“Độc lạ” đặc sản rêu đá của người Tây Bắc

Rêu đá là món ăn đặc sản của người Thái ở miền núi Tây Bắc, Việt Nam và các tỉnh Loei và Nakhon Ratchasima, Thái Lan. Ngoài măng chua và thịt gác bếp, rêu đá là món ăn không thể thiếu trong những bữa cơm đón tiếp khách quý của người Thái hay các ngày lễ, Tết.

Rêu đá thường sinh sôi nảy nở vào lúc chớm Thu (khoảng vào tháng Ba âm lịch). Rêu được chia ra ba loại gồm: Tau (mọc từng mảng ở ao, khe suối, sông Đà), cay (màu xanh, mọc rời rạc ở suối Nậm He) và cui (như sợi tóc, mọc trên đá ở khu vực Nậm Mức, Nậm Mu, sông Nậm Rốm, Pá Nậm). 

Rêu đá thường mọc ở nơi các nguồn nước chảy mạnh, chân thác, bám vào những tảng đá lớn… Chính vì vậy, công đoạn “săn” rêu đá cũng khá vất vả và nguy hiểm. Người dân địa phương thường đi dọc theo các khe suối, dùng dao tách những sợi rêu đang bám chặt vào đá.

Rêu đá có thời hạn sử dụng rất ngắn, khoảng 2-3 ngày sau khi thu hái. Sau khi thu hoạch về, người Thái sẽ dùng chày gỗ đập rêu để làm bung lớp đất cát bám bên ngoài. Rêu đá có thể chế biến thành nhiều món ngon như luộc, nộm (gỏi), xào, nấu canh hay nướng.

Rêu đá nấu canh là món đơn giản nhất. Lúc này, người ta lấy chày gỗ đập nát rêu cho hết tạp chất bám trên đó rồi rửa sạch. Cắt rêu thành các đoạn nhỏ rồi cho vào nước luộc gà hoặc xương hầm.

Nộm rêu đá thì được chế biến cầu kỳ hơn 1 chút. Món này thường chế biến với rêu non. Rêu rửa sạch được đồ chín, sau đó trộn với súp, mì chính (bột ngọt), gừng, mùi, hạt tiêu rừng. Người ta có thể thêm ớt nướng giã nhỏ để tăng thêm hương vị cho món ăn.

Rêu đá nướng là món ăn được ưa chuộng nhất vì nó đặc biệt thơm ngon so với các món rêu khác. Đầu tiên, người ta sẽ sơ chế rêu bằng cách để lên thớt đập nhiều lần cho sạch cát ở trong vì rêu lấy từ suối dính lẫn tạp chất. Sau đó đem rêu tẩm với các gia vị thông thường như mì chính, gừng, sả, hành, hạt sen... Tiếp đến, rêu đá được bao bọc trong lá dong hoặc lá chuối rồi kẹp tre nướng trên than hoặc có thể vùi vào trong tro, ở trên là than. Để làm tăng thêm sự thơm ngon của rêu đá, người dân thường nướng kèm với các loại thịt gà, thịt lợn và cá. Có những nơi, người ta sử dụng ống nứa non thay cho lá chuối nên rêu nướng có vị ngọt đặc trưng.

Nên đọc