Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: Tin có kiểm chứng là mảnh đất của báo chí

Đây là thông điệp của Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trong bài phát biểu khai giảng lớp “Bồi dưỡng nâng cao kiến thức quản lý nhà nước về báo chí” cho 130 học viên là lãnh đạo của 80 cơ quan báo chí sáng 13/11 tại Hà Nội.

Theo Bộ trưởng, dòng chảy chính của Việt Nam đang tốt, đang là một trong những nước phát triển tốt nhất trên thế giới, nhiều nước ngưỡng mộ, học tập. Nếu nói cái xấu nhiều trên báo để nhân dân cảm nhận nó như dòng chảy chính thì là làm mất lòng tin của nhân dân vào đất nước, vào chế độ, làm mất đi sức mạnh dân tộc, làm mình yếu đi, do đó giúp cho kẻ thù mạnh lên.

"Nếu cái xấu chiếm 30% trên mặt báo thì cái đó sẽ được cảm nhận là dòng chảy chính. Cái nào trên 20% thì được coi là đáng kể và có xu thế trở thành cái chính. Nếu cái xấu trên mặt báo trên 20% thì tức là cái xấu đang là cái đáng kể trong xã hội và đang có xu thế trở thành cái chính. Cái gì dưới 10% thì cái đó không phải là chính, nhưng luôn có đủ sức cảnh báo", Bộ trưởng nói và cho rằng người làm báo cũng rất nên cân nhắc các con số này.

Báo chí tạo niềm tin xã hội thì phóng viên phải là người được tin cậy nhất. Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết theo điều tra xã hội gần đây, người có niềm tin thấp trong xã hội lại là phóng viên. Để tăng niềm tin của xã hội vào những người làm báo, cần lấy lại thương hiệu cho người làm báo, và "việc này chỉ có thể là chính chúng ta làm, không ai ngoài chúng ta cả".

Chia sẻ với các học viên, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông nhìn nhận người làm báo phải sống được bằng nghề. Không sống được bằng nghề thì khó làm tốt được.

"Bây giờ báo nhiều, thị trường quảng cáo đã nhỏ, lại đang bị mạng xã hội lấy mất đến gần 40%, nên báo chí rất khó khăn. Lời giải nào?", ông đặt câu hỏi.

Về giải pháp, Bộ trưởng cho rằng nên quy hoạch lại báo chí và báo chí nên có bộ phận làm thêm các dịch vụ cho doanh nghiệp như tư vấn truyền thông, tổ chức sự kiện, đánh giá dư luận xã hội... Để giữ định hướng, Đảng và Nhà nước cần tăng cường ngân sách để đặt hàng báo chí, vừa là định hướng vừa là giúp báo chí có thu nhập ổn định một phần.

"Báo chí muốn sống tốt thì phải là một thương hiệu trong xã hội. Hội Nhà báo các cấp, mỗi báo phải giữ gìn thương hiệu nhà báo, không để con sâu làm rầu nồi canh. Không còn thương hiệu thì sẽ mất hết, không sống được. Chẳng ai giữ được tên mình ngoài mình cả", ông nói.

Trước thực trạng vừa qua sự quản lý chưa theo kịp sự phát triển của báo chí, của công nghệ báo chí, nên xảy ra một số tai nạn đáng tiếc, cũng có cả sự lạm dụng để chống phá Đảng và Nhà nước, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay cần đổi mới cách quản lý, theo kịp sự phát triển các quan điểm mới của Đảng, của Nhà nước về quản lý báo chí, theo kịp sự phát triển của xã hội, theo kịp sự phát triển của công nghệ.

Cụ thể, Bộ Thông tin và Truyền thông đang xây dựng trung tâm lưu chiểu quốc gia về truyền thông số, gồm báo chí, phát thanh truyền hình, xuất bản, nhờ đó có thể phân tích, đánh giá, nhìn thấy xu thế, số liệu thống kê về bài viết tích cực, tiêu cực, từ đó nhìn thấy dòng chảy chính của báo chí đang là gì; phóng viên nào, báo nào viết nhiều, viết ít, chủ đề, chất lượng, ảnh hưởng bài viết.

Đề cập tới quy hoạch báo chí, Bộ trưởng Hùng khẳng định không phải siết báo chí mà là làm cho báo chí phát triển lành mạnh, bền vững, vì mục tiêu phụng sự Tổ quốc phát triển. Nhưng cũng không thể làm một cách quá hành chính. Khi làm cũng phải xem đến từng báo, từng người.

"Câu trả lời là không", Bộ trưởng nói và dẫn chứng: "CNN, khi xuất hiện mạng xã hội đã đổi Slogan từ Be The First To Know thành Facts First. CNN đã chuyển từ nhanh nhất sang tin chính xác nhất. Báo chí không nên chạy đua với MXH về việc đưa tin nhanh nhất. Hãy đưa tin có kiểm chứng. MXH đang mất uy tín vì Fake News, đang tạo ra một nhu cầu ngày một lớn hơn về tin chính xác, về tin có kiểm chứng. Và đây chính là mảnh đất của báo chí".

Theo ông, MXH không chỉ cạnh tranh với báo chí mà còn giúp xã hội nhìn rõ hơn giá trị của báo chí. Báo chí phải thấy rõ giá trị của mình để phát huy, thay vì bắt chước thì hãy giữ giá trị cốt lõi của mình. Báo chí phải dùng công nghệ nhiều hơn. Cái mà chúng ta phải học MXH chính là công nghệ.

Công nghệ mới để làm việc cũ của chúng ta tốt hơn. Công nghệ mới cũng tạo ra những giá trị mới hơn cho báo và cho độc giả. Công nghệ AI sẽ giúp chúng ta đọc hàng triệu bản tin mỗi ngày và tổng hợp theo chủ đề. Công nghệ AI cũng giúp chúng ta viết các tin chuẩn mực theo chủ đề. Và do vậy, chúng ta có nhiều thời gian hơn cho các bài viết giá trị.

Công nghệ Big Data giúp chúng ta phân tích hàng triệu trang tin trong quá khứ, tìm ra xu thế của hàng chục năm qua, để dự đoán tương lai. Công nghệ giúp chúng ta sửa ngữ pháp, chính tả để không gặp những lỗi thông thường. Công nghệ giúp Tổng biên tập duyệt hàng trăm bài mỗi ngày, tránh được những tai nạn không đáng có.

Tóm lại, công nghệ sẽ giải phóng chúng ta khỏi những việc lặp lại, cho chúng ta nhiều thời gian hơn để sáng tạo. Nhưng công nghệ cũng sẽ lấy mất công việc của những người trung bình, bắt buộc mỗi chúng ta phải đào tạo lại để thích ứng.

Về vấn đề bản quyền, theo Bộ trưởng, bài báo là một tác phẩm do lao động của nhà báo, của cơ quan báo chí tạo ra, tốn nhiều chi phí. Bất kỳ ai dùng cũng phải trả bản quyền. Nếu không làm tốt việc này, báo chí sẽ không sống được, sẽ không có các bài báo hay.

Tình hình hiện nay nhiều tin của báo chí được đưa lên MXH mà không trả bản quyền, nhưng lại thu đến 40% tổng thị trường quảng cáo. EU đã bắt đầu ra các qui định để các MXH lớn phải có cơ chế trả bản quyền nếu dùng tin của báo chí. Bộ TTTT, cụ thể là Cục Báo chí, phải điều chỉnh các quy định hiện hành về bản quyền báo chí.

Báo chí đang đứng trước các thách thức lớn chưa từng có, nhưng thách thức nào cũng chính là cơ hội, cơ hội để đổi mới chính mình, cơ hội để tái sinh báo chí. Sự tái sinh ấy bắt đầu từ chính chúng ta. Việt Nam muốn sánh vai cường quốc năm châu, muốn hùng cường để không kẻ thù nào dám đến xâm lược, để hoà bình mãi mãi trên mảnh đất này thì chúng ta phải khai phóng được nguồn tài nguyên vô hạn của đất nước này, đó là năng lượng, là trí tuệ trong não mỗi người Việt Nam.

"Chỉ có báo chí mới làm được, đó là tạo lên niềm tin và khát vọng dân tộc. Sứ mạng vĩ đại ấy đặt lên vai những người làm báo chúng ta. Cũng chỉ hơn 20.000 người thôi, nhưng các bạn có thể thay đổi Việt Nam. Với sứ mạng thiêng liêng ấy trong tim, trong não, các bạn sẽ nghĩ khác và làm khác", người đứng đầu ngành Thông tin và Truyền thông chốt lại bài phát biểu.