Nguyên nhân nào khiến khinh hạm tàng hình Steregushchy không được Việt Nam lựa chọn?

Steregushchy chính là thế hệ tiếp theo của tàu hộ vệ tên lửa lớp Grisha do nhà máy Severnaya Verf và Komsomolsk Shipyard đóng cho Hải quân Nga, nó được phân loại là khinh hạm tàng hình đa năng rất tiên tiến.

Tàu tên lửa Dự án 20380 được thiết kế phù hợp với hoạt động tại vùng duyên hải gần bờ, có thể thực hiện tốt mọi nhiệm vụ từ chống hạm, chống ngầm, phòng không đển hỗ trợ đổ bộ. Chiếc đầu tiên của lớp mang số hiệu 530 được khởi đóng từ năm 2001 và chính thức vào biên chế Hải quân Nga năm 2007.

Tàu hộ vệ tên lửa Steregushchy (số hiệu 530) - Chiếc đầu tiên của Dự án 20380

Một điều rất đáng chú ý đó là trước khi Việt Nam chính thức ký hợp đồng đặt mua tàu hộ vệ tên lửa Gepard 3.9 - Dự án 11661 thì Steregushchy mới là đối tượng được phía Nga chào hàng cho chúng ta.

So với Gepard 3.9 thì trên lý thuyết Steregushchy có rất nhiều ưu điểm mặc dù lượng giãn nước và kích thước khá tương đồng. Dễ nhận thấy nhất, do là một thiết kế mới hoàn toàn chứ không phải sửa đổi từ một mẫu tàu cũ cho nên khả năng tàng hình của Steregushchy được đánh giá cao hơn hẳn.

Pháo hạm của Steregushchy là loại A-190E cỡ 100 mm có tầm bắn xa và uy lực hơn AK-176M cỡ 76,2 mm trên Gepard 3.9, hệ thống phòng thủ tầm cực gần (CIWS) Kashtan sử dụng phương thức dẫn bắn bằng radar nên vẫn hoạt động tốt trong điều kiện sương mù so với Palma dẫn bằng cách bám chùm laser.

Bên cạnh đó tàu còn có hangar để mang theo trực thăng trong những chuyến đi biển dài ngày, kết hợp với hệ thống sonar Zarya-M cho khả năng tác chiến toàn diện, trong khi Gepard 3.9 phải đến cặp tàu tiếp theo mới có khả năng săn ngầm nhưng vẫn không có hangar cho trực thăng.

Hải quân Việt Nam vẫn đặt niềm tin hoàn toàn vào lớp Gepard 3.9 chứ không phải Steregushchy

Tuy nhiên cuối cùng Việt Nam lại quyết định lựa chọn lớp tàu chiến cũ hơn là Gepard 3.9 chứ không phải Steregushchy vẫn vì một lý do cơ bản đó là Dự án 20380 chưa từng được kiểm nghiệm năng lực hoạt động trong thực tế.

Tại thời điểm ký hợp đồng vào năm 2006, chiếc Steregushchy vẫn đang trong quá trình chế tạo, chúng ta chưa đủ điều kiện để đánh giá toàn diện mọi tính năng của lớp chiến hạm này. Thêm vào đó, đơn giá của Steregushchy cũng cao hơn Gepard 3.9 khoảng 25%.

Thực tế trong quá trình khai thác, một số vấn đề cũng đã phát sinh mà nổi bật nhất là radar trinh sát đường không Furke 2 tỏ ra rất thiếu tin cậy, không thể dẫn bắn cho tên lửa phòng không tầm xa.

Sau đó khi vấn đề đã được khắc phục và Nga cho ra đời biến thể Dự án 20381 với hệ thống phòng không tầm trung - xa Redut sử dụng tên lửa 9M96E, nó lại được nhắc đến như một ứng viên sáng giá cho thế hệ tàu hộ vệ tên lửa tiếp theo của Việt Nam.

Nhưng điểm yếu cố hữu là công nghệ đóng tàu theo tổng đoạn lạc hậu chứ không phải dạng module tiên tiến, năng lực của cơ sở sản xuất tương đối hạn chế khiến thời gian thi công bị kéo dài và nhất là do Việt Nam đã quen thuộc với lớp Gepard 3.9 đã khiến Steregushchy một lần nữa lỡ hẹn.