7 lời khuyên Warren Buffett dành tặng cho nhà đầu tư trong một thị trường lao dốc

Nếu nhà đầu tư muốn tìm kiếm những lời an ủi khi thị trường lao dốc, hãy tìm đến Warren Buffett. Nhà tiên tri xứ Omaha luôn xuất hiện trên tivi hoặc các trang báo lớn để đưa ra lời khuyên gần như trong mọi cuộc khủng hoảng, từ cuộc khủng hoảng 1973-1974, sự kiện Ngày Thứ Hai đen tối (19/10/1987), bong bóng dot-com (2000-2001) cho đến cú sụt giảm sâu sau vụ khủng bố 11/9 và cuộc Đại Suy Thoái (2007-2009)...

Ở Buffett luôn là 1 cái đầu lạnh giữ cho tâm trí bình ổn trước mọi sóng gió. Thực tế cũng chứng minh khả năng giữ cho "tâm bất biến giữa dòng đời vạn biến" và duy trì tâm trạng lạc quan trong thời kỳ khủng hoảng đã đóng 1 vai trò quan trọng tạo nên thành công của Buffett. Từ năm 1965 đến 2017, giá trị vốn hóa của Berkshire đạt tỷ lệ tăng trưởng hàng năm 20,9%, cao hơn gấp đôi so với mức tăng trưởng 9,9% của chỉ số S&P 500 trong cùng kỳ.

Trong bối cảnh VnIndex đang ở trong giai đoạn điều chỉnh mạnh như hiện nay, hãy cùng nghiền ngẫm những lời khuyên đáng giá của huyền thoại Warren Buffett.

1. Bất cứ lúc nào cổ phiếu cũng có thể lao dốc rất nhanh và rất sâu

Trong bức thư gửi cổ đông năm 2017, Buffett cho biết: "Rất khó có thể đoán biết trước được giá cổ phiếu sẽ sụt giảm lớn như thế nào chỉ trong một thời gian ngắn."

Khi đầu tư vào cổ phiếu, rủi ro xuất hiện khi đồ thị giá đảo chiều. Thực tế, cổ phiếu không thường xuyên xuống giá, nhưng với nhà đầu tư chúng luôn trong trạng thái phản ứng không thể lường trước.

Dưới đây là số liệu thống kê các mức sụt giảm lớn của thị trường trong 60 năm (từ năm 1948 -2007):

(Nguồn: Capital Research and Management).

Một thống kê do Hiệp hội các nhà đầu tư độc lập Mỹ và CFRA Research cho biết trong 70 năm (từ giữa năm 1945 đến 2016): Chỉ số S&P 500 có 56 lần sụt giảm 5%- 9,9% trong 56 lần, 21 lần giảm 10%-19,9%, 9 lần giảm 20 – 39,9% và 3 lần giảm từ 40% trở lên.

Thị trường sụt giảm là điều tất yếu sẽ xảy ra, khó có thể tránh khỏi - và chúng có đủ loại kích cỡ và hình dạng.

2. Tránh xa vay margin

Theo lời Buffett, "Đầu tư không phải là một trò chơi nơi người có IQ 160 thắng IQ 130. Nếu như bạn có một trí tuệ bình thường, bạn chỉ cần giữ mình trong một tâm trạng ổn định trong lúc nhiều nhà đầu tư khác lao vào rắc rối là đã có lợi thế ."

Trong khi nhà đầu tư dễ quyết định sai lầm do tác động của đồ thị giá hoặc biến động cảm xúc của chính mình, thì rất tiếc họ lại thường tự đưa mình vào tình huống ngặt nghèo hơn bằng cách vay thêm tiền từ công ty chứng khoán (vay margin). Họ không biết rằng số tiền lãi phải trả sẽ làm hao mòn tài khoản của họ.

Buffett viết: "Thậm chí dù chỉ mượn một khoản tiền nhỏ và cho dù bạn vẫn đủ vững trước một thị trường đang lao dốc, thì những dòng tít đầu trang nhất của các tờ báo và những lời bình luận cay cú từ nhiều người mà bạn không biết cũng đủ để tâm trí của bạn trở nên lo lắng và rung động. Và một tâm trí không ổn định thì sẽ dễ ra quyết định sai."

3. Đừng dự đoán thị trường tiếp theo ra sao

Đừng tốn thời gian dự đoán thị trường sẽ ra sao trong thời gian tương lai. Chỉ cần biết điều gì đến sẽ đến,

Trong bức thư gửi cổ đông năm 2017, Buffett từng chỉ ra trong hơn 53 năm về trước đã có bốn lần cố phiếu Berkshire đã sụt giảm hơn 37%. Lần lớn nhất là vào khoảng thời gian tháng Ba năm 1973 đến tháng Một năm 1975, giảm đến 59%. Sau đó, cổ phiếu Berkshire lại chịu thêm một số lần tổn thất nặng.

"Không ai có thể nào biết trước được điều đó sẽ xảy ra. Màu xanh của hàng loạt các cổ phiếu trên bảng giá có thể chuyển sang đỏ bất cứ lúc nào, mà không cần phải qua ngưỡng vàng." - Warren Buffett từng nói.

Với các đợt lao dốc từ thị trường chứng khoán trong nước, cộng thêm ảnh hưởng đồng thời từ các thị trường nước ngoài, tài khoản các nhà đầu tư phải gánh chịu đầy những đau đớn. Nhưng không quan trọng bạn mong muốn tránh nó ra sao, dự đoán thị trường biến động tương lai là điều không thể.

4. Đừng mua bán cổ phiếu theo các hình ‘nến’ xanh đỏ

"Charlie và Tôi nhìn cổ phiếu với góc nhìn cho rằng đó là doanh nghiệp mà Berkshire sẽ sở hữu, không phải là các dấu hiệu mua đi bán lại thông qua các hình ‘nến’ xanh đỏ trên đồ thị kỹ thuật, hay là mục tiêu về ‘giá’ mà các chuyên gia đưa ra hay các quan điểm được đưa tin rầm rộ trên giới truyền thông. Thay vào đó, chúng tôi đơn giản chỉ tin rằng nếu mô hình kinh doanh mà chúng tôi đầu tư vào là thành công (và đa phần đều như thế) thì tức là chúng tôi thành công." - Warren Buffett.

Trong một thị trường con gấu, đa phần các doanh nghiệp với mô hình kinh doanh tốt và có lợi thế cạnh tranh lớn sẽ thường ít chịu ảnh hưởng rớt giá so với các doanh nghiệp cùng ngành.

Trong lá thư gửi cổ đông thường niên năm 1994, Buffett đã giải thích lý do tại sao các nhà đầu tư nên tránh việc dự báo thị trường: "Nếu chúng ta suy nghĩ đúng đắn về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và cho rằng doanh nghiệp đó hấp dẫn, chúng ta sẽ là những kẻ ngốc nếu như không hành động chỉ bởi vì những dự báo không hay về thị trường. Nếu bạn phán đoán đúng về doanh nghiệp, dù sao đi nữa bạn sẽ có được kết thúc tốt đẹp".

Buffett cũng cho rằng sẽ là."sai lầm lớn" nếu như không đầu tư vào một doanh nghiệp vĩ đại chỉ vì những lo ngại về thị trường. Năm 11 tuổi, Buffett bắt đầu mua cổ phiếu. Đó là vào năm 1942, khi mà nước Mỹ đang chìm trong rắc rối của Chiến tranh thế giới thứ hai với đầy rẫy những câu chuyện đáng sợ như thế chiến, vũ khí nguyên tử, khủng hoảng lạm phát, và hàng thập kỷ bất ổn chính trị. Theo Buffett, nếu như nhà đầu tư tránh xa thị trường bởi những nỗi lo mang tính vĩ mô như thế này, họ sẽ đánh mất những cơ hội lớn để nâng tầm ảnh hưởng tài sản của mình.

Ngược lại, theo Buffett, môi trường tệ nhất đối với một nhà đầu tư dài hạn lại chính là 1 thị trường đang tăng điểm một cách phi lý và đà tăng ấy lại kéo dài.

"Điều tuyệt nhất đứng từ góc độ Berkshire Hathaway mà nói, là đã đi qua nhiều giai đoạn thị trường lao dốc… Chúng tôi là những người mua hàng, và nếu bạn là những người mua hàng ở các cửa hiệu tạp hóa, bạn sẽ rất thích thú khi giá hàng hóa giảm dần hàng ngày… Điều mà chúng tôi sợ là thị trường tăng điểm một cách phi lý trong suốt thời gian dài".

5. Tiếp tục giữ vững bản thân cùng thị trường

Đừng là một nhà đầu tư run sợ đến mức rút tiền khỏi thị trường. Hãy tiếp tục với danh mục đầu tư của mình từ trước đó.

Lịch sử cho thấy qua cơn khủng hoảng thì thị trường sẽ liên tục tăng và tạo ra sức hút lớn cho các nhà đầu tư. Trong hơn 100 năm qua, dù vượt qua 13 cuộc suy thoái kinh tế, chỉ số Công nghiệp Dow Jones vẫn tăng 10,3% mỗi năm.

Trong bức thư gửi cổ đông năm 2012, Buffett viết: "Cuộc chơi vẫn còn rất hấp dẫn, Charlie và tôi cho rằng sẽ là một sai lầm lớn nếu nhà đầu tư cố gắng rời khỏi thị trường chỉ vì đi bói vận đen-đỏ ở một ván bài tarot, hay nhờ dự đoán của ‘chuyên gia tài chính’, hay chỉ là do thay đổi tạm thời của đồ thị giá. Rủi ro mất tiền dành cho nhà đầu tư nếu ra khỏi thị trường như vậy là quá lớn, nếu đem ra so với việc họ tiếp tục trụ lại trên thị trường."

6. Lợi dụng rằng thị trường đang xấu, mua thêm cổ phiếu mới

Còn tốt hơn là chỉ giữ vững danh mục, nhà đầu tư có thể tìm chọn - mua sắm thêm cổ phiếu mới.

Trong một thị trường con bò tót, nhà đầu tư thường hiếm khi tìm thấy một mức giá phải chăng để chọn lựa mua cổ phiếu tốt- dù doanh nghiệp có tốt, cổ phiếu vẫn có thể được bán ở mức giá cao khiến họ không mua nổi được.

Nhưng trong một thị trường lao dốc ầm ầm, thì đó là cơ hội hiếm hoi để họ dễ dàng có thể tìm thấy được giá cổ phiếu của một doanh nghiệp tốt (cho là nhà đầu tư đã lựa chọn được) đang được bán ra ở mức chiết khấu tương đối phải chăng- và họ có thể dốc túi tiền ra mua.

Buffett cho biết, "Hãy tham lam khi người khác sợ hãi và hãy sợ hãi khi người khác tham lam!". Hay nói cách khác, khi những cơn sụt giảm lớn của thị trường đến… thì đó là cơ hội trời cho để cho những nhà đầu tư dám xông tay vào, trong trường hợp họ không phải lo lắng về nợ nần.8 of 9

7. Tập trung giữ cổ phiếu với mục tiêu dài hạn

Đừng tập trung vào các dự báo kinh tế ngắn hạn hay các tít nóng phổ thông trong lúc thị trường đang lúc lao dốc. Nhà đầu tư không phải là các nhà giao dịch thường xuyên. Họ nhìn nhận các doanh nghiệp với góc nhìn dài hạn.

Trong bức thư gửi cổ đông năm 2017, Buffett viết:

"Cổ phiếu lên và xuống, mà những biến động này nhiều khi chẳng liên quan gì đến giá trị thực sự mà doanh nghiệp đó đang tích lũy. Nhưng theo thời gian, Ben Graham đã nói đúng: "Trong ngắn hạn, thị trường là cỗ máy bỏ phiếu. Trong dài hạn, thị trường là bàn cân."