Nga dần loại bỏ tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo thời Liên Xô

Chiếc tàu ngầm này đã trải qua gần hai năm nằm tại cảng ở Severodvinsk và việc ngừng hoạt động sẽ là dấu chấm hết cho sự nghiệp hơn 36 năm là một phần của hải quân Liên Xô và Nga.

Tàu ngầm tên lửa đạn đạo K-84 Ekaterinburg chạy bằng năng lượng hạt nhân của Nga ở Murmansk, ngày 23 tháng 5 năm 2018. TASS/Getty Images.

Việc ngừng hoạt động của tàu Ekaterinburg cũng là khởi đầu cho sự kết thúc đối với loạt tàu ngầm tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân (hay còn gọi là SSBN) lớp Delta, vốn là trụ cột của hạm đội SSBN của Liên Xô và Nga trong nhiều thập kỷ.

Các tàu Delta sẽ được thay thế bằng lớp Borei được nhiều người mong đợi.

Được biết đến ở Nga với tên gọi lớp Delfin thuộc Dự án 667BDRM, tàu Delta IV là phiên bản thứ tư và cuối cùng trong loạt 43 chiếc SSBN, chiếc đầu tiên được giới thiệu vào đầu những năm 1970.

Dài 166m, các tàu Delta IV có bốn ống phóng ngư lôi và 16 hầm chứa. Ban đầu chúng được trang bị tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) R-29RM Shtil, được nâng cấp thành R-29RMU Sineva vào năm 2007. Sau năm 2014, một số tàu Delta IV cũng được trang bị SLBM R-29RMU2 Layner.

Mỗi tên lửa có khả năng mang bốn phương tiện tái nhập đường đạn độc lập, hay đầu đạn đa hướng (MIRV), mỗi phương tiện chứa các đầu đạn có thể hướng tới các mục tiêu khác nhau. MIRV của Shtil mang đầu đạn hạt nhân có sức công phá 100 kiloton, trong khi Sineva và Layner mang đầu đạn 500 kiloton.

Bảy chiếc Delta IV đang được biên chế cho Hải quân Nga. Một trong số chúng, Podmoskovye, đã được chuyển đổi thành tàu ngầm đặc nhiệm vào năm 2016 phục vụ các nhiệm vụ tình báo.

Thay vì mang tên lửa hạt nhân, Podmoskovye hoạt động như một tàu mẹ, mang bên dưới nó những chiếc tàu ngầm nhỏ hơn như Losharik, một tàu lặn hạt nhân bí mật được cho là được sử dụng cho hoạt động gián điệp và gặp hỏa hoạn chết người vào tháng 7 năm 2019 (Losharik có thể ngừng hoạt động cho đến năm 2025).

Ngoài bảy chiếc Delta IV, một tàu ngầm lớp Delta-III mang tên Ryazan cũng đang được sử dụng. Tất cả các tàu Delta IV hiện đang phục vụ trong Hạm đội Phương Bắc của Nga, trong khi chiếc Delta III duy nhất phục vụ trong Hạm đội Thái Bình Dương.

Ekaterinburg là tàu lớp Delta-IV thứ hai được đóng. Được sản xuất vào năm 1982 và đưa vào hoạt động năm 1985, ít nhất nó đã có một lịch sử thú vị.

Vào ngày 6 tháng 8 năm 1989, trong Chiến dịch Behemoth, Ekaterinburg đã cố phóng tất cả 16 SLBM R-29RM Shtil của nó khi đang lặn - đây là lần đầu tiên một SSBN cố gắng làm như vậy. Vụ phóng đầu tiên đã thành công, nhưng sự cố rò rỉ nhiên liệu ở quả tên lửa thứ hai đã gây ra hỏa hoạn, khiến cuộc thử nghiệm bị chấm dứt.

Bản thân quả tên lửa đã bị phá hủy, nhưng Ekaterinburg không bị thiệt hại nghiêm trọng. Đúng hai năm sau, tàu chị em của nó, Novomoskovsk, đã tiến hành thử nghiệm thành công, phóng tất cả 16 tên lửa trong ba phút 44 giây.

Vào năm 2011, một đám cháy đã bùng lên ở mũi tàu Ekaterinburg khi nó đang ở trên một ụ nổi ở Murmansk. Nỗ lực dập tắt ngọn lửa không thành công, ngọn lửa bùng cháy gần một ngày trước khi người ta quyết định nhấn chìm con tàu ​​ngầm để dập lửa. Ekaterinburg bị hư hỏng nặng và phải trải qua quá trình sửa chữa kéo dài 3 năm.

Sau đó, người ta tiết lộ rằng Ekaterinburg thực sự đang mang theo đầy đủ các SLBM hạt nhân khi ngọn lửa bùng phát, một việc vi phạm quy trình thông thường. Quyết định nhấn chìm tàu đã ngăn chặn những gì có thể là thảm họa hạt nhân tồi tệ nhất kể từ Chernobyl.

Sau khi được sửa chữa, Ekaterinburg đóng vai trò như bất kỳ SSBN nào khác trong Hải quân Nga. Nó đã tham gia một số vụ thử tên lửa và thực hiện một số cuộc tuần tra với Hạm đội Phương Bắc.

Ekaterinburg và các tàu Delta-IV còn lại sẽ được thay thế bằng các tàu lớp Borei.

Mặc dù công việc thiết kế bắt đầu vào giữa những năm 1980, nhưng việc đóng Yury Dolgorukiy, tàu lớp Borei đầu tiên, mãi đến năm 1996 mới bắt đầu đến năm 2013 mới được đưa vào sử dụng.

Mặc dù nhỏ hơn lớp Typhoon nổi tiếng, nhưng lớp Borei được coi là tàu SSBN tiên tiến nhất mà Nga chế tạo. Các tính năng như hệ thống sonar mới và hệ thống bơm nước phản lực giúp làm cho nó hoạt động êm hơn đáng kể so với các phiên bản tiền nhiệm. Tàu có một bộ thiết bị điện tử và hệ thống điều khiển mới.

Lớp Borei có sáu ống phóng ngư lôi và 16 hầm chứa tên lửa chứa SLBM RSM-56 Bulava mới. Bulava có thể mang theo 6- 10 MIRV, mỗi đầu đạn có sức công phá 100 - 150 kiloton.