Đồng bằng sông Cửu Long đang "khát" nước

Ngày 27/3, tại Trường Đại học Cần Thơ, Báo Tiền Phong phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Biến đổi khí hậu Trường Đại học Cần Thơ tổ chức Hội thảo “Sống chung với hạn, mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long”. Hội thảo quy tụ các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực tài nguyên nước và biến đổi khí hậu, các doanh nghiệp cung cấp nước sạch vùng ĐBSCL.

Ông Lê Xuân Sơn – Tổng Biên tập Báo Tiền Phong phát biểu tại hội thảo.

Nhà báo Lê Xuân Sơn - Tổng Biên tập Báo Tiền Phong cho biết, hội thảo sẽ là diễn đàn để các bộ, ngành, chuyên gia, địa phương và doanh nghiệp cùng thảo luận, chia sẻ các giải pháp, kinh nghiệm thích ứng với hạn, mặn ở ĐBSCL hướng đến sự phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra hết mạnh mẽ.

Hạn, mặn ngày càng gay gắt, khó lường

Hiện nay, vùng ĐBSCL đang chuẩn bị xuống giống vụ Hè Thu 2024 trong bối cảnh diễn biến hạn hán và xâm nhập mặn diễn ra gay gắt và phức tạp. Cụ thể, đợt triều cường trong 2 ngày 23 -24/3 đã đẩy mặn vào khá sâu nên thời gian giảm mặn sẽ diễn ra dài ngày hơn.

Hạn mặn đã gây thiệt hại lúa ở tỉnh Trà Vinh.

 

Vùng hạ nguồn sông Mê Kông theo dự báo tổng lượng mưa tháng 4 và tháng 5/2024 ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 20 đến 40%. Toàn khu vực Nam Bộ, tổng lượng mưa trong tháng 4 và 5 thấp hơn mức trung bình nhiều năm.

Trong khi đó, thời điểm cuối tháng 3, sang tháng 4 nắng nóng gay gắt vẫn tiếp diễn, nền nhiệt cao. Trong tháng 4 và tháng 5 sẽ có những đợt nắng nóng kéo dài, xảy ra cả miền Đông và Tây Nam Bộ.

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng quốc gia, từ nửa cuối tháng 12 đến nay, toàn vùng ĐBSCL gần như không mưa. Tổng lượng mưa thời gian này thấp hơn trung bình nhiều năm từ 62% - 90%. Trong điều kiện mưa gần không có, trời nắng nóng kéo dài, tổng lượng dòng chảy từ sông Mê Kông bị thiếu hụt khiến cho ĐBSCL trải qua mùa hạn mặn khốc liệt.

“Nguồn nước từ thượng nguồn thấp nên mặn vẫn tiếp tục xảy ra tại các tỉnh ĐBSCL”, ông Lê Ngọc Quyền – Giám đốc Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ cho biết.

Cũng theo ông Quyền, từ nay đến cuối tháng 5, ĐBSCL còn diễn ra các đợt xâm nhập mặn tăng cao (8-14/4; 23-28/4, 6-12/5). Trong đó, đợt xâm nhập mặn cao nhất vào ngày 8-14/4. Lúc này ranh mặn 4g/l tại sông Vàm Cỏ từ 80 -90km; các cửa sông Cửu Long từ 50-65 km…

Giải pháp “sống chung với hạn, mặn”

Tại hội thảo, PGS,TS Nguyễn Hiếu Trung - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ cho biết, biến đổi khí hậu - nước biển dâng đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đối với môi trường sinh thái và sinh kế của cộng đồng dân cư ở ĐBSCL. Từ cuối năm 2015 đến nay, cả 13 địa phương thuộc ĐBSCL đều đã bị nhiễm mặn, trong đó đã có 11/13 tỉnh/thành công bố tình trạng thiên tai hạn hán, xâm nhập mặn. Hạn, mặn đã và đang gây ra những hậu quả hết sức nặng nề, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt, sản xuất của cả vùng ĐBSCL.

PGS,TS Nguyễn Hiếu Trung – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ.

 

“Mặc dù đã có một số giải pháp được áp dụng để kiểm soát xâm nhập mặn ở địa phương như: xây dựng hệ thống kênh rạch dẫn nước ở ĐBSCL; các công trình ngăn mặn lớn tại ĐBSCL gồm hệ thống thủy nông Quản Lộ - Phụng Hiệp; hệ thống thủy lợi ngọt hóa và ngăn mặn ở tỉnh Bến Tre, cống đập Ba Lai và hệ thống đê biển cho toàn bộ hệ thống ven biển ĐBSCL. Tuy nhiên, tình hình xâm nhập mặn vẫn đang diễn ra với cường độ và tính phức tạp ngày càng tăng cao và khó lường", PGS,TS Trung chia sẻ.

“Vì vậy, việc nâng cao nhận thức, thiết kế và triển khai chương trình hành động cụ thể để giải quyết các vấn đề ứng phó với tình trạng hạn mặn cũng như giảm thiểu tác động tiêu cực đang rất cấp bách. Bên canh các biện pháp chung ở cấp vùng, mỗi địa phương trong khu vực cần thực hiện những biện pháp riêng phù hợp với điều kiện của mình”, ông Trung đề xuất.

Ông Đỗ Minh Điền – Chi cục phó Chi cục Thủy lợi (Sở NN&PTNT) tỉnh Cà Mau.

 

Ứng phó với tình hình hạn mặn, ông Đỗ Minh Điền – Chi Cục phó Chi cục Thủy lợi (Sở NN&PTNT) tỉnh Cà Mau cho biết, ảnh hưởng hạn mặn ngày càng khốc liệt tại địa phương, dẫn đến tình trạng thiếu nước sinh hoạt, sản xuất, sụt lún đất…

“Trước mắt Cà Mau tăng cường, khuyến cao người dân sử dụng tiết kiệm nước, thường xuyên theo dõi mực nước trong kênh… Mới đây, UBND tỉnh đã quyết định chi 10 tỷ đồng cho 3 huyện thiếu nước nghiêm trọng, tỉnh cũng đang có giải pháp hỗ trợ khoảng 13.900 hộ dân vùng thiếu nước và 2.620 hộ dân không được tiếp cận nguồn nước phải mua nước sinh hoạt đột từ 40 – 100 ngàn đồng/1m3 nước. Tỉnh cũng đang đề xuất trung ương hỗ trợ 197 tỷ đồng thực hiện 5 ô thủy lợi để trữ nước ngọt trong mùa khô, hỗ trợ kinh phí từ dự án nước sạch nông thôn khoảng 241 tỷ đồng”, ông Điền nói.

Để phục vụ tốt cho công tác phòng chống hạn mặn, ông Lê Ngọc Quyền – Giám đốc Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ cho biết, đơn vị sẽ theo dõi sát sao tình hình khí tượng thủy văn, diễn biến nguồn nước sông Mê Kông, diễn biến hạn hán và tình hình xâm nhập mặn để dự báo, cảnh báo sớm. Tích cực ứng dụng công nghệ mới vào công tác dự báo, cảnh báo, truyền tin tăng hiệu quả. Phối hợp chính quyền địa phương tham mưu cụ thể về tình hình xâm nhập mặn, nguồn nước các tháng còn lại của mùa khô để các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất, ổn định tình hình phát triển kinh tế xã hội.