S-500 Prometheus – Bước tiến mới của vũ khí phòng không Nga

Do các yêu cầu về bảo mật thông tin, phần lớn các thông số kỹ-chiến thuật của S-500 chỉ được biết tới qua các đánh giá và phỏng đoán của giới chuyên gia. Theo thông tin mới nhất từ hãng tin Izvestia, S-500 sẽ có 2 biến thể chính: Xe kéo và tự hành. Hướng thiết kế này có nhiều nét tương đồng với dòng tên lửa phòng không S-300 với các biến thể PS (xe kéo) dành cho lực lượng phòng không và PM (tự hành) để bảo vệ các đơn vị cơ động khác.

“Chỉ huy chiến trường” mới của vũ khí phòng không Nga

Trong phát biểu mới đây, Phó tư lệnh Lực lượng Hàng không-vũ trụ (VKS) Nga, Trung tướng Andrei Yudin khẳng định, quá trình phát triển S-500 sẽ hoàn thành trong năm 2021. Nguyên mẫu của dòng vũ khí phòng không thế hệ mới này với cấu hình cơ bản đang ở giai đoạn cuối của thử nghiệm cấp quốc gia. Nếu mọi việc diễn ra đúng kế hoạch, S-500 sẽ bắt đầu trực chiến từ năm 2025.

Hình ảnh đồ họa của xe phóng nằm trong tổ hợp S-500.

Liên quan tới S-500, Tư lệnh VKS Nga, Thượng tướng Sergey Surovikin cũng công bố một số thông tin về nhiệm vụ tác chiến của dòng vũ khí phòng không này trong biên chế. Theo đó, S-500 sẽ đóng vai trò như vũ khí phòng thủ tên lửa ở giai đoạn tiếp cận (vai trò tương tự như tổ hợp THAAD của Mỹ). S-500 có khả năng đánh chặn các đầu đạn của tên lửa tầm trung-xa, tên lửa xuyên lục địa (ICBM) ở pha cuối của hành trình bay. Cùng với đó, tổ hợp vũ khí phòng không này cũng có thể ngăn chặn các phương tiện bay siêu vượt âm, máy bay chiến đấu..., nhưng đó là nhiệm vụ thứ cấp. Trong tương lai, với việc bổ sung các loại đạn đánh chặn mới, S-500 hoàn toàn có khả năng bắn hạ các vệ tinh địa tĩnh hoạt động ở quỹ đạo thấp của Trái đất.

S-500 vẫn sử dụng được loại đạn tên lửa đánh chặn phổ biến nằm trong trang bị của tổ hợp S-400 Triumph là 40N6 với tầm bắn 400km. Để bắn hạ các mục tiêu ở tầm xa và độ cao lớn, nó có thể sử dụng đạn tên lửa 77N6.

Trong cơ cấu hệ thống phòng không Nga, S-500 đóng vai trò như chỉ huy chiến trường khi được kết nối với các tổ hợp S-400, S-350, S-300, Buk-M2, Tor-M2, Pantsir-S1...

Hệ thống radar cảnh giới Yenisei.

Vũ khí phát triển trong bí mật

Những thông tin về tổ hợp S-500 đã được giới chuyên gia quân sự quốc tế quan tâm từ đầu những năm 2010. Tuy nhiên, do sự bảo mật thông tin từ Nga, tiến trình phát triển dòng tên lửa phòng không này đều diễn ra trong bí mật. Một trong những yếu tố khẳng định sự tồn tại của S-500 trong giai đoạn hoàn thiện xuất hiện vào năm 2018, khi hệ thống radar viễn thám Yenisei xuất hiện trong một cuộc tập trận của Quân đội Nga tại thao trường Ashuluk. Sau đó, Phó thủ tướng Nga Yuri Borisov cho biết, quá trình phát triển S-500 đã cơ bản hoàn thành.

Để có được những đặc điểm vượt trội so với các vũ khí phòng không cùng thời kỳ, nên quá trình phác thảo ý tưởng và thiết kế sơ bộ của S-500 thực tế bắt đầu từ năm 2001 với tên mã Triumfator-M. Bộ Quốc phòng Nga thời điểm đó đã yêu cầu tổ hợp thiết kế Almaz-Antey hoàn thiện ý tưởng về dòng vũ khí phòng không với thông số kỹ-chiến thuật vượt trội.

S-500 sẽ tiếp nối truyền thống thành công của các dòng vũ khí phòng không Nga.

Quá trình phát triển S-500 được đẩy nhanh từ năm 2009, sau khi Almaz-Antey bắt đầu sản xuất hàng loạt tổ hợp S-400. Để đảm bảo tiến độ phát triển của S-500, Almaz-Antey đã xây dựng một cơ sở riêng để nghiên cứu và hoàn thiện. Lãnh đạo Tập đoàn quốc doanh Nga Roscosmos, Dmitry Rogozin cho biết, nguyên mẫu hoàn thiện đầu tiên của S-500 đã được lắp ráp tại nhà máy ở Nizhny Novgorod trong năm 2018. Tình báo Mỹ căn cứ vào các thông tin trinh sát từng bất ngờ trước một loại vũ khí phòng không mới tiêu diệt mục tiêu ở khoảng cách tới 500km của Nga. Nguyên mẫu vũ khí này sau đó được xác định là S-500.

Hệ thống vũ khí phòng không mới của Nga được thiết kế dạng module mở để tích hợp các loại tên lửa tầm xa, vươn tầm phòng thủ lên quỹ đạo trong tương lai. Hướng phát triển này tương tự như với tổ hợp S-400. Khi tổ hợp tên lửa Triumph ra mắt, nó vẫn chưa có đạn tên lửa tầm xa 40N6. S-500 dự kiến sẽ là “người kế thừa xứng đáng” cho truyền thống vũ khí phòng không Nga, tương tự như “gia đình” tổ hợp S-300 và S-400 đã tạo lập.