Khoảng 70% hợp tác xã nông nghiệp chưa sử dụng hóa đơn điện tử: Một nửa chưa biết đến khái niệm?

Nghiên cứu vấn đề chuyển đối số và xu hướng thay đổi trong công tác kế toán HTX tại Việt Nam, nhóm nghiên cứu thuộc Học viện Nông nghiệp Việt Nam (TS Ngô Thị Thu Hằng, TS Nguyễn Thị Hải Yến, TS Nguyễn Thị Tuyết Minh) và Liên đoàn HTX CH Liên bang Đức DGRV cho rằng, tính đến thời điểm tháng 9/2021, chỉ mới có 23% số HTXNN sử dụng HĐĐT.

Trong số 77% số HTX chưa sử dụng có một số nửa HTX chưa biết đến khái niệm HĐĐT, và một số HTX biết là HĐĐT có tiện ích nhưng chưa sẵn sàng sử dụng do không có điều kiện về tài chính.

Thông tư số 78/2021/TT-BTC đã được Bộ Tài chính ban hành ngày 17/9/2021 để hướng dẫn một số điều của Luật Quản lý thuế số 38 và Nghị định 123/2020/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ. Theo thông tư này, từ ngày 1/7/2022 hóa đơn giấy sẽ không còn hiệu lực, thay vào đó là áp dụng hóa đơn điện tử.

Đối tượng được hưởng ngoại lệ kéo dài thời điểm hiệu lực bắt buộc này chỉ là các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong một số trường hợp đặc biệt, và cũng chỉ có thể tiếp tục sử dụng hóa đơn giấy của cơ quan thuế trong thời gian tối đa 12 tháng tiếp.

Như vậy, HTX là đối tượng bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử từ 1/7/2022 mà không có bất kỳ ngoại lệ nào. Tuy nhiên, trong số 77% số HTX chưa sử dụng HĐĐT, thậm chí có đến 37% số ý kiên được hỏi cho rằng sử dụng HĐĐT là bất tiện do những đòi hỏi điều kiện công nghệ không phù hợp với nguồn lực cơ sở vật chất hiện tại của HTX, trong khi đối tượng khách hàng chủ yếu của HTX là nông dân, cũng không có thiết bị để tiếp nhận HĐĐT.

Kết quả khảo sát do Liên minh HTX Việt Nam thực hiện năm 2021 với đối tượng HTXNN cũng cho thấy mức độ ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý HTX chỉ đạt 1,98 - 2,82 (theo thang điểm từ 1 - 5), tức là chỉ đạt mức yếu, kém.

Đặc điểm nổi bật của các HTXNN là tỷ lệ lớn các thành viên của HTX là nông dân, nguồn lực tài chính hạn chế nên cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin của HTXNN thì lạc hậu. Chuyển đổi số trong phát triển HTXNN là vấn đề mới, đòi hỏi phải được bắt đầu từ sự chuyển đổi trong nhận thức, hành động của mỗi cán bộ quản lý, thành viên của HTX. Trong khi đó, hầu hết các HTXNN đang hoạt động với phương thức thủ công, truyền thống, ngại thay đổi, ngại tiếp cận công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành.

Một số cuộc phỏng vấn sâu được nhóm nghiên cứu thuộc Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Liên đoàn HTX CH Liên bang Đức DGRV tiến hành để tìm hiểu lý do vì sao các HTX lại đánh giá ứng dụng này gây ra sự bất tiện trong công tác kế toán của HTX, và phản ứng của các HTX sẽ làm gì trước yêu cầu của Nghị định 123/2020 về yêu cầu bắt buộc các tổ chức kinh tế phải xuất hóa đơn điện tử từ ngày 1/7/2022.

Các phản hồi của các HTX NN đã cho thấy một phản ứng ngược: Có những HTX vốn đang chủ động thực hiện công tác kế toán HTX lại có xu hướng muốn đi thuê ngoài quản lý hóa đơn; hoặc lại có những HTX lại muốn đưa thành viên về lại mô hình làm ăn cá thể như trước đây.