Đầu tư công: Dàn trải và kém hiệu quả!

Thế nào là đầu tư công, đầu tư công hiện nay còn dàn trải, không hiệu quả và làm thế nào  khắc phục điều đó để đưa vào dự thảo Luật đầu tư công... là các vấn đề được tranh luận sôi nổi tại Hội thảo "Pháp luật về đầu tư công" do Văn phòng Chính phủ và tổ chức Hợp tác phát triển CHLB Đức GIZ phối hợp tổ chức tại Hà Nội hôm qua (12/6).

Đầu tư công đang dàn trải và kém hiệu quả

PGS, TS Kiều Đình Thụ, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ nhận định, đầu tư công là lĩnh vực rất quan trọng đối với Việt Nam hiện nay, vì với một nền kinh tế đang chuyển đổi thì chắc chắn đầu tư cho lĩnh vực này rất lớn.

Nếu chúng ta hoạch định được đầu tư công chặt chẽ thì sẽ rất tốt đối với quản lý và phát triển nền kinh tế đất nước, còn không sẽ gây lãng phí và kém hiệu quả, ảnh hưởng không tốt đến nền kinh tế.

Nhiều chuyên gia cho rằng, đầu tư của Nhà nước hiện nay đang dàn trải và kém hiệu quả. Cụ thể, đầu tư nhà nước vẫn còn lớn, chiếm đến 40% tổng đầu tư toàn xã hội và có ở hầu hết các ngành kinh tế như giao thông, điện, cấp thoát nước, y tế…

Lĩnh vực đầu tư còn dàn trải, phân tán ra quá nhiều dự án, ngay cả trong các ngành sản phẩm dịch vụ, công ích cũng có hàng chục nghìn dự án. Tuy nhiên, việc quản lý đầu tư hiện nay còn phân tán, chia cắt theo nguồn vốn, thiếu tập trung và thống nhất; Nhu cầu tư của các bộ, địa phương là khổng lồ so với khả năng cân đối vốn của Nhà nước và của nền kinh tế, chưa có công cụ kiểm soát hiệu quả.

Điều đó dẫn đến hệ quả là nguy cơ tăng nhanh công nợ, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài.

TS Nguyễn Đình Cung, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế Trung ương phân tích, phải xác định nguồn vốn đầu tư của Nhà nước là vì lợi ích quốc gia, là một trong những công cụ thực hiện chức năng của Nhà nước, để khắc phục những khiếm khuyết thị trường, dẫn dắt những ngành tiên phong kéo nền kinh tế đi lên.

Bên cạnh đó, đầu tư công nhằm nâng đỡ những vùng kinh tế khó khăn, yếu kém, lạc hậu nhằm cân bằng phát triển vùng. Và nếu như nhìn vào những lĩnh vực đầu tư trên thì thấy rằng đầu tư của Nhà nước ta hiện nay đang hết sức dàn trải, nên cần phải làm rõ khái niệm đầu tư công có đồng nghĩa với đầu tư Nhà nước hay không?
 

Nên vừa đầu tư mới vừa thoái vốn

Cũng theo TS Nguyễn Đình Cung, đầu tư cho doanh nghiệp nhà nước hiện nay còn quá lớn trên tất cả các phương diện. Hiện chúng ta có đến vài nghìn doanh nghiệp Nhà nước, một con số rất lớn chỉ sau Trung Quốc, hiện diện trong tất cả các ngành kinh tế.

Những doanh nghiệp này chủ yếu làm thương mại và thiên về tìm kiếm lợi nhuận, chiếm gần 40% tổng số vốn kinh doanh, 30% tổng số tín dụng và 45% tổng trị giá tài sản của khu vực DN nói chung. Đáng lo ngại, hiệu quả đầu tư cho doanh nghiệp Nhà nước hiện nay rất thấp, gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế quốc gia.

Còn TS Vũ Đình Ánh, Viện Nghiên cứu giá cả và chính sách tài chính, Bộ Tài chính cho rằng, toàn bộ phần vốn đầu tư cho doanh nghiệp Nhà nước cần đưa vào điều chỉnh trong luật. Vì chúng ta có 1.309 doanh nghiệp Nhà nước đang sử dụng vốn ngân sách nhà nước là 700.000 tỷ đồng và vay nợ tín dụng khoảng 415.000 tỷ đồng. Doanh nghiệp Nhà nước hiện nay có thể coi là con nợ lớn của nền kinh tế đất nước.

Bên cạnh đó Luật đầu tư công cũng không thể bỏ qua lĩnh vực đầu tư của doanh nghiệp Nhà nước vì từ thực tiễn sự đổ vỡ vừa qua cho thấy tình trạng doanh nghiệp Nhà nước đầu tư ngoài ngành quá lớn, việc đầu tư này do lãnh đạo doanh nghiệp tự quyết định mà không phải chịu sự quản lý của cơ quan quản lý nhà nước.

Một trong những giải pháp hữu hiệu được đưa ra để đầu tư công có hiệu quả là đổi mới tư duy về vai trò và chức năng của Nhà nước, thu hẹp phạm vi ngành, nghề và hoạt động đầu tư nhà nước; không cấp vốn đầu tư doanh nghiệp Nhà nước trong các ngành có thị trường cạnh tranh, các ngành không phải là công ích…

Bên cạnh đó, theo TS Nguyễn Đình Cung, cần phải vừa đầu tư mới, vừa thoái vốn đầu tư nhà nước từ các ngành, các doanh nghiệp không thuộc chức năng của Nhà nước và nên coi nội dung về thoái vốn nhà nước là một phần quan trọng của Luật về đầu tư nhà nước.

Để khắc phục những bất cập trên, Dự thảo Luật đầu tư công "khoanh" phạm vi điều chỉnh gồm những hoạt động đầu tư hoặc hỗ trợ đầu tư sử dụng vốn nhà nước vào chương trình, dự án phục vụ phát triển kinh tế-xã hội có khả năng thu hồi vốn (không nhằm mục đích kinh doanh); quyền và nghĩa vụ của các tổ chức cá nhân liên quan đến đầu tư công và trách nhiệm quản lý  nhà nước về đầu tư công.

Cụ thể có 4 lĩnh vực đầu tư công là: Các chương trình mục tiêu, dự án phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật, kinh tế - xã hội, các dự án đầu tư không có điều kiện xã hội hóa; Các chương trình, dự án phục vụ hoạt động của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp tổ chức chính trị-xã hội; Các dự án đầu tư của cộng đồng dân cư, tổ chức chính trị xã hội- nghề nghiệp; Chương trình, mục tiêu dự án đầu tư công khai thác theo quyết định của Chính phủ.

Theo PL&XH