Cắt giảm hàng hóa kiểm tra chuyên ngành: Đã thực sự cởi trói cho doanh nghiệp?

Sau thời gian triển khai thí điểm, các doanh nghiệp đã thực sự được hưởng lợi như thế nào nhờ chính sách đặc biệt ưu đãi này?

Hàng nghìn mặt hàng được cắt giảm

Tại Hội nghị toàn quốc về Thúc đẩy cơ chế một cửa Quốc gia vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ yêu cầu các bộ, ngành thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ, thực hiện cắt giảm, giảm tỷ lệ hàng hóa phải KTCN xuống dưới 15%, rà soát, loại bỏ 50% số mặt hàng thuộc danh mục phải kiểm tra chuyên ngành thuộc bộ, ngành mình quản lý. Cần chấm dứt tình trạng có danh mục hàng hóa nhưng không có quy định về quy chuẩn, tiêu chuẩn hoặc tiêu chí, phương pháp kiểm tra.

Theo Bộ NN&PTNT, để tạo thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp (DN), Bộ đề xuất loại 152 nhóm hàng hóa, sản phẩm khỏi Danh mục hàng hóa KTCN thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ (chiếm 60,6% tổng số nhóm hàng phải KTCN hiện nay).

Trong đó, nhóm kiểm dịch, lược bỏ 37/53 nhóm; nhóm kiểm tra chất lượng, lược bỏ (bỏ không kiểm tra hoặc gộp vào nhóm hàng khác) 87/104 nhóm; nhóm kiểm tra an toàn thực phẩm, lược bỏ (chủ yếu là gộp vào nhóm mặt hàng khác hoặc trùng mặt hàng kiểm tra) 44/94 nhóm.

Theo thông tin từ Bộ Khoa học và Công nghệ, hiện Bộ đã chuyển 91% nhóm sản phẩm hàng hóa với 93,3% loại sản phẩm cụ thể phân theo mã hồ sơ do Bộ quản lý sang cơ chế hậu kiểm. Cụ thể, đã cắt giảm từ 24 nhóm sản phẩm, hàng hóa với 299 loại sản phẩm phân theo mã hồ sơ phải kiểm tra trước thông quan xuống còn 02 nhóm sản phẩm, hàng hóa phải kiểm tra.

Kết quả kiểm tra của Tổ công tác của Thủ tướng cho thấy, liên quan đến việc rà soát cắt giảm danh mục sản phẩm hàng hoá, Bộ Công Thương được cho là đang đi đầu trong các bộ khi đáp ứng đúng và đạt chỉ tiêu theo Nghị quyết số 01 của Chính phủ khi đã cắt giảm 402 danh mục trong tổng số 702 mặt hàng xuất nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành.

Bộ Y tế, giảm 95% mặt hàng không phải KTCN khi nhập khẩu. Số tờ khai (lô hàng hóa) nhập khẩu thuộc diện quản lý và kiểm tra chuyên ngành làm thủ tục hải quan tại các cửa khẩu năm 2015 khoảng 30% đã giảm xuống còn 19,4% trong năm 2017.

Doanh nghiệp còn nhiều nỗi lo

TS Nguyễn Ðình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, nhiều doanh nghiệp (DN) mừng chảy nước mắt vì một số thủ tục KTCN làm khổ đơn vị nhiều năm, nay đã thay đổi. Những năm gần đây, cơ quan chức năng đã giảm kiểm tra chuyên ngành khoảng hơn 4.000 mặt hàng. Nhưng có trường hợp việc cắt giảm chỉ với nhóm có số lượng mặt hàng ít, còn nhóm có lượng mặt hàng lớn lại chưa được cắt giảm.

Theo đại diện Công Ty TNHH Xuất Nhập Khẩu Trường Anh, đối với việc nhập khẩu mặt hàng rượu, bia, nước giải khát, hiện doanh nghiệp chưa được cắt giảm thủ tục nào. Việc nhập khẩu mặt hàng đồ uống từ nước ngoài của đơn vị, phải thực hiện yêu cầu rất khắt khe trong nhập khẩu và thông quan, doanh nghiệp này cho biết.

Theo TS Nguyễn Đình Cung, tình trạng kiểm tra hàng hóa trùng lặp ở các bộ ngành vẫn diễn ra. Việc một mặt hàng chịu 2-3 bộ kiểm tra, thậm chí có mặt hàng bị 2-3 cục trong cùng một bộ kiểm tra, số này chiếm khoảng 50%. Vấn đề này cần được thay đổi nhanh chóng.