Khánh Hòa xanh hóa nông nghiệp để gia tăng giá trị bền vững

Chuyển đổi cây trồng chỉ giải quyết phần ngọn

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường), toàn tỉnh có 418.598/673.744ha đất nông nghiệp đã suy giảm độ phì nhiêu, nhiều khu vực bạc màu, chai cứng, khả năng giữ nước kém. Nguyên nhân chính đến từ việc sử dụng quá nhiều phân bón vô cơ và xem nhẹ canh tác sinh thái.

Ông Nguyễn Đức Thuận - Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết: “Hiện phân vô cơ chiếm hơn 80% lượng phân bón sử dụng, nhưng cây chỉ hấp thu được khoảng 30 - 50%, phần còn lại bị rửa trôi, bốc hơi, gây ô nhiễm nguồn nước, làm gia tăng phát thải khí N₂O và CH₄ - những khí nhà kính mạnh hơn CO₂ nhiều lần. Biến đổi khí hậu với nắng nóng kéo dài, lượng mưa thất thường và xâm nhập mặn gia tăng càng làm đất suy kiệt nhanh hơn".

Trước tình trạng này, tỉnh đã chuyển đổi hơn 3.142ha đất lúa kém hiệu quả sang các cây trồng khác; nhiều mô hình trồng xoài, sầu riêng, rau màu theo hướng sạch cho thu nhập cao. Tuy nhiên, ông Thuận nhấn mạnh rằng chuyển đổi cây trồng “chỉ giải quyết phần ngọn”, bởi cốt lõi vẫn là phục hồi sức khỏe đất.

Nông dân Bác Ái sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Ảnh: Báo Khánh Hòa.

Dữ liệu từ các nhóm FFS (nông dân học cùng nông dân) cho thấy những nơi tăng cường phân hữu cơ, tàn dư thực vật và xen canh họ đậu có độ ẩm đất tốt hơn, cây khỏe tự nhiên, chi phí phân bón giảm và sâu bệnh ít hơn. Khi đất được tái tạo, sản xuất mới thật sự ổn định và bền vững.

Nông nghiệp xanh - tuần hoàn: Yêu cầu bắt buộc

Tại nhiều hội thảo trong và ngoài tỉnh, các chuyên gia chỉ ra rằng thách thức lớn nhất của nông nghiệp Khánh Hòa không nằm ở kỹ thuật, mà ở tư duy sản xuất. Ngành nông nghiệp yêu cầu chuyển đổi từ “bón nhiều để được nhiều” sang “bón đúng - bón cân bằng - bón theo nhu cầu”; từ “chạy theo năng suất” sang “tạo giá trị bền vững”; từ “canh tác dựa vào hóa chất” sang “canh tác dựa vào hệ sinh thái đất”.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, ngành Nông nghiệp Khánh Hòa đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ: xây dựng bản đồ dinh dưỡng đất cho từng vùng; nâng tỷ lệ sử dụng phân hữu cơ, vi sinh lên 30 - 40% trong 5 năm tới; hình thành vùng sản xuất tập trung ứng dụng công nghệ cao; mở rộng tín dụng xanh cho doanh nghiệp và hợp tác xã; xây dựng hệ thống giám sát sức khỏe đất cấp tỉnh.

Trong tiến trình chuyển đổi, doanh nghiệp nông nghiệp hữu cơ đang đóng vai trò tiên phong. Ông Đặng Thái Luyện - chủ hộ kinh doanh bưởi Thái Tường (OCOP 3 sao, xã Khánh Vĩnh) chia sẻ: “Khi đưa phân hữu cơ và chế phẩm sinh học vào sản xuất, chỉ sau 2 - 3 vụ, đất tơi hơn, cây ít bệnh, chi phí giảm rõ rệt. Hiệu quả kinh tế là yếu tố quan trọng nhất để nông dân tin và làm theo".

Ông Trương Thanh Viện - Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã Điều hữu cơ Truecoop (phường Bảo An) cho biết: “Khoảng 90% nông dân còn e dè vì đầu ra. Khi có doanh nghiệp bao tiêu, họ mới dám giảm phân vô cơ, tăng phân hữu cơ và áp dụng kỹ thuật mới". Một doanh nghiệp sản xuất phân hữu cơ tại xã Xuân Hải cho biết thị trường phân bón sạch tăng trưởng 20 - 30% mỗi năm, phản ánh xu hướng chuyển đổi tích cực của nông dân.

Nền tảng cho nông nghiệp phát thải thấp

Sự đồng thuận giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nông dân đang mở ra cơ hội tái cấu trúc sản xuất theo hướng hiện đại, tuần hoàn và bền vững. Những thách thức hiện nay không còn là rào cản, mà trở thành động lực giúp Khánh Hòa hình thành nền nông nghiệp thân thiện môi trường và hiệu quả kinh tế.

Ông Nguyễn Đức Thuận khẳng định: "Khi sức khỏe đất được phục hồi, quy trình sản xuất được chuẩn hóa và người nông dân nắm vững kỹ thuật, nông nghiệp xanh sẽ không còn dừng ở khẩu hiệu mà trở thành động lực tăng trưởng mới. Khánh Hòa đang ở thời điểm bản lề quan trọng. Với sự cam kết của chính quyền, sự tiên phong của doanh nghiệp và sự chủ động thích ứng của nông dân, con đường hướng tới một nền nông nghiệp “đất khỏe - cây khỏe - người sản xuất khỏe” sẽ trở nên rõ ràng và khả thi hơn".