Nhân lực ngành IT Việt Nam đang thiếu hụt 20.000 lập trình viên

Theo một báo cáo khảo sát của TopDev về thị trường IT năm 2020, tính đến tháng 11/2020, đã có 109 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Các công ty Singapore đã đầu tư 8 tỷ USD vào nước này, chiếm vị trí đầu bảng, đánh bại Hàn Quốc từ năm ngoái. Đứng thứ hai là các doanh nghiệp Hàn Quốc (vốn đầu tư 3,7 tỷ USD), tiếp theo là Trung Quốc (vốn đầu tư 2,4 tỷ USD). Ngoài ra, nhiều công ty từ Nhật Bản, Thái Lan và Đài Loan cũng đang hoạt động trong nước.

Đến năm 2025, nền kinh tế kỹ thuật số của Việt Nam có thể mở rộng lên 52 tỷ USD. Các phân ngành của nền kinh tế kỹ thuật số như thương mại điện tử, ngân hàng kỹ thuật số và trò chơi trực tuyến đại diện cho các lĩnh vực nhu cầu tiêu dùng mới và tăng trưởng cao mà các nhà đầu tư có thể nhắm mục tiêu. Do đó, trong khi người tiêu dùng Việt Nam vẫn là động lực của FDI, thì có thể lộ trình các doanh nghiệp nước ngoài cần thực hiện để tiếp cận người tiêu dùng có thể thay đổi.

Lực lượng lao động tiếp tục tăng theo giai đoạn phục hồi vào quý III-IV/2020 sau những thay đổi lớn trong quý I/2021, tuy nhiên, con số này vẫn chưa trở lại mức ban đầu trước đại dịch. (2,37% vào tháng 1/2021 so với 2,19% vào tháng 1/2019)

Tổng cộng, 87,2% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết bị ảnh hưởng tiêu cực, 11% không và chỉ 2% ghi nhận mức tăng trưởng tích cực. Các doanh nghiệp mới hoạt động dưới 3 năm, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đang gặp khó khăn nhất. Ngoài ra, để chống chọi với đại dịch, 35% doanh nghiệp tư nhân và 22% doanh nghiệp FDI đã phải sa thải nhân viên. Trong đó, 36% doanh nghiệp tư nhân nhỏ và siêu nhỏ, 26% doanh nghiệp vừa và 32% doanh nghiệp quy mô lớn thực hiện biện pháp này.

Đối với ngành Công nghệ thông tin và truyền thông ICT, kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất quý I/2021 cho thấy: 29,6% doanh nghiệp đánh giá tình hình sản xuất kinh doanh quý I năm nay tốt hơn quý IV/2020; 31,4% số doanh nghiệp gặp khó khăn và 39% số doanh nghiệp cho rằng tình hình sản xuất kinh doanh ổn định. Đối với kết quả dự kiến của quý II/2021, 51% doanh nghiệp cho rằng xu hướng sẽ tốt hơn; 14,9% số doanh nghiệp dự báo sẽ khó khăn hơn và 34,1% số doanh nghiệp cho rằng tình hình sản xuất kinh doanh sẽ ổn định. Trong đó, khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài lạc quan nhất, 86,2% doanh nghiệp dự báo tình hình sản xuất kinh doanh quý I / 2021 khả quan hơn và kỳ vọng tiếp tục ổn định.

Sự gia tăng xếp hạng toàn cầu trong các lĩnh vực phụ khác nhau của ngành là bằng chứng cho sự đóng góp này. ICT từ thứ 108 lên thứ 77, chính phủ điện tử từ thứ 89 lên thứ 86 và an ninh mạng từ thứ 100 lên vị trí ấn tượng là thứ 50. Số lượng các doanh nghiệp trong lĩnh vực này đã chứng kiến sự phát triển 28%. Những thành tựu quan trọng khác của ngành bao gồm thí điểm công nghệ 5G thành công, lọt vào danh sách 10 quốc gia hàng đầu có giao thức Internet thế hệ mới nhất.

Quan trọng hơn, Việt Nam hiện đứng ở vị trí thứ hai trên thế giới về sản xuất điện thoại di động và linh kiện, và vị trí thứ mười về sản xuất linh kiện điện tử. Hai điều này đã giúp CNTT-TT trở thành ngành xuất siêu lớn nhất trong nền kinh tế Việt Nam.

Dự thảo Chiến lược quốc gia về công ty công nghệ số Việt Nam đến năm 2030 nêu rõ tập trung phát triển 4 loại hình công ty công nghệ số tại Việt Nam, bao gồm: Nhóm 1 Các công ty phát triển công nghệ cốt lõi; Nhóm 2 Các công ty phát triển các sản phẩm và dịch vụ công nghệ kỹ thuật số: Nhóm 3 Các công ty phát triển các giải pháp công nghệ kỹ thuật số, Nhóm 4 Khởi nghiệp công nghệ số.

Theo Dự thảo, đến năm 2025, Việt Nam dự kiến có 70.000 công ty công nghệ số với 1,2 triệu nhân lực làm việc trong lĩnh vực này. Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu có 100.000 công ty công nghệ số; 1,5 triệu công nhân kỹ thuật số.

Hiện nay, hầu hết các lập trình viên thuộc thế hệ. Đây là thế hệ mong muốn sự cân bằng tốt hơn, lối sống lành mạnh, biết thêm thông tin về công ty, sản phẩm của mình và muốn tham gia nhiều vào quá trình phát triển sản phẩm. Họ cũng mong đợi sản phẩm có khả năng phục vụ họ và cộng đồng của họ. Thế hệ Millennials với nhịp sống nhanh đòi hỏi một lối sống năng động và linh hoạt. Các nhà tuyển dụng cũng cần chuẩn bị cho Centennials (GenZ), theo sau Millennials. Tư duy của GenZ và cách tương tác với họ đang trở nên khác biệt hơn rất nhiều. Chúng ược dự báo như một làn sóng mới có thể thay đổi bối cảnh ngành dịch vụ và giải trí.

Công nghệ phổ biến được các lập trình viên lựa chọn.

Phần lớn người làm khảo sát này có độ tuổi từ 20 đến 34 tuổi. Nhiều lập trình viên bắt đầu lập trình từ sớm và khoảng 8,24% số đó bắt đầu lập trình trước năm 20 tuổi. Hiện tại, số lượng lập trình viên trẻ tuổi tại Việt Nam chiếm đại đa số với 54,76%2% có độ tuổi từ 20-29 tuổi. Số lượng Lập trình viên có thâm niên trên 5 năm kinh nghiệm chiếm khoảng 30% trong khi những người có ít hơn 3 năm kinh nghiệm chiếm 52,5%. Có một số lượng lớn Lập trình viên chỉ có một vài năm kinh nghiệm nhưng có chuyên môn Cấp cao/Trưởng nhóm. Ngược lại, một số người có nhiều năm kinh nghiệm nhưng chỉ được đánh giá ở vị trí Sơ cấp hoặc Trung cấp. Nam vẫn chiếm ưu thế trong giới lập trình viên hoặc những người làm việc trong lĩnh vực công nghệ với hơn 92,05%. Nữ chiếm tỷ lệ nhỏ với 7,85%, tuy nhiên, tỷ lệ nữ cũng tăng lên đáng kể, đặc biệt là những người có từ 2 năm kinh nghiệm trở lên. Ngoài ra, so với năm ngoái, số lượng nữ làm việc trong lĩnh vực CNTT có sự tăng trưởng đáng kể.

Trong 5 năm trở lại đây, nhu cầu nhân lực IT tại Việt Nam không ngừng tăng cao. Dựa trên báo cáo thị trường IT năm 2020 của TopDev và tốc độ tăng trưởng số lượng lập trình viên tại Việt Nam, năm 2021 Việt Nam cần 450.000 nhân lực CNTT. Tuy nhiên, tổng số lập trình viên hiện tại ở Việt Nam (tính đến quý 1/2021) là 430.000, có nghĩa là 20.000 vị trí lập trình viên sẽ không được lấp đầy trong tương lai gần. Sự thiếu hụt này xuất phát từ sự chênh lệch giữa trình độ của lập trình viên và các yêu cầu kinh doanh. Đáng chú ý là hiện nay chỉ có khoảng 16.500 sinh viên trong tổng số 55.000 sinh viên chuyên ngành Công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp. Cũng từ đây, Bộ TT&TT đã tập trung đào tạo ngành Công nghệ thông tin thông qua Dự thảo Định hướng phát triển ngành Thông tin và Truyền thông đến năm 2021.

Nhu cầu lập trình viên tăng cao.

 

Hiện Việt Nam có khoảng 45.500 doanh nghiệp trong ngành CNTT, bao gồm cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài với tổng doanh thu ước tính khoảng 126 tỷ USD (theo Bộ TT&TT). Nhờ chính sách thu hút đầu tư nước ngoài và chiến lược chuyển đổi số quốc gia rõ ràng từ Chính phủ Việt Nam, nhờ chi phí cạnh tranh, cơ sở hạ tầng tốt với nhiều khu công nghệ thông tin, các khu công nghệ cao của Việt Nam đã trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư công nghệ và CNTT.

Tại Hội nghị Đầu tư vào ngành CNTT Việt Nam cuối năm 2020, ông Thiều Phương Nam, Tổng Giám đốc Qualcomm Việt Nam - Lào và Campuchia, cam kết trong thời gian tới, Qualcomm Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng đầu tư vào Việt Nam liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu. và phát triển (R&D), tăng cường hợp tác, hỗ trợ và chia sẻ công nghệ gốc, bản quyền công nghệ và nền tảng công nghệ để giúp các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp, tăng cường năng lực và đưa sản phẩm “Made in Vietnam” ra thị trường thế giới.

Hindustan Computer Limited (HCL), một trong 3 công ty CNTT lớn nhất Ấn Độ (Top 5 công ty outsourcing hàng đầu thế giới) đã mở văn phòng tại Hà Nội vào tháng 1/2021 và bắt đầu hành trình phát triển tại Việt Nam. Trong kế hoạch đầu tư đến năm 2025, Phó Giám đốc Sanjay Gupta trình bày việc xây dựng cơ cấu tổ chức với 8.000 lao động. Đồng thời nhấn mạnh chương trình hợp tác đào tạo nguồn nhân lực CNTT chất lượng cao với các trường đại học, cao đẳng.