Patriot mất thị phần tại châu Âu

Pháp và Italy vừa công bố chương trình phối hợp nâng cấp hệ thống phòng không SAMP-T để mang lại cho hệ thống vũ khí này những năng lực mới. Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Florence Parly và người đồng cấp Italy Lorenzo Guerini đã hoan nghênh việc khởi động chương trình mới vào ngày 24/3.

Tổ hợp SAMP-T, do Tập đoàn liên doanh Pháp - Italy Eurosam phát triển và được Lực lượng Không quân và Vũ trụ Pháp cũng như quân đội Italy sử dụng để cung cấp năng lực phòng thủ đất đối không tầm trung chống lại máy bay, tên lửa hành trình và một số tên lửa đạn đạo.

Hệ thống SAMP-T.

Loại vũ khí này cũng đã được triển khai hoạt động trong một số nhiệm vụ của khối NATO. SAMP-T bao gồm một radar điều khiển hỏa lực đa chức năng, một hệ thống phóng trên mặt đất và tên lửa Aster 30 B1.

Cục vũ khí, khí tài Pháp (DGA) khẳng định chương trình SAMP/T NG mới sẽ giúp nâng cấp hệ thống hiện có nhằm đối phó hiệu quả hơn với các mối đe dọa mới "nhanh hơn, cơ động hơn, có khả năng tàng hình cao hơn, được sử dụng kết hợp với các cuộc tấn công mạng, mồi nhử và các kịch bản tấn công dồn dập".

Chương trình cũng hiện đại hóa hệ thống điều khiển hỏa lực bằng cách tích hợp radar mảng pha quét chủ động công nghệ mới nhất, tương thích với tầm bắn lớn hơn của tên lửa Aster 30 B1 NT thế hệ mới mà hai nước bắt tay phát triển từ năm 2016.

DGA nhấn mạnh rằng, những năng lực mới của SAMP-T sẽ nâng cao đóng góp của hệ thống này đối với khả năng phòng thủ tên lửa đạn đạo của NATO, giúp Pháp và Italy không phải tính đến phương án mua hệ thống phòng không Ptriot của Mỹ khi SAMP-T đã già cỗi.

Cùng với việc Pháp và Italy phát triển phiên bản hệ thống phòng không mới, Nghị viện châu Âu (EP) vừa thông qua thỏa thuận một phần về Quỹ quốc phòng châu Âu trong giai đoạn 2021-2027, nhằm hướng tới một cách tiếp cận "thuần châu Âu" hơn về phòng thủ.

Quỹ được thông qua khoản ngân sách tương đương 13 tỷ euro. Thỏa thuận cho phép phát triển công nghệ vũ khí của châu Âu với tham vọng đưa EU trở thành một trong Top 4 nhà đầu tư công nghệ quốc phòng hàng đầu.

Quỹ quốc phòng châu Âu giai đoạn 2021-2027 bao gồm hỗ trợ phát triển các sản phẩm quốc phòng từ giai đoạn nghiên cứu (hỗ trợ 100%) tới phát triển nguyên mẫu (tối đa 20%) và kiểm nghiệm (tối đa 80%).

Đối tượng là công ty vừa và nhỏ, công ty đa quốc gia sẽ nhận được tỷ lệ tài trợ cao hơn trung bình. EP khẳng định khoản quỹ này sẽ đảm bảo quân đội của liên minh châu Âu (EU) có thể tự chủ sản xuất được các dòng vũ khí hiện đại, giảm thiểu gánh nặng nhập khẩu vũ khí và đảm bảo sự chủ động cho sức mạnh quốc phòng, an ninh của toàn khối.

EP cũng quyết định chỉ các dự án có ít nhất hai đối tác đến từ hai quốc gia thành viên hoạc các quốc gia liên kết mới đủ điều kiện để được quỹ tài trợ. Quỹ quốc phòng châu Âu thực tế đã được thảo luận từ năm 2018, trùng vào thời điểm Pháp và Đức liên tiếp phát đi các tín hiệu cần phải xây dựng lực lượng quân đội chung châu Âu và phát triển hệ thống phòng thủ riêng và chương trình máy bay thế hệ mới nhằm giảm phụ thuộc vào Mỹ.

Giới quan sát thời điểm đó nhận định, Quỹ quốc phòng này là bước tiến đầu tiên để EU hình thành lên quân đội chung. Có nguồn quỹ này đảm bảo các kế hoạch vận hành, hoạt động được trơn tru, rõ ràng. Chính vì thế, khi Quỹ quốc phòng này được cơ bản thông qua đã gửi đi nhiều tín hiệu cho toàn khu vực, đặc biệt tới Mỹ.

Bởi các quốc gia đồng minh châu Âu của Mỹ luôn là bạn hàng lớn nhất của Washington về mặt vũ khí quốc phòng từ chiến tranh thế giới lần 2 đến nay. Trong biên chế quân đội các quốc gia thành viên EU 70% vũ khí, khí tài đến từ nguồn cung cấp của Mỹ.

Chính sách của châu Âu trong hàng chục năm qua duy trì quan điểm không bỏ quá nhiều tiền vào đầu tư phát triển công nghệ vũ khí. Thay vào đó, EU chủ động mua sẵn các hệ thống thiết bị quân sự mà Mỹ buôn bán, đồng thời kết hợp chặt chẽ dưới tán ô quân sự của Mỹ trong liên minh NATO.

Tuy nhiên, việc EU phải nghĩ đến thành lập quân đội chung và chủ động phát triển vũ khí hiện đại đã cho thấy hai vấn đề: Mâu thuẫn và phân rã giữa EU và Mỹ ngày càng gia tăng. EU không muốn nâng chi phí quốc phòng phục vụ NATO, nhưng họ lại bỏ tiền ra để góp quỹ của châu Âu.

Và chuyện EU muốn từng bước tự chủ nguồn cung vũ khí quân sự. Câu chuyện S-400 với Thổ Nhĩ Kỳ đã chứng minh việc để phụ thuộc vào nguồn cung cấp vũ khí sẽ mang đến những hậu quả to lớn thế nào với đồng minh của Mỹ.

EU tự chủ nguồn cung vũ khí và đưa ra tham vọng lọt vào Top 4 thế lực có công nghệ quân sự hiện đại (cùng với Mỹ, Nga, Trung Quốc...). Điều này cho thấy châu Âu đã tính đến việc trở thành một phần trong các nhà buôn bán vũ khí toàn cầu.

Trong khi đó, với chương trình Máy bay chiến đấu trong tương lai (FCAS) do Pháp, Tây Ban Nha, Đức và một số thành viên châu Âu khác cùng tham gia phát triển sẽ được dùng để thay thế các phiên bản của F/A-18 và cả F-35 do Mỹ sản xuất hiện nay.

Như vậy, ngay từ bây giờ, những kế hoạch của châu Âu đã khiến Mỹ phải đối mặt với việc mất đi thị trường nhập khẩu chủ đạo. Và xuất hiện thêm một đối thủ cạnh tranh trên chính thị trường truyền thống của mình.