Tác động của COVID-19 đối với các cuộc xung đột ở Trung Đông

Liên Hợp Quốc đã kêu gọi lệnh ngừng bắn đối với tất cả các cuộc xung đột lớn nhỏ đang nổ ra khắp thế giới, khi Tổng thư ký Antonio Guterres cảnh báo rằng "điều tồi tệ nhất vẫn chưa xảy ra".

Vậy đại dịch COVID-19 đã tác động thế nào tới những "điểm nóng" chiến sự tại Trung Đông như Syria, Yemen, Libya và Iraq?

Đại dịch COVID-19 bùng phát vào thời điểm lệnh ngừng bắn giữa hai thế lực nước ngoài có ảnh hưởng nhất tới chiến trường Syria là Nga và Thổ Nhĩ Kỳ chính thức có hiệu lực.

Ba triệu người sống trong khu vực ngừng bắn, thuộc vùng tây bắc Idlib của Syria, không có nhiều hy vọng rằng thỏa thuận này sẽ được đảm bảo.

Tuy nhiên, dịch bệnh lần này đã cho phép lệnh ngừng bắn có thêm thời gian tồn tại.

Theo Đài quan sát nhân quyền Syria, tháng 3 đã chứng kiến số dân thường thiệt mạng thấp nhất kể từ khi cuộc xung đột nổ ra vào năm 2011, khi chỉ có 103 người chết.

Khả năng của nhiều chính quyền ở Syria - chính quyền Damascus, chính quyền người Kurd tự trị ở phía đông bắc và liên minh do các nhóm phiến quân lãnh đạo điều hành Idlib, trong việc phóng, chống dịch bệnh là chìa khóa để thu được tín nhiệm từ người dân.

"Dịch bệnh này là một cách để chính phủ Damascus cho thấy nhà nước Syria hoạt động hiệu quả và tất cả các vùng lãnh thổ phải được trở lại dưới sự quản lý của họ", nhà phân tích Fabrice Balanche nói.

Tuy nhiên, đại dịch và sự huy động toàn cầu mà nó đòi hỏi có thể dẫ đến sự ra đi của liên quân do Mỹ lãnh đạo khỏi Syria và nước láng giềng Iraq.

Điều này có thể tạo ra một khoảng trống, tạo cơ hội cho các nhóm tàn dư của IS có thêm cơ hội để quay trở lại chiến trường Syria.

Yemen

Chính phủ Yemen và phiến quân Huthi ban đầu phản ứng tích cực với lời kêu gọi của Liên Hợp Quốc về lệnh ngừng bắn, cũng như nước láng giềng Arab Saudi, quốc gia dẫn đầu liên minh quân sự tham chiến tại Yemen.

Tuy nhiên, tia hy vọng hiếm hoi này chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn và vào tuần trước, lực lượng phòng không của Arab Saudi báo cáo đã bắn chặn các tên lửa đạn đạo trên bầu trời thủ đô Riyadh và một thành phố biên giới, lực lượng thực hiện vụ tấn công nhiều khả năng là phiến quân Huthi.

Liên minh do Arab Saudi dẫn đầu đã trả đũa bằng cách tấn công các mục tiêu của Huthi tại thủ đô Sanaa do phe nổi dậy nắm giữ hôm thứ Hai.

Các cuộc thảo luận đã nhiều lần thất bại nhưng đặc phái viên của Liên Hợp Quốc Martin Griffiths đang tổ chức các cuộc tham vấn hàng ngày trong nỗ lực đạt được lệnh ngừng bắn trên toàn quốc.

Xung đột tại Yemen có thể kết hợp với một cuộc khủng hoảng nhân đạo thường được mô tả là tồi tệ nhất trên thế giới và là cơ hội lý tưởng để dịch COVID-19 bùng phát và tước đi sinh mạng của hàng nghìn người.

Ở một quốc gia nơi cơ sở hạ tầng y tế bị sụp đổ, nơi nước là hàng hóa hiếm và 24 triệu người cần hỗ trợ nhân đạo, người dân Yemen lo ngại sẽ bị xóa sổ nếu lệnh ngừng bắn không đi kèm với các viện trợ đầy đủ.

Mohammed Omar, một tài xế taxi ở thành phố cảng Hodeida bày tỏ lo ngại: "Mọi người sẽ chết trên đường phố. Các thi thể sẽ thối rữa khắp nơi".

Libya

Giống như Yemen, các "nhân vật chính" trong cuộc xung đột ở Libya ban đầu hoan nghênh lệnh ngừng bắn của Liên Hợp Quốc nhưng nhanh chóng quay lại tình trạng thù địch.

Giao tranh ác liệt đã làm rung chuyển phía nam thủ đô Tripoli trong những ngày gần đây, cho thấy nguy cơ bùng phát dịch bệnh là không đủ để khiến các tay súng ngừng bắn.

Thổ Nhĩ Kỳ gần đây đã đóng một vai trò quan trọng trong cuộc xung đột, được cho là đứng sau hậu thuẫn Chính phủ Hiệp định Quốc gia (GNA), vốn đã được Liên Hợp Quốc công nhận.

Nhà phân tích Fabrice Balanche dự đoán rằng việc phương Tây dần rút khỏi các cuộc xung đột ở Trung Đông có thể hạn chế sự hỗ trợ của Thổ Nhĩ Kỳ đối với GNA.

Điều này đồng nghĩa với lợi thế dành cho nhóm quân phiệt của Nguyên soái Khalifa Haftar ở miền đông Lybia, người đã phát động một cuộc tấn công vào thủ đô Tripoli một năm trước và có sự hậu thuẫn của Nga, Ai Cập cùng UAE.

Các quốc gia phương Tây đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch, điều này có thể khiến họ chuyển hướng cả tài nguyên quân sự và năng lực gìn giữ hòa bình khỏi các cuộc xung đột nước ngoài.

Báo cáo của Nhóm Khủng hoảng Quốc tế cho biết các quan chức châu Âu ghi nhận rằng những nỗ lực bảo đảm lệnh ngừng bắn ở Libya không còn nhận được sự quan tâm cấp cao do đại dịch.

Iraq

Iraq không còn bị kìm kẹp bởi cuộc xung đột nhưng vẫn tồn tại những lo ngại về sự hồi sinh của IS, cũng như hai quốc gia đồng minh là Iran và Mỹ đang trong tình thế đối đầu gay gắt và cùng bị dịch bệnh tàn phá.

Iran và Mỹ dù là hai trong số các quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi dịch COVID-19 nhưng không có dấu hiệu cho thấy bất kỳ sự buông xuôi nào trong cuộc đối đầu vì ảnh hưởng của họ chủ yếu diễn ra trên lãnh thổ Iraq.

Với việc hầu hết các binh sĩ không phải là người Mỹ trong liên quân đã được rút về nước và một số căn cứ cũng được sơ tán, quân đội Mỹ hiện đang tập hợp lại ở một số địa điểm ở Iraq.

Phía Washington đã triển khai các tên lửa phòng không Patriot, khiến nhiều người lo ngại về sự leo thang mới đối với Tehran.