dẫn, đồng thời đảm bảo khả năng chắc chắn đánh chặn thành công bất kỳ mục tiêu khí động học nào ở cự ly lớn.

Nhưng tất cả những điều đó là trên lý thuyết. Nền kinh tế (Nga) đã không chịu nổi thực tế khắc nghiệt.