Vì đâu doanh nghiệp nhỏ vẫn loay hoay chuyển đổi số?

Lo ngại về năng lực số của doanh nghiệp

Tại diễn đàn "Chuyển đổi số ngành Công Thương năm 2025 với chủ đề “Chuyển đổi kép: Số hóa chuỗi cung ứng – Xanh hóa tăng trưởng” ngày 3/12 tại Hà Nội, chuyên gia đã đưa ra những nhận định thẳng thắn về thực trạng chuyển đổi số tại khối doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) Việt Nam.

Ông Lê Nguyễn Trường Giang - Viện trưởng Viện Chiến lược Chuyển đổi số bày tỏ sự lo ngại khi nhiều doanh nghiệp đang "loay hoay" và có tỷ lệ thất bại cao.

"Tôi có phần bi quan về cách các DNVVN đang chuyển đổi số. Họ nghĩ về công nghệ nhiều quá, thường được hướng dẫn mua phần mềm này kia, nhưng cốt lõi vấn đề chưa được giải quyết", ông Giang nhận định.

Theo ông Giang, DNVVN thường đối mặt với ba vấn đề lớn: khát vốn, quản lý tùy tiện và áp lực tuân thủ quy định ngày càng cao. Do đó, chuyển đổi số thực chất không phải là đầu tư công nghệ đắt tiền, mà là chuẩn hóa quy trình ghi chép dữ liệu. Ông đưa ra công thức đơn giản: Đo được - Đếm được - Tính được.

Vị chuyên gia này lấy ví dụ, kể cả một xe hủ tiếu gõ cũng có thể chuyển đổi số bằng cách đo được nguyên liệu và đầu ra; đếm được dòng tiền và lưu vết giao dịch; từ đó tính được lợi nhuận chính xác.

"Khi mọi thứ được dữ liệu hóa và có tính chính danh, doanh nghiệp mới có cơ sở để tiếp cận tín dụng, bao gồm cả nguồn vốn xanh từ ngân hàng", ông Giang nhấn mạnh. Việc chuẩn bị dữ liệu bài bản chính là nền tảng để doanh nghiệp chứng minh năng lực tài chính, giải quyết bài toán vốn và tuân thủ pháp luật, trước khi nghĩ đến các công nghệ cao siêu.

Ở góc nhìn của ngành công thương, ông Hoàng Ninh - Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho biết, quá trình chuyển đổi số của ngành đã bước qua giai đoạn khởi động và đang chuyển sang giai đoạn tăng tốc.

Tuy nhiên, ông Hoàng Ninh cũng chỉ ra 3 điểm nghẽn lớn mà ngành đang đối mặt, trong đó năng lực số của doanh nghiệp là điều đáng lưu tâm.

Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là DNVVN và hộ kinh doanh chưa có thói quen vận hành dựa trên dữ liệu, thiếu nhân lực và kỹ năng số. Từ ngày 1/7/2026, khi các yêu cầu về thuế và kê khai số được thắt chặt, nếu doanh nghiệp không chuẩn bị kỹ năng và nguồn lực ngay từ bây giờ sẽ gặp rất nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, hạ tầng dữ liệu chưa đồng bộ giữa các địa phương và thiếu tiêu chuẩn số dùng chung cho 26 lĩnh vực quản lý của ngành cũng là những rào cản cần tháo gỡ để tạo ra một hệ sinh thái số thông suốt.

Làm thế nào để "vừa xanh vừa số"?

Để giải quyết bài toán phát triển bền vững cho doanh nghiệp sản xuất trong bối cảnh mới, ông Phạm Văn Quân - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp nhấn mạnh vào chiến lược "chuyển đổi kép".

Theo ông Quân, quan điểm của ngành công thương là thực hiện song hành "vừa số, vừa xanh" thay vì tư duy chờ chuyển đổi số xong mới tính đến chuyển đổi xanh. Điều này phù hợp với tinh thần quyết liệt của Nghị quyết 57 và Chiến lược phát triển công nghiệp đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Về giải pháp hỗ trợ cụ thể, ông Quân cho biết Bộ Công Thương đang tập trung vào các trụ cột chính. Thứ nhất, xây dựng cơ sở dữ liệu nền tảng số quản lý công nghiệp. Hệ thống này giúp cơ quan quản lý nắm bắt thông tin cơ bản để hỗ trợ doanh nghiệp, quản trị chuỗi cung ứng và minh bạch hóa nguồn gốc xuất xứ hàng hóa "Made in Vietnam".

Thứ hai, đẩy mạnh hoạt động của hệ thống các trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công nghiệp tại ba miền.

"Tại các trung tâm này, nhà nước cấp ngân sách để hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp nghiên cứu, cung cấp máy móc dùng chung để sản xuất thử nghiệm trước khi đưa ra thị trường. Đồng thời, chúng tôi cũng tư vấn miễn phí về chuyển giao công nghệ mới, giảm phát thải và tiết kiệm năng lượng", ông Quân chia sẻ.

Thông qua các chương trình công nghiệp hỗ trợ và sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả, ngành Công Thương cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu và hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2050.