Vì sao hàng loạt quốc gia nói không với "gã khổng lồ" Huawei?

Một cửa hàng của Huawei. (Ảnh: EPA)

Các nhà chức trách Canada ngày 1/12 đã bắt giữ bà Mạnh Vãn Chu, giám đốc tài chính của tập đoàn công nghệ Trung Quốc Huawei, theo đề nghị của Mỹ. Theo Bộ Tư pháp Canada, bà Mạnh đối mặt với nguy cơ bị dẫn độ về Mỹ sau khi Washington cáo buộc bà có liên quan tới hoạt động vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ đối với Iran.

Bà Mạnh Vãn Chu là con gái của ông Nhậm Chính Phi - nhà sáng lập tập đoàn Huawei. Dưới sự lãnh đạo của ông Nhậm, Huawei đã trở thành một trong những công ty viễn thông lớn nhất thế giới và phát triển thương hiệu thành nhà sản xuất điện thoại hàng đầu.

Tuy nhiên, việc Huawei có nền tảng từ Trung Quốc và mở rộng thị trường ra toàn cầu khiến nhiều nước phương Tây lo ngại về mối quan hệ gần gũi của tập đoàn này với chính quyền Trung Quốc, cùng với đó là khả năng Huawei sẵn sàng xuất khẩu công nghệ sang các nước đang chịu trừng phạt.

Trong những năm gần đây, Huawei được cho là vi phạm các lệnh trừng phạt nhằm vào Triều Tiên và Iran khi cung cấp cho 2 nước này các thiết bị viễn thông có thể được dùng để theo dõi người dân hoặc sử dụng cho cả 2 mục đích quân sự và dân sự.

Tuy vậy, phần lớn sự lo ngại của các nước đều tập trung vào tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của Huawei trong lĩnh vực thông tin liên lạc toàn cầu trong những năm tới. Tập đoàn Trung Quốc dự kiến sẽ cung cấp nền tảng công nghệ cho mạng không dây 5G trên toàn thế giới.

Trước khi công nghệ 5G được ứng dụng, một số nước đã cảnh báo về việc sử dụng các thiết bị của Trung Quốc vì lo ngại vấn đề an ninh. Có ý kiến cho rằng chính phủ Trung Quốc sử dụng các sản phẩm của Huawei để giám sát người dân trên toàn thế giới. Tuy nhiên, Huawei đã bác bỏ mọi cáo buộc về việc có liên quan tới hoạt động thu thập thông tin tình báo của chính phủ Trung Quốc.

Hiện một số quốc gia đã chính thức cấm hoặc đang cân nhắc dừng sử dụng các thiết bị của Huawei vì nhiều lý do.

Mỹ

Mỹ, đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Trung Quốc về kinh tế cũng như thu thập thông tin tình báo toàn cầu, lo ngại rằng Bắc Kinh có thể tìm cách truy cập thông tin nhạy cảm của người dùng, chẳng hạn dữ liệu xác định vị trí. Ngoài ra, Washington cũng lo ngại các công nghệ của Trung Quốc có thể tạo ra mối đe dọa tiềm tàng đối với cơ sở hạ tầng thiết yếu của Mỹ.

Để ngăn chặn hãng viễn thông Trung Quốc giành được quá nhiều thị phần tại Mỹ, các nhà lập pháp Mỹ đã kêu gọi nhà cung cấp dịch vụ internet không dây AT&T xem xét lại các thỏa thuận với Huawei.

Vào năm 2012, Huawei và ZTE Corp, một công ty viễn thông khác của Trung Quốc, đã nằm trong diện điều tra của Mỹ để xem liệu các thiết bị của hai hãng này có tạo ra mối đe dọa nào với lợi ích của Mỹ hay không. Báo cáo của Quốc hội Mỹ sau đó kết luận “Huawei không hợp tác đầy đủ với cuộc điều tra và cũng không sẵn sàng giải thích về mối quan hệ của Huawei với chính quyền cũng như đảng Cộng sản Trung Quốc, trong khi có những bằng chứng đáng tin cậy cho thấy Huawei không tuân thủ luật pháp Mỹ”.

Kể từ đó, Mỹ đã thực hiện chiến dịch ngăn chặn các đồng minh sử dụng công nghệ của Huawei trong các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng, đặc biệt tập trung vào các thành viên của liên minh Five Eyes, gồm 5 nước nói tiếng Anh là Mỹ, Canada, New Zealand, Australia và Anh. Đây là những nước có các cơ quan tình báo chia sẻ thông tin trên quy mô lớn.

Ngoài ra, Mỹ cũng tìm cách thuyết phục các nước khác như Đức không cho phép Huawei cung cấp công nghệ trong tương lai gần.

Australia

Là một thành viên trong nhóm Five Eyes, Australia đã ngầm cấm Huawei cung cấp công nghệ 5G tại nước này từ tháng 8 năm nay. Thông báo của chính quyền Australia cho biết các công ty “có khả năng nằm trong diện chỉ đạo của chính phủ nước ngoài” sẽ không được phép cung cấp dịch vụ 5G và điều này được cho là thông điệp gửi tới Huawei.

Huawei hiện cung cấp mạng lưới 4G cho Australia. Tuy nhiên đối với công nghệ 5G, sẽ có thêm nhiều sản phẩm được kết nối với internet trong tương lai gần.

Sau thông báo của Australia, Huawei cho biết không có sự khác biệt về cơ bản giữa mạng 4G và 5G, trong khi 5G đảm bảo vấn đề an ninh và bảo mật tốt hơn. Huawei cũng bác bỏ các cáo buộc của Australia liên quan tới các lo ngại về an ninh, cho rằng các quan ngại này không có cơ sở.

New Zealand

Hồi tháng 11, New Zealand thông báo nước này cũng thực hiện biện pháp tương tự Australia sau khi nhà mạng di động Spark đề nghị sử dụng thiết bị của Huawei cho mạng lưới 5G.

Cơ quan tình báo New Zealand đã bác đề nghị của Spark vì cho rằng công nghệ 5G tạo ra nguy cơ lớn hơn do mạng internet di động và các tính năng của điện thoại di động gắn liền với nhau. Giám đốc Cục An ninh viễn thông chính phủ New Zealand Andrew Hampton cho biết ông đã thông báo cho Spark rằng cơ quan này đã phát hiện “nguy cơ an ninh đáng kể” từ việc sử dụng thiết bị của Huawei, song không nói rõ các nguy cơ là gì.

Anh

Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu. (Ảnh: Huawei)

Là thành viên quan trọng thứ hai trong liên minh chia sẻ tình báo Five Eyes, Anh được các đồng minh hối thúc cấm Huawei tham gia vào hạ tầng 5G của nước này. Hiện Anh vẫn chưa chính thức ra lệnh cấm, song chính phủ Anh đang tranh cãi về các biện pháp có thể thực thi.

Hồi đầu tuần, lãnh đạo cơ quan tình báo MI6 của Anh đã bày tỏ nghi ngờ về Huawei. Báo cáo năm 2013 về sự tham gia của nước ngoài vào hạ tầng quốc gia thiết yếu của Anh kết luận, mặc dù không có bằng chứng trực tiếp cho thấy Huawei có hành vi gây hại, song hãng viễn thông Trung Quốc có một phần trách nhiệm liên quan tới những rủi ro đáng kể về công nghệ.

Trước khi chính phủ Anh đưa ra quyết định cuối cùng, công ty viễn thông BT của Anh ngày 5/12 thông báo sẽ không sử dụng công nghệ của Huawei để làm nền tảng cho mạng lưới 5G sắp triển khai của công ty này, đồng thời loại bỏ các thiết bị của Huawei khỏi mạng 3G và 4G hiện hành.

Canada

Tương tự Anh, các đồng minh trong nhóm Five Eyes cũng gây sức ép buộc Canada phải cấm Huawei tham gia vào hạ tầng 5G của nước này. Theo truyền thông địa phương, các nhà lập pháp Mỹ đã trao đổi với giới chức và các công ty Canada về việc cấm triển khai công nghệ Huawei trong mạng 5G của Canada.

“Mặc dù Canada có hệ thống bảo mật an ninh viễn thông chặt chẽ, song chúng tôi vẫn quan ngại rằng những biện pháp bảo mật này vẫn chưa đủ nếu xét đến những gì mà Mỹ và các đồng minh khác từng biết về Huawei”, các thượng nghị sĩ Mark Warner và Marco Rubio viết trong bức thư gửi Thủ tướng Canada Justin Trudeau.

Hồi tháng 9, Cơ quan An ninh Viễn thông, một cơ quan tình báo của Canada, cho biết sẽ tiến hành các bài kiểm tra đối với thiết bị của Huawei trong nhiều năm để xem liệu có gây ra nguy hiểm cho nước này hay không.

Đức

Hồi tháng trước, các quan chức cấp cao của Đức cho biết họ đã lên kế hoạch thuyết phục chính phủ cân nhắc loại các công ty của Trung Quốc như Huawei ra khỏi kế hoạch xây dựng hạ tầng 5G tại Đức.

“Đây là mối quan ngại nghiêm trọng. Nếu có quyền quyết định, chúng tôi sẽ làm tương tự Australia”, một quan chức Đức nói.

Các bộ ngoại giao và nội vụ Đức cũng tham gia vào việc thuyết phục chính phủ sau khi tổ chức các cuộc hội đàm với những người đồng cấp Mỹ và Australia.

Nhật Bản

Truyền thông Nhật Bản gần đây đưa tin chính phủ nước này sẽ cấm mua các sản phẩm của Huawei cho mạng lưới 5G sắp tới. Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga cho biết Nhật Bản đã hội đàm với Mỹ về vấn đề an ninh mạng.

“An ninh mạng đang trở thành vấn đề quan trọng tại Nhật Bản. Chúng tôi sẽ có các biện pháp cứng rắn và xem xét từ nhiều góc độ khác nhau”, ông Suga nói.

Theo Thời báo Phố Wall, Mỹ đã trao đổi với Nhật Bản về các lo ngại an ninh liên quan tới thiết bị 5G do Huawei sản xuất trong những tháng gần đây. Nhật Bản hiện là một trong những nước phụ thuộc vào các thiết bị của Huawei.

Italy và Ấn Độ

Ngoài Nhật Bản, Mỹ cũng chia sẻ những quan ngại của nước này về các sản phẩm của Huawei cho Italy. Italy hiện vẫn sử dụng các sản phẩm của Huawei cho hạ tầng internet di động của nước này.

Hiện Italy chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc liệu có cho phép Huawei cung cấp thiết bị 5G hay không. Trong khi đó truyền thông Ấn Độ hồi tháng 9 đưa tin Huawei bị cấm tham gia vào các cuộc thử nghiệm mạng 5G tại nước này.