Mỹ phát triển bom biết “suy nghĩ”

Không quân Mỹ đang chuẩn bị thử nghiệm vũ khí mới Golden Horde, cho phép máy bay phóng một loạt vũ khí tấn công các mục tiêu trên mặt đất, và khi đang trên không, những vũ khí đó có thể thay đổi phương án tấn công khi chúng nhận được thông tin mới, chủ động đưa ra quyết định về mục tiêu nào cần tiêu diệt.

Theo Defense News, Không quân Mỹ đang lên kế hoạch thử nghiệm công nghệ Golden Horde vào mùa thu này, theo đó, các cuộc thử nghiệm vũ khí thực hiện bằng máy bay F-16 Fighting Falcon.

Golden Horde đặt liên kết dữ liệu radio (radio datalink) và các hành vi kết hợp trên các vũ khí hiện có, bắt đầu với Bom Đường kính Nhỏ Kết hợp I (Collaborative Small Diameter Bomb I - CSDB-1) và Mồi bẫy Nhỏ Phóng từ trên không Kết hợp (Collaborative Miniature Air-Launched Decoy - CMALD). Phần mềm vận hành được gọi là Playbooks, cho phép vũ khí đưa ra quyết định bán tự chủ.

Cách hoạt động của Golden Horde: một cặp máy bay chiến đấu F-16 tấn công một loạt hầm bảo vệ máy bay bằng bê tông tại căn cứ không quân của đối phương.

Máy bay chiến đấu đầu tiên tấn công 4 hầm bảo vệ máy bay bằng 4 quả CSDB-1, phá hủy 2 hầm. Máy bay chiến đấu thứ hai bay ngay sau chiếc đầu tiên, phóng tiếp CSDB-1 trong khi bom máy bay thứ nhất đang ở trên không. Bom máy bay thứ hai nhận được dữ liệu 2 trong số các hầm bị phá hủy, “tư vấn” với playbook, sẽ được tái chỉ định tấn công các hầm còn lại.

Ngay khi phi công chiến đấu của Không quân Mỹ tiếp cận mục tiêu, thả bốn quả bom dẫn đường bằng GPS. Khi vũ khí hướng về mục tiêu, chia sẻ thông tin về môi trường xung quanh, một trong những quả bom nhắm đến mục tiêu ưu tiên cao hơn gần đó. Ngay lập tức, Playbooks lập trình bom hướng hai trong số chúng về phía mục tiêu ưu tiên cao, trong khi số còn lại thực hiện cuộc tấn công như ban đầu. Kết quả là sử dụng bom đạn hiệu quả hơn, cho phép chúng tự định hướng chống lại các mục tiêu không được giám sát.

Điều này giúp các phi công không phải thực hiện lần tấn công thứ hai vào mục tiêu của họ, điều đặc biệt quan trọng trong không phận được phòng thủ, nơi các lực lượng phòng không có thể bị bất ngờ bởi cuộc tấn công đầu tiên sẽ cảnh giác hơn trước một cuộc tấn công tiếp theo. Thay vì phải thực hiện nhiều đường bay để tấn công đối phương ngày càng cảnh giác, các phi công có thể phóng vũ khí và sau đó bay về nhà.

Playbooks không cho phép vũ khí hoạt động theo công nghệ Golden Horde được tự chủ hoàn toàn; chúng không tự tìm kiếm mục tiêu mới. Thay vào đó, Playbook chỉ cho phép vũ khí đưa ra lựa chọn về việc tấn công các mục tiêu hiện có - nếu mục tiêu A không có, tấn công mục tiêu B, C hoặc kết hợp với tên lửa số 7 để tấn công mục tiêu D. Thật hợp lý khi cho rằng đề tài cuối cùng có thể phát triển để tìm kiếm mục tiêu mới, và mục tiêu được lựa chọn vào phút cuối được quyết định bởi các nhà quản lý chiến đấu là con người.

Khả năng của vũ khí Golden Horde thực sự tạo ra lựa chọn mới đối với vũ khí và bộ mặt chiến tranh. Trước đây, vũ khí được gọi là “vũ khí thông minh” do sử dụng bản đồ, laser hoặc dữ liệu GPS để tìm mục tiêu. Golden Horde đưa mọi thứ đi một bước xa hơn bằng cách đưa ra quyết định thực sự. Mặc dù các vũ khí thiếu suy nghĩ nhận thức thực sự và buộc phải lựa chọn trong một tập hợp hẹp các “kịch bản”, tuy nhiên các vũ khí lại tự đưa ra quyết định.

Việc Golden Horde sử dụng Playbook là một cách để hạn chế việc sử dụng vũ lực gây chết người trong khi vẫn mang lại cho các hệ thống vũ khí một mức độ tự chủ.

Golden Horde không gây ra mối nguy hiểm cho dân thường hơn bất kỳ hệ thống vũ khí khác. Một mục tiêu bị tấn công bởi Golden Horde bị hủy diệt tương đương với một mục tiêu bị tấn công bởi một phi công thật. Giới chức Không quân nhấn mạnh rằng Golden Horde "không sử dụng trí thông minh nhân tạo (artificial intelligence - AI) hoặc máy học (machine learning) để đưa ra quyết định một cách độc lập về mục tiêu nào sẽ tấn công. Hệ thống chỉ chọn từ các kịch bản và không thể vi phạm Quy tắc Tấn công đã xác định".

Theo Defense News, sau các cuộc thử nghiệm F-16, vào mùa hè 2021, các máy bay ném bom B-52H sẽ được thử nghiệm CMALD, phiên bản Golden Horde của một máy bay không người lái phóng từ trên không được thiết kế để bắt chước máy bay chiến đấu thân thiện trên radar của đối phương. Phòng thí nghiệm nghiên cứu không quân (Air Force Research Laboratory- AFRL) sẽ sử dụng CSDB-1 và CMALD cùng nhau trong một bầy tích hợp theo một kịch bản phức tạp hơn, hiện đang được lên kế hoạch thử nghiệm vào năm 2022.

Tên lửa không đối đất Ngoài tầm nhìn chung (Joint Air to Surface Standoff Missile - JASSM), một tên lửa hành trình lớn, cận âm được sử dụng vào tháng 4/2018 để phá hủy các cơ sở vũ khí hóa học của Syria, có thể là một loại vũ khí tiếp theo sử dụng công nghệ Golden Horde trong tương lai. JASSM được thiết kế để bay hàng trăm dặm qua không phận được bảo vệ để tấn công các mục tiêu quan trọng.

Golden Horde là một trong ba nỗ lực phát triển công nghệ được Không quân Mỹ lựa chọn vào năm 2019 với tư cách là một chương trình trọng điểm mang lại khả năng đột phá, đại diện cho một bước thay đổi trong công nghệ vũ khí, xây dựng trên cơ sở “vũ khí thông minh”, làm cho chúng biết “suy nghĩ” một cách tích cực. Cùng với các các chương trình trọng điểm khác - máy bay không người lái được biết đến với cái tên Skyborg và Công nghệ dẫn đường Vệ tinh-3 (Navigation Technology Satellite-3) - Không quân Mỹ đang tăng tốc tiến độ Golden Horde.

Theo Tạp chí Không quân (Air Force Magazine), việc tích hợp phần cứng và phần mềm trên chương trình Golden Horde đang được thực hiện bởi Science Application and Research Associates Inc. - công ty đã giành được hợp đồng trị giá 100 triệu USD vào năm 2019 cho CSDB-1 - và Tập đoàn nghiên cứu ứng dụng Georgia Tech, đã giành được 85 triệu USD cho CMALD.