Lộ lý do Nga liều lĩnh tung xe tăng T-14 Armata tới Syria: Thành công hoặc "đắp chiếu"?

T-14 Armata, mẫu xe tăng dùng cho diễu binh?

T-14 Armata là dòng xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT) thế hệ thứ tư do Nga sản xuất, xuất hiện lần đầu trong cuộc diễu binh, kỷ niệm 70 năm chiến thắng phát xít Đức vào ngày 9/5/2015, và đưa vào thử nghiệm trong Lục quân Nga từ năm 2016.

Armata được đánh giá là loại xe tăng hiện đại và tốt nhất trên thế giới vào thời điểm hiện tại, dù chưa có cơ hội thực chiến.

Quân đội Nga dự định sẽ trang bị 2.300 chiếc T-14 và các phương tiện bọc thép khác, dựa trên khung gầm của Armata bao gồm xe chiến đấu bộ binh hạng nặng T-15, xe sửa chữa cứu kéo T-16. Nhưng hiện tại, chỉ có 20 chiếc được biên chế và mục đích vẫn là dùng để thử nghiệm.

Có rất nhiều kỳ vọng của giới lãnh đạo Nga vào loại xe tăng mới này, nhưng đến thời điểm hiện tại, Quân đội Nga vẫn đang tranh cãi về việc sản xuất hàng loạt T-14, hay là tiếp tục nâng cấp các loại xe tăng hiện có sẵn trong Quân đội Nga như T-72/80/90 để tiết kiệm chi phí.

Sau đúng 5 năm xuất hiện trên Quảng trường Đỏ, T-14 vẫn chỉ là loại xe tăng dùng trong các lễ duyệt binh. Ở Nga, T-14 có biệt danh là "xe tăng diễu hành".

Mặc dù được đánh giá là có triển vọng to lớn, nhưng đến thời điểm hiện tại, T-14 vẫn dừng ở dạng tiềm năng.

Theo các chuyên gia, lý do của việc Nga đưa T-14 sang chiến trường Syria thời gian gần đây rất có thể đây là chiêu quảng bá, tiếp thị để chuẩn bị xuất khẩu loại xe tăng này do quân đội Nga đã từ chối loại xe tăng mới này.

Lý do Quân đội Nga "quay lưng" với T-14 đó chính là giá thành khá cao - tính đến việc Nga mới đưa vào trang bị biến thể mới nhất của dòng MBT T-90, T-90M Proryv (Đột phá), có nhiều tính năng tương đương T-14 mà giá lại thấp hơn nhiều.

Bộ Quốc phòng Nga dự tính đặt hàng khoảng 1.500 chiếc T-90M, như vậy khó có cơ hội cho T-14 có trong biên chế Quân đội Nga trong tương lai gần.

T-14 Armata thực sự được thiết kế đẹp mắt, có tính năng kỹ chiến thuật độc đáo, nhưng lại chưa đáp ứng được yêu cầu tiên quyết của Quân đội Nga, đó là một loại xe tăng giá rẻ, dễ sử dụng, có thể sản xuất nhanh, đáp ứng yêu cầu của một cuộc chiến tổng lực.

Và cũng như các loại vũ khí khác, T-14 cũng phải hướng đến thị trường xuất khẩu, để bù đắp chi phí đầu tư trong nghiên cứu và đó là nhu cầu chính đáng.

T-14 sẽ phải học bài học về việc nhà sản xuất Uralvagonzavod đã xuất khẩu thành công hàng nghìn xe tăng T-90 cho Ấn Độ, ở thời kỳ nó được đánh giá là xe tăng hiện đại nhất của Nga - cuối thập niên 1990.

Xe tăng T-90 của Ấn Độ.

Trong lúc nền kinh tế Nga đang rất khó khăn của thời kỳ hậu Xô viết, T-90 đã cứu Uralvagonzavod bờ vực phá sản và mở đường đưa nó trở thành dòng xe tăng bán chạy nhất thế giới từ năm 2000 đến năm 2015.

Giờ đây, Nga bắt đầu chào hàng rộng rãi với những khách hàng tiềm năng về khả năng độc đáo của "gia đình Armata" bao gồm các xe cơ giới trên cơ sở khung gầm của Armata bao gồm xe tăng, xe chiến đấu bộ binh, xe công binh, công trình…

Tuy nhiên việc tiếp thị vũ khí không phải là việc đơn thuần so sánh tính năng giữa T-14 Armata với M1A1 của Mỹ hay Leopard 2A6 của Đức trên giấy tờ, việc này sẽ không gây ấn tượng đặc biệt với bất kỳ ai.

Cách tiếp thị tốt nhất, là đưa nó đến chiến trường để thực chiến. Nói cách khác, nếu T-14 đạt hiệu quả chiến đấu cao thì nhu cầu về nó càng cao.

Xe tăng T-14 Armata của Nga, cũng như máy bay chiến đấu Su-57 thế hệ thứ năm, chưa bao giờ qua thực chiến và cách tốt nhất là gửi đến Syria để kiểm tra khả năng chiến đấu thực tế.

Syria được xem là chiến trường khốc liệt nhất thế giới, và nơi đây cũng được ví là "tử địa" với tất cả các loại xe tăng. Và nếu T-14 không đạt được thành công như T-90 ở Syria, chắc chắn số phận của nó sẽ là "đắp chiếu" trong một thời gian dài.

Tuy nhiên dư luận vẫn thắc mắc là Quân đội Nga hay Quân đội Syria sẽ sử dụng T-14.

Nếu T-14 được đưa vào tay các lực lượng ở Trung Đông, nhiều khả năng kết cục của chúng cũng sẽ như những chiếc T-90A bị bỏ lại trên chiến trường do kíp lái hoảng loạn?

Theo phân tích của các nhà quân sự, rất có thể Nga sẽ bàn giao loại xe tăng mới này cho Quân đội Arab Syria (SAA) để thử nghiệm trong chiến đấu.

Vừa qua, để bù đắp cho những thiệt hại của SAA, Nga đã chuyển cho Syria khoảng 150 xe tăng hạng nặng và xe bọc thép. Số vũ khí này được Nga chuyển đến cảng Tartus của Syria bằng tàu đổ bộ loại lớn (BDK) Sar Sarovov.

Các tàu đổ bộ lớn của Nga có thể chở 10 xe tăng, hoặc 30 - 35 xe bọc thép, cộng với 300 lính thủy đánh bộ. Rất có thể, chiếc BDK sẽ mang đến Syria từ 2 đến 10 chiếc T-14.

Về mục đích thử nghiệm, nhiều người tỏ ra lo ngại vì khí hậu phức tạp của khu vực Trung Đông có thể khiến loại xe tăng này của Nga gặp vấn đề nghiêm trọng khi vận hành; nhưng nếu chỉ thử nghiệm với thao trường sa mạc, nhiều cát, thì Nga có thể thử nghiệm tại các thao trường của Nga ở Tajikistan (căn cứ quân sự 201) hoặc ở Armenia (căn cứ 102 ở Gyumri), nơi điều kiện thời tiết, khí hậu và địa hình tương tự như Syria.

Nhưng thử nghiệm lớn chắc là ở khả năng cơ động trong điều kiện thực tế, khả năng bảo vệ và nhất là về sức mạnh hỏa lực của dòng xe này; như vậy mới có cơ hội quảng bá sức mạnh của dòng xe tăng hoàn toàn mới đến với những khách hàng tiềm năng và giàu có ở Trung Đông.

Một chiếc T-14 Armata gặp sự cố và phải cứu kéo khỏi Quảng trường Đỏ năm 2015.

Ai thực sự là người đưa T-14 Armata đến chiến trường Syria?

Hiện nay chưa rõ vai trò của Bộ Quốc phòng Nga trong việc đưa xe tăng T-14 đến Syria, họ vẫn giữ thái độ im lặng; có thể giả thiết là nhà sản xuất Uralvagonzavod đã “xé rào” đưa T-14 sang thử nghiệm tại Syria, và ngành có công “giúp đỡ”, chính là Bộ Công thương của Nga.

Khu vực Trung Đông từ lâu đã là thị trường vũ khí khổng lồ của thế giới, mà bất kỳ quốc gia sản xuất vũ khí nào cũng thèm muốn.

Đối với T-14 Armata, nó sẽ không dành cho, Mỹ, châu Âu hay Trung Quốc mà các khách hàng tiềm năng của dòng xe tăng này chính là khu vực Trung Đông.

Với đặc điểm có tốc độ cao, hỏa lực mạnh mẽ, khả năng bảo vệ tốt, có thể đánh giá T-14 là một loại xe tăng hoàn hảo; nhất là khả năng hoạt động trong điều kiện nhiệt độ cao, nhiều cát bụi.

Mặc dù vậy, các loại vũ khí chống tăng và mìn chống tăng được phiến quân sử dụng ở Syria, sẽ được coi là màn "thử lửa" căng thẳng nhất với những xe tăng T-14 Armata này trong tương lai

Với giá thành cao (so với các loại xe tăng Nga), và chắc chắn sẽ có những sửa đổi, nâng cấp, như vậy T-14 sẽ có giá cao hơn hiện nay rất nhiều; và cái giá đó không phù hợp để trang bị hàng loạt cho Quân đội Nga, nhất là trong giai đoạn nền kinh tế Nga đang khó khăn như hiện nay.

Với giá thành tương đương 3,25 triệu USD cho một chiếc T-14 Armata, Quân đội Nga sẽ đặt mua những chiếc T-90 đáng tin cậy hơn; nhưng để xuất khẩu, thì giá của T-14 chưa phải là quá cao, so với các loại MBT của các nước phương Tây và Mỹ, thậm chí là cả Trung Quốc.