Mỹ loại linh kiện Thổ Nhĩ Kỳ khỏi F-35 sớm hơn kế hoạch

Thời điểm cuối cùng những linh kiện và bộ phận của F-35 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất chỉ được sử dụng đến hết tháng 3/2020. Sau đó, những linh kiện này sẽ được thay thế bằng nguồn cung cấp khác.

Thông báo của Mỹ khiến nhiều người bất ngờ bởi trước đó, chính nhà sản xuất tiêm kích tàng hình F-35 đã phải thừa nhận, việc loại bỏ những liên quan của Ankara trong việc sản xuất F-35 nhanh nhất cũng phải kết thúc năm 2020.

Để hất cẳng Thổ Nhĩ Kỳ, Lockheed Martin và Bộ Quốc phòng Mỹ ký vào bản hợp đồng trị giá hơn 2,4 tỷ USD mua loạt linh kiện thay thế phục vụ việc phát triển tiêm kích tàng hình F-35.

Những linh kiện này sẽ được dùng để sản xuất cả 3 phiên bản của Thủy quân lục chiến, Hải quân, Không quân, cũng như các chương trình xuất khẩu ra nước ngoài. "Tất cả các đơn hàng sẽ có hiệu lực trước tháng 12/2020", nhà thầu quốc phòng Mỹ cho biết.

Thông báo sớm dùng nguồn cung khác thay thế sản phẩm của Thổ được đưa ra trong thời điểm Lockheed Martin rất khó khăn khi không thể bàn giao máy bay cho khách hàng theo đúng kế hoạch vì lý do thiếu linh kiện.

Sở dĩ dẫn đến tình trạng trên là do Washington loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình máy bay thế hệ 5 nhằm đáp trả việc Ankara mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga.

Tuy nhiên, khi đòn trả đũa này chưa làm tổn hại nhiều tới Ankara thì Lầu Năm góc đã gặp rắc rối khi các phi đội máy bay F-35 không bảo đảm khả năng sẵn sàng chiến đấu vì thiếu các linh kiện và phụ tùng quan trọng của các nhà thầu Thổ Nhĩ Kỳ.

Thổ Nhĩ Kỳ là một trong nhóm 9 quốc gia tham gia vào chương trình phát triển máy bay F-35. Theo đó, 10 nhà thầu Thổ Nhĩ Kỳ chịu trách nhiệm cung cấp hơn 900 bộ phận của máy bay F-35, trong đó có 400 bộ phận đặc biệt không có nhà thầu thay thế.

Chính vì thế, thiếu linh kiện do Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp sẽ khiến quá trình lắp ráp, duy trì các đơn vị máy bay F-35 trở nên khó khăn và chậm trễ hơn. Thậm chí trong ngắn hạn, những chiếc F-35 không thể hoàn thiện để cất cánh khi nguồn cung cấp linh kiện mới chưa kịp sản xuất.

Nhưng vấn đề nghiêm trọng hơn với chính quân đội Mỹ và tất cả những khách hàng mua F-35 đều không thể cho tiêm kích tàng hình này phát huy hết khả năng tấn công mạnh nhất của mình khi thiếu tên lửa tàng hình SOM-J do Tập đoàn Công nghiệp Vũ khí-Tên lửa Roketsan của Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất.

Tên lửa SOM-J được trang bị đầu đạn nổ mảnh bán xuyên giáp nặng 140kg, tầm bắn hơn 240km, có thể tấn công mục tiêu trên bộ lẫn trên biển. Khối lượng khoảng 455kg cho phép SOM-J gắn được vào giá treo trong khoang vũ khí nhỏ hẹp của F-35.

SOM-J có khả năng tàng hình, được ứng dụng nhiều tính năng mới, như thay đổi mục tiêu trong khi bay. Độ chính xác được tăng cao nhờ đầu dò ảnh hồng ngoại, trong khi quả đạn dẫn đường bằng vệ tinh và khớp ảnh địa hình, có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết.

Tên lửa SOM-J có tốc độ cận âm khoảng 1.100km/h. Việc tích hợp SOM-J vào khoang vũ khí vừa giúp tiêm kích F-35 duy trì khả năng tàng hình, vừa có thể tấn công các mục tiêu ngoài tầm hoạt động của hệ thống phòng không đối phương.

Vũ khí này được coi là niềm tự hào, là minh chứng sức mạnh của công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ. Tại tất cả triển lãm quân sự quốc tế mà Roketsan tham dự, SOM-J luôn nhận được sự quan tâm lớn từ giới chuyên gia và quan chức các nước.

Nhiều quốc gia, trong đó có Australia bày tỏ sự quan tâm tới SOM-J với hy vọng có thể sở hữu tên lửa này để tích hợp vào máy bay chiến đấu của quân đội mình.

Chính vì vậy, trong khi đơn phương tuyên bố ngừng chuyển giao F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ và không dùng linh kiện do Ankara sản xuất vì dám mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga thì Mỹ vẫn tiếp tục chọn SOM-J làm vũ khí tiêu chuẩn của F-35.

Điều đó cho thấy vai trò không thể thiếu của SOM-J đối với toàn bộ chương trình F-35. Hơn nữa, nếu Ankara bán SOM-J cho các những quốc gia bị Mỹ coi là đối thủ thì đây thực sự là một thảm họa với Washington.

Tuyên bố của Mỹ đã khá rõ ràng nhưng không rõ sau khi bị hất khỏi chuỗi cung ứng phụ tùng cho dây chuyền sản xuất F-35, Thổ có còn mặn mà bán SOM-J cho Mỹ nữa hay không.