Máy bay huấn luyện cao cấp đầu tiên của Không quân Việt Nam có gì đặc biệt?

Aero L-29 Delfin (tiếng Czech của từ Dolphin, tên ký hiệu NATO: Maya) là loại máy bay huấn luyện phản lực tiêu chuẩn cho các Lực lượng không quân thuộc Khối Warsaw vào thập niên 1960 cũng như nhiều quốc gia khác. Đây cũng là máy bay phản lực đầu tiên được thiết kế và chế tạo tại Tiệp Khắc.

L-29 thực hiện chuyến bay thử nghiệm vào ngày 5/4/1959, chính thức ra mắt năm 1961 và được sản xuất hàng loạt trong giai đoạn 1963 - 1974 với tổng số khoảng 3.500 chiếc xuất xưởng (trong đó 2.000 chiếc cung cấp cho Không quân Liên Xô).

Việt Nam được cho là nhận viện trợ L-29 Delfin vào giai đoạn sau năm 1979, cùng với đợt trang bị những chiếc MiG-21 Bis và Su-22M trong đợt hiện đại hóa quy mô lớn sau Chiến tranh biên giới phía Bắc 1979. Đây là loại máy bay huấn luyện cao cấp đầu tiên của Không quân Việt Nam.

Máy bay huấn luyện L-29 Delfin. Ảnh: Wikipedia.

L-29 là một loại máy bay tin cậy và rất dễ điều khiển, có thể cất hạ cánh trên đường băng cỏ, cát hay bất cứ địa hình bằng phẳng nào. Thông số cơ bản: Kíp lái 2 người; chiều dài 10,81 m; sải cánh 10,29 m; chiều cao 3,13 m; trọng lượng rỗng 2.280 kg; trọng lượng cất cánh tối đa 3.540 kg.

Động cơ phản lực trang bị cho L-29 là loại Motorlet M-701C có lực đẩy 8,7 kN (1.960 lbf) (lực đẩy trên trọng lượng = 0,25; lực nâng của cánh 166 kg/m2), cho tốc độ tối đa 820 km/h; thời gian hoạt động 2h30'; tầm bay 900 km; trần bay 11.500 m; vận tốc leo cao 14 m/s.

L-29 có một biến thể chuyên dụng 1 chỗ ngồi dành cho biểu diễn nhào lộn trên không được định danh L-29A Akrobat và một phiên bản máy bay trinh sát được trang bị camera ở mũi có tên gọi L-29R.

Do được sử dụng trong cả vai trò huấn luyện cơ bản và huấn luyện chuyển đổi để sử dụng vũ khí nên L-29 được trang bị thêm các giá treo trên cánh để mang theo tối đa 200 kg vũ khí gồm súng máy (gun pod), bom, rocket không điều khiển và tên lửa không đối không tầm nhiệt.

L-29 được một số quốc gia Trung Đông sử dụng với vai trò cường kích hạng nhẹ, trong đó nổi bật là Không quân Ai Cập đã triển khai trong Chiến tranh Yom Kippur để chống lại bộ binh và lực lượng thiết giáp của Israel. Gần đây nhất, ly khai miền Đông Ukraine cũng khôi phục một số L-29 để chiến đấu.

Máy bay huấn luyện L-29 Delfin của Việt Nam đang được trưng bày tại bảo tàng. Ảnh: Tiền Phong.

Hiện nay L-29 đã bị loại biên trong tất cả các lực lượng không quân trên thế giới, tuy nhiên những chiếc L-29 cũ của quân đội rất được ưa chộng trên thị trường máy bay quân sự đã qua sử dụng dành cho mục đích dân sự.

Tại Việt Nam, chúng ta có thể nhìn thấy những chiếc L-29 Delfin trong một số viện bảo tàng của quân đội. Trong đó, một chiếc L-29 đang nằm trong khu trưng bày ngoài trời tại Bảo tàng Phòng không - Không quân trên đường Trường Chinh, Hà Nội.