Những quái vật nguyên tử của Đô đốc Sergei Gorshkov

Đã 110 năm đã trôi qua kể từ ngày sinh đô đốc Sergei Gorshkov (26 tháng 2, 1910). Vị tướng huyền thoại này là tổng tư lệnh Hải quân Liên Xô, trong 29 năm (1956-1985), ông đã biến Hải quân Liên Xô thành một hạm đội đại dương thực sự. Những tàu tuần dương hạt nhân hạng nặng, tàu ngầm nguyên tử được chế tạo trong thời gian này với vũ khí hạt nhân mạnh mẽ và có độ bền cao, còn được sử dụng trong nhiều thập kỷ tới.

Một bài viết của hãng thông tấn Nga Sputnik đã nêu bật những công lao của vị Đô đốc Liên Xô và mô tả cách thức xây dựng “thành phần biển” trong bộ ba hạt nhân của Liên Xô và lý do tại sao các ý tưởng của Đô đốc Gorshkov hiện vẫn còn mang tính thực tiễn.

Những quái vật nguyên tử của Đô đốc Sergei Gorshkov

Nắm đấm hạt nhân đầu tiên dưới nước

Sau khi đảm nhiệm chức vụ Tổng tư lệnh hải quân Liên Xô, Đô đốc Sergei Gorshkov thực hiện chương trình phát triển hạm đội tàu ngầm, với mục tiêu là gia tăng đáng kể khả năng tấn công của Hải quân và củng cố vị thế đất nước trong cuộc đối đầu với Hoa Kỳ trên các đại dương rộng lớn.

Năm 1959, tàu ngầm hạt nhân “Dự án 658” (Project 658) lớp Proyekta (NATO gọi là lớp Hotel) được đưa vào sử dụng, có thể lặn xuống độ sâu 300 mét, tốc độ lên tới 26 hải lý (48 km/h) khi bơi ngầm dưới nước, thời gian hải hành liên tục đạt tới 50 ngày.

Trong năm 1963, một trong những tàu ngầm loại này là tàu K178 đã thực hiện chuyến đi ngầm xuyên vùng cực kéo dài 16 ngày, đi qua quãng đường 4500 dặm từ Murmansk tới vùng Viễn Đông.

Trong chuyến đi này, thủy thủ đoàn đã thành công việc tìm kiếm từ dưới lớp băng dày những khu vực mà tàu có thể nổi lên, thực hành phóng tên lửa đạn đạo, nghiên cứu địa hình đáy biển Bắc Băng Dương, thử nghiệm khả năng liên lạc vô tuyến và thiết bị dẫn đường ở vĩ độ cao.

Tàu ngầm hạt nhân K-178 của dự án 658

Trong một thời gian dài, các tàu ngầm Dự án 658/658M là đối trọng với các tàu ngầm hạt nhân Mỹ và là thành tố quan trọng của bộ ba hạt nhân Liên Xô, liên tục thực hiện các chuyến hải hành tuần tra đến tận bờ biển Hoa Kỳ.

16 xúc tu của “Con mực” Kalmar

Vào giữa những năm 1970, hạm đội được trang bị ba tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân đầu tiên thuộc Dự án 667BDR “Kalmar”, với lượng giãn nước 13.700 tấn, tốc độ 24 hải lý/giờ (44 km/h), có khả năng lặn sâu 320 mét.

Mỗi chiếc “Kalmar” (nghĩa là “Con mực”) mang theo 16 tên lửa đạn đạo R-29R Vysota sức mạnh 600 kiloton, có thể tấn công hiệu quả một khu vực rộng lớn hoặc các mục tiêu nhỏ được bảo vệ tốt.

Tàu ngầm được trang bị thiết bị sonar hiện đại, liên lạc và dẫn đường không gian, hoạt động yên tĩnh và tiện nghi thoải mái hơn nhiều cho thủy thủ đoàn.

Tàu ngầm hạt nhân K-433 dự án 667BDR Kalmar (Con mực)

Hầu hết các tàu ngầm “Kalmar” chế tạo dưới thời Liên Xô đã phục vụ quá thời hạn, tuy nhiên, một số chiếc trải qua quá trình hiện đại hóa, vẫn đang tiếp tục hoạt động và thực hiện thành công nhiệm vụ chiến đấu cho đến khi chúng được thay thế hoàn toàn bằng dự án tàu ngầm hạt nhân mới nhất Project 955, lớp “Borey” theo thiết kế hoàn toàn mới của Nga.

“Akula” đối trọng với “Ohio”

Để đáp trả lại chương trình tàu ngầm chiến lược (SSBN) lớp “Ohio” Mỹ, trang bị 24 tên lửa liên lục địa Trident với 8 đầu đạn mỗi chiếc, Liên Xô đã phát triển tên lửa đạn đạo R-39 Rif (NATO: SS-N-20 Sturgeon) mới với 10 đầu đạn độc lập và chế tạo một tàu ngầm mới lớn nhất trong lịch sử.

Tàu ngầm “Dự án 941” lớp Akula (mã NATO là Typhoon) là tàu ngầm lớn nhất trong lịch sử, được chế tạo theo một thiết kế hoàn toàn mới. Cấu tạo của tàu ngầm lớp Akula là một bước cách mạng trong công nghệ đóng tàu ngầm. Chiếc tàu này thực tế giống như hai chiếc tàu ngầm đặt chồng vào nhau, kết hợp trong một thân tàu.

Chiến Akula đầu tiên có lượng giãn nước 48.000 tấn, trang bị 20 tên lửa R-39 được chuyển giao cho hạm đội Hải quân Liên Xô vào năm 1981.

Tàu ngầm hạt nhân chiến lược thuộc dự án 941, lớp Akula (Cá mập)

Hiện nay, Hải quân Nga chỉ còn một tàu ngầm dự án này, mang tên “Dmitry Donskoy” (mang số hiệu (TK-208) - được chuyển đổi để thử nghiệm và phát triển hệ thống tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm thế hệ mang tên “Cái chùy” RSM-56 Bulava (NATO: SS-NX-30).

Pháo đài hạt nhân nổi siêu mạnh

Mặc dù chú trọng phát triển năng lực tấn công hạt nhân dưới đáy biển nhưng Tư lệnh hải quân Liên Xô Sergei Gorshkov không hề coi nhẹ tầm quan trọng của hạm đội tàu mặt nước.

Vị trí đặc biệt quan trọng trong lực lượng Hải quân Liên Xô được trao cho các tuần dương hạm nguyên tử hạng nặng thuộc “Dự án 1144”, lớp Orlan (NATO gọi là lớp Kirov), có khả năng hoạt động độc lập ở vùng biển xa.

Với lượng choán nước hơn 25.000 tấn, chiều dài 250 mét, thủy thủ đoàn khoảng 800 người, đây là chiếc tàu mặt nước lớn nhất thế giới không thuộc loại tàu sân bay hoặc tàu đổ bộ trực thăng.

Tuần dương hạm nguyên tử Project 1144, lớp Orlan tàu mặt nước lớn nhất thế giới

Tất cả các vị trí quan trọng của tàu tuần dương lớp Orlan được bao phủ bằng vỏ giáp dày. Mục đích chính của tàu là có thể hoàn toàn độc lập tác chiến trong thời gian dài, có đủ khả năng tiêu diệt đội hình tàu sân bay đối phương, và do đó, nó được trang bị vũ khí đến tận răng.

Tàu nổi tiếng nhất trong dự án là “Piotr Đại đế”, mang theo 12 bệ phóng tên lửa hành trình chống hạm tầm xa P-700 Granit (NATO: SS-N-19 Shipwreck) có tầm bắn 550 - 625 km; hệ thống phòng không mạnh mẽ (96 quả tên lửa phòng không S-300 có tầm bắn 150 km, hiện được nâng cấp lên S-400 với 96 quả tên lửa tầm bắn 400 km).

Tàu tuần dương thứ hai của dự án này là “Đô đốc Nakhimov” hiện đang được sửa chữa và hiện đại hóa sâu sắc, sẽ hoàn thành vào năm 2021. Theo một số báo cáo, tàu tuần dương sẽ được trang bị lại đầy đủ các loại vũ khí hiện đại, kể cả tên lửa siêu thanh mới nhất “Zircon”.

Kế hoạch chưa hoàn thành

Sinh thời, Đô đốc Gorshkov mơ ước về một hạm đội biển xa có thể giúp Hải quân Liên Xô tạo được đối trọng với các nhóm tấn công tàu sân bay Mỹ, nhiệm vụ này có thể được đội tàu chiến hạt nhân độc lập, vũ trang tốt thực hiện.

Mô hình tàu sân bay nguyên tử “Dự án 1143.7” lớp Ulyanovsk

“Chủ lực” của hạm đội tàu mặt nước trong tương lai được Liên Xô giao cho tàu sân bay nguyên tử “Dự án 1143.7” lớp Ulyanovsk, được cho là sẽ thay thế các tàu dự án “Orlan” và tàu chống ngầm hạt nhân.

Nhưng kế hoạch của vị đô đốc vĩ đại này đã không được thực hiện do chi phí quá cao và quan trọng nhất là sự sụp đổ của Liên bang Xô viết, khiến “người thừa kế” là nước Nga sau này lâm vào tình trạng khủng hoảng kéo dài.