Đưa công nghệ về mức "bình dân" để thúc đẩy kinh tế số

Doanh nghiệp tư nhân trước "cơn bão" chuyển đổi số

Tại diễn đàn về phát triển kinh tế số diễn ra mới đây, ông Phạm Minh Quang - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Đầu tư DOLPHIN thẳng thắn chỉ ra hàng loạt thách thức mà khối tư nhân đang đối mặt. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa thiếu nguồn lực tài chính để đầu tư bài bản cho hạ tầng CNTT, hệ thống quản trị và an ninh mạng.

Bên cạnh đó là sự thiếu hụt nghiêm trọng về nhân lực số chất lượng cao. Dù lực lượng lao động trẻ dồi dào, nhưng các kỹ năng chuyên sâu như phân tích dữ liệu, vận hành công nghệ số vẫn là "vùng trắng" tại nhiều doanh nghiệp. Thậm chí, tư duy quản trị truyền thống vẫn coi công nghệ là chi phí thay vì khoản đầu tư dài hạn, dẫn đến sự trì trệ trong triển khai.

Đề cập cụ thể tới hộ kinh doanh, ông Phạm Minh Quang nhấn mạnh tới sự lúng túng của hộ kinh doanh cá thể trong việc minh bạch hóa chi phí đầu vào – đầu ra khi lên môi trường số.

Nhiều hộ kinh doanh không ngần ngại nộp thuế hay mở doanh nghiệp, cái khó là họ không biết làm sao để hợp thức hóa hàng tồn kho trước thời kỳ áp dụng công nghệ, hoặc xử lý các hóa đơn đầu vào từ giao dịch quốc tế.

Lấy ví dụ thực tế từ ngành du lịch và thương mại điện tử, ông Quang cho biết khi doanh nghiệp Việt mua hàng online từ các nền tảng nước ngoài, quy định của nước bạn thường không bắt buộc xuất hóa đơn như Việt Nam.

"Trong khi các thương hiệu lớn tại Việt Nam như Uniqlo sẵn sàng xuất hóa đơn, thì các giao dịch trực tuyến xuyên biên giới lại thiếu chứng từ này. Nếu cơ quan thuế 'ra mức' áp thuế cứng nhắc mà không có cơ chế hướng dẫn, doanh nghiệp sẽ rất khó thực thi", ông Quang lo ngại.

Do đó, vấn đề không chỉ là công nghệ, mà là vai trò của quản lý nhà nước trong việc tạo ra cơ chế minh bạch, hướng dẫn cụ thể để hộ kinh doanh có thể chuyển đổi một cách hợp pháp.

Theo bài tham luận của ông Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME) gửi tới diễn đàn, hơn 80% doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa có chiến lược chuyển đổi số rõ ràng. Điều này khiến doanh nghiệp nội địa dễ bị lép vế trước sự cạnh tranh gay gắt từ các tập đoàn nước ngoài vốn có lợi thế vượt trội về dữ liệu và vốn.

Đề xuất các giải pháp đột phá

Để gỡ khó cho doanh nghiệp, ông Tô Hoài Nam đề xuất cần giải quyết "điểm nghẽn kép" về vốn. Việt Nam cần hoàn thiện cơ chế thị trường tài chính, khơi thông nguồn vốn dài hạn cho đổi mới sáng tạo và xây dựng cơ chế tài chính xanh.

Đặc biệt, ông Nam nhấn mạnh mô hình hợp tác ba bên: Nhà nước - Nhà khoa học - Doanh nghiệp. Theo đó, Nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp "đặt hàng" các viện trường nghiên cứu giải pháp công nghệ, đồng thời xây dựng các nền tảng số quốc gia mở để các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể sử dụng chung với chi phí thấp.

Ở góc độ doanh nghiệp công nghệ, bà Nguyễn Thị Minh Khuê - Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Công nghệ Sapo chia sẻ, bài học sau 18 năm đồng hành cùng 230.000 hộ kinh doanh. Đó là muốn hộ kinh doanh và doanh nghiệp số hóa, chính doanh nghiệp công nghệ phải làm cho công nghệ trở nên đơn giản.

Bà Khuê cho rằng, các giải pháp công nghệ lõi như AI, Big Data hay Headless Commerce cần được "bình dân hóa" để dễ dàng áp dụng. Đồng thời, bà kiến nghị Nhà nước cần có các chính sách ưu đãi thuế, quỹ R&D hoặc các chương trình thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) để khuyến khích các công ty công nghệ Việt Nam sáng tạo ra các sản phẩm dẫn dắt thị trường.

Đối với doanh nghiệp tư nhân, ông Phạm Minh Quang khuyến nghị, doanh nghiệp cần xác định chuyển đổi số là chiến lược dài hạn, không phải hoạt động nhất thời. Tập trung số hóa quy trình, quản trị, tài chính – kế toán, chăm sóc khách hàng. Đầu tư vào dữ liệu: thu thập, quản trị, phân tích dữ liệu tạo ra giá trị.

Bên cạnh đó, cần hợp tác với doanh nghiệp công nghệ, tham gia các nền tảng đổi mới sáng tạo cũng như đẩy mạnh đào tạo kỹ năng số cho nhân viên và lãnh đạo.

Theo ông Quang, kinh tế số không chỉ là xu hướng tất yếu của thời đại mà còn là cơ hội lịch sử để doanh nghiệp tư nhân Việt Nam bứt phá, vươn lên mạnh mẽ và trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế.

"Với định hướng và chính sách rõ ràng của Đảng và Nhà nước, cùng tinh thần đổi mới sáng tạo của cộng đồng doanh nghiệp, chúng ta tin rằng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam hoàn toàn có khả năng hội nhập sâu rộng, nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp to lớn cho mục tiêu đưa kinh tế số chiếm 30% GDP vào năm 2030 như nghị quyết của Bộ Chính trị đã đề ra", Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Đầu tư DOLPHIN bày tỏ.