Lo ngại quy định kinh doanh vận tải ô tô can thiệp vào quyền tự chủ của doanh nghiệp

Nghị định 10/2020/NĐ-CP quy định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô (Nghị định 10) đang được sửa đổi, bổ sung trong Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến quản lý hoạt động vận tải bằng xe ô tô, dịch vụ đào tạo lái xe ô tô và dịch vụ sát hạch lái xe (Dự thảo).

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã nhận được nhiều ý kiến góp ý, phản ánh của doanh nghiệp (DN) đối với Dự thảo và các quy định tại Nghị định 10.

Đây là văn bản quy phạm pháp luật nhận được sự quan tâm rất lớn của DN có hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng ô tô.

Về kinh doanh vận tải theo hình thức hợp đồng, theo khoản 3 Điều 7 Nghị định 10, đơn vị kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng và lái xe chỉ được ký hợp đồng vận chuyển với người thuê vận tải có nhu cầu thuê cả chuyến xe; chỉ được đón, trả khách theo đúng địa điểm trong hợp đồng vận chuyển đã ký kết.

Không được gom khách, đón khách ngoài danh sách đính kèm theo hợp đồng đã ký do đơn vị kinh doanh vận tải cung cấp. Không được xác nhận đặt chỗ cho từng hành khách đi xe. Không được bán vé hoặc thu tiền đối với từng hành khách đi xe dưới mọi hình thức. Không được ấn định hành trình, lịch trình cố định để phục vụ cho nhiều hành khách hoặc nhiều người thuê vận tải khác nhau.

Không được đón, trả khách thường xuyên lặp đi lặp lại hàng ngày tại trụ sở chính, trụ sở chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc tại một địa điểm cố định khác do đơn vị kinh doanh vận tải thuê, hợp tác kinh doanh.

Trong thời gian một tháng, mỗi xe ô tô không được thực hiện quá 30% tổng số chuyến của xe đó có điểm đầu trùng lặp và điểm cuối trùng lặp. Phạm vi trùng lặp được tính tại một địa điểm hoặc tại nhiều địa điểm nằm trên cùng một tuyến phố (một tuyến đường), ngõ (hẻm) trong đô thị. Việc xác định điểm đầu, điểm cuối trùng lặp được thực hiện thông qua dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình của xe và hợp đồng vận chuyển đã ký kết.

Điểm a khoản 3 Điều 2 Dự thảo quy định, đơn vị kinh doanh vận tải theo hình thức hợp đồng sửa đổi, bổ sung điểm c khoản 3 Điều 7 Nghị định 10 “không được đón, trả khách từ 3 ngày liên tiếp trở lên hoặc từ 10 ngày trở lên trong một tháng tại trụ sở chính, trụ sở chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc tại một địa điểm cố định khác”.

VCCI cho rằng, các quy định trên được đưa ra nhằm phân biệt giữa đơn vị kinh doanh vận tải hành khách hợp đồng với đơn vị kinh doanh vận tải hành khách theo tuyến cố định.

Tuy nhiên, cách thức thiết kế của quy định tại Nghị định 10 cũng như Dự thảo Nghị định sửa đổi chưa phù hợp với bản chất của loại hình kinh doanh vận tải theo hợp đồng và đã can thiệp vào quyền tự chủ kinh doanh của DN.

Nhiều DN cho biết các quy định trên không phù hợp với thực tế, gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh của DN.

Theo phân tích của DN, hoạt động vận tải hành khách theo hợp đồng xuất phát từ nhu cầu của khách hàng, DN không thể kiểm soát, dự đoán được nhu cầu của khách hàng về các điểm đón, trả khách.

Vì vậy, yêu cầu “trong thời gian một tháng, mỗi xe ô tô không được thực hiện quá 30% tổng số chuyến của xe đó có điểm đầu trùng lặp và điểm cuối trùng lặp, phạm vi trùng lặp được tính tại một địa điểm hoặc tại nhiều địa điểm nằm trên cùng một tuyến phố, ngõ (hẻm) trong đô thị” là quá cứng nhắc, gây khó khăn cho hoạt động, hiệu quả kinh doanh của DN.

Yêu cầu “chỉ được ký hợp đồng vận chuyển với người thuê vận tải có nhu cầu thuê cả chuyến xe (bao gồm cả thuê người lái xe)” khiến cho DN không tối ưu trong việc khai thác tài sản để đáp ứng nhu cầu của khách hàng (muốn đi ghép để chia sẻ chi phí).

Cũng theo phản ánh của DN, khoản 6 Điều 7 Nghị định 10 đã có quy định riêng đối với vận chuyển học sinh, sinh viên, cán bộ công nhân viên đi học, đi làm việc.

Như vậy, các giới hạn đối với xe hợp đồng quy định tại khoản 3 Điều 7 không áp dụng đối với hoạt động vận chuyển học sinh, sinh viên, cán bộ công nhân viên đi học, đi làm việc.

Tuy nhiên, rất khó để xác định các đối tượng vận chuyển theo khoản 6 Điều 7 với các đối tượng theo khoản 3 Điều 7. Lý do là các thông tin hợp đồng đối với vận chuyển cán bộ công nhân viên đi học, đi làm việc gửi cho cơ quan quản lý không có nội dung xác định đối tượng vận chuyển là ai? Kể cả xác định đối tượng vận chuyển là ai thì việc kiểm soát hàng ngàn chuyến xe cho mỗi tháng là khó khả thi với cơ quan quản lý.

Các DN cho rằng, quy định tại Dự thảo ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng khi đặt các ràng buộc trên đối với vận tải hành khách theo hợp đồng. Nhu cầu của khách hàng là rất đa dạng, việc khống chế đơn vị vận tải về tỷ lệ không vượt quá 30% tổng số chuyến trong một tháng ở cùng một địa điểm, sẽ không được tự do lựa chọn đơn vị vận tải mà phải lựa chọn đơn vị vận tải khác, loại hình vận tải khác khi muốn di chuyển.

Yêu cầu “chỉ được ký hợp đồng vận chuyển với người thuê vận tải có nhu cầu thuê cả chuyến xe” có thể khiến khách hàng không thể chia sẻ chi phí với người khác và gây ra lãng phí về nguồn lực xã hội.

Đối với lĩnh vực vận tải hành khách bằng ô tô, mục tiêu quản lý nên hướng tới bảo đảm an toàn trật tự giao thông. Điều này kiểm soát thông qua yêu cầu về chất lượng của phương tiện, trình độ của người lái xe, các điểm đón trả khách phù hợp để không gây ra ùn tắc giao thông.

“Việc thiết kế cơ chế quản lý bằng cách can thiệp trực tiếp vào quyền tự chủ kinh doanh của DN dường như chưa thật phù hợp và ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh của DN”, VCCI nêu.

Với những phân tích trên, các DN kiến nghị bỏ quy định tại khoản 3 Điều 7 Nghị định 10.