Tor-M1 thừa sức đánh chặn mọi mục tiêu

Báo cáo sơ bộ của Tổ chức hàng không dân dụng Iran về vụ tai nạn máy bay Boeing 737 của Ukraine cho biết, chiếc máy bay đã bị trúng 2 tên lửa đất đối không tầm ngắn được phóng từ tổ hợp phòng không Tor-M1.

Cụ thể, 2 quả tên lửa của hệ thống Tor-M1 loại đất đối không đã bắn trúng chiếc máy bay Boeing được phóng đi từ hướng Bắc. Sau khi trúng tên lửa, chiếc máy bay lập tức bốc cháy khi đang ở phía trên một khu dân cư.

Chiếc máy bay nhanh chóng mất độ cao, sau đó đâm vào công viên giải trí và lao xuống đất. Khi tiếp đất, máy bay nằm giữa một sân bóng đá và bị phá hủy hoàn toàn. Máy bay cất cánh từ Tehran vào lúc 9h02 ngày 8/1/2020 (theo giờ Hà Nội), bị mất tín hiệu khi máy bay ở độ cao ở khoảng 2,4km.

Sau khi Tehran chính thức thừa nhận Tor-M1 là thủ phạm bắn hạ chiếc Boeing 737 của Ukraine, một số nguồn tin cho rằng, vũ khí này không thể bắn hạ mục tiêu ở trần bay đó bởi nó cao hơn so với độ cao có thể đánh chặn của hệ thống phòng không này.

Tuy nhiên, chuyên gia của trang The Drive khẳng định, không chỉ chiếc Boeing 737 của Ukraine, mà tất cả những mục tiêu đường không bay trong phạm vi 12km và ở độ cao 6km đều có thể bị vũ khí này bắn hạ bởi những khả năng đặc biệt của chúng dù được phát triển từ thời Liên Xô.

Hệ thống Tor-M1 có thể chuyển từ trạng thái cơ động sang sẵn sàng chiến đấu trong vòng 3 phút, thời gian từ lúc phát hiện mục tiêu cho đến phóng đạn không quá 12 giây. Phiên bản Tor nguyên gốc có thể phát hiện cùng lúc 48 tiêm kích từ khoảng cách 25 km và bám bắt tự động khi đang di chuyển.

Mỗi xe Tor-M1 được trang bị 8 tên lửa 9M330 với chiều dài 3 m, đường kính 0,2 m và nặng 167 kg. Tên lửa mang đầu nổ mảnh nặng 15 kg, có tầm bắn tối đa 12 km và độ cao 6 km. Quả đạn có thể đạt tốc độ tối đa 3.500 km/h, dẫn đường bằng sóng vô tuyến và lắp ngòi nổ cận đích, cho phép diệt mục tiêu mà không cần va chạm trực tiếp.

Iran năm 2005 ký hợp đồng đặt mua 29 hệ thống Tor-M1 của Nga với trị giá 700 triệu USD. Các tổ hợp này được Nga bàn giao từ năm 2006 và đưa vào vận hành sau đó một năm, trở thành một trong những tổ hợp phòng không hiện đại nhất của Tehran thời điểm đó.

Đây là biến thể nâng cấp được Nga ra mắt năm 1991 cùng tên lửa 9M331. Gói nâng cấp Tor-M1 tăng độ chính xác cho quả đạn và cho phép mỗi xe chiến đấu tấn công hai mục tiêu cùng lúc. Cảm biến quang học và máy tính điều khiển được cải tiến, khả năng kháng nhiễu cũng được tăng cường.

Nói về tình huống bắn nhầm, chuyên gia của Drive cho rằng hệ thống Tor-M1 hoàn chỉnh sẽ có hàng loạt biện pháp để nhận diện chiếc Boeing 737-800 là máy bay dân sự, nhưng kíp vận hành vẫn có thể phạm sai lầm trong những giờ phút gấp gáp sau đòn tập kích vào lực lượng Mỹ trên lãnh thổ Iraq.

Là tổ hợp phòng không tầm ngắn, Tor-M1 chỉ có tầm bắn tối đa khoảng 12 km, khiến kíp vận hành chỉ có chưa đầy 20 giây để quyết định phóng đạn hay không trước khi mục tiêu vượt khỏi tầm khống chế. "Đó là khoảng thời gian cực ngắn để suy nghĩ và hành động", tờ Drive viết.

Khi lực lượng phòng không Iran phải duy trì trạng thái báo động cao, sẵn sàng đối phó với các đòn tập kích đường không để đáp trả của Mỹ, họ chịu áp lực tâm lý rất lớn. "Họ có thể nghiêng về phương án bắn trước hỏi sau trong trường hợp này. Và điều này đã dẫn đến thảm họa", nguồn tin cho biết.