Đề xuất mở rộng chính sách tài chính hỗ trợ doanh nghiệp năng lượng

Tại Diễn đàn nâng cao vị thế doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu do Tạp chí Tài chính Doanh nghiệp tổ chức chiều 24/6, PGS.TS Ngô Trí Long, chuyên gia Kinh tế cho biết, để doanh nghiệp phát huy vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng năng lượng – từ đầu tư, sản xuất đến phân phối và tiêu, cần phải có một hệ thống chính sách tài chính đồng bộ, hiệu quả nhằm hỗ trợ tiếp cận vốn, đổi mới công nghệ.

Theo ông Ngô Trí Long, ở mảng năng lượng truyền thống (nhiệt điện, thủy điện), các Tập đoàn như EVN, PVN, TKV cùng hàng loạt doanh nghiệp tư nhân đang nắm giữ phần lớn công suất phát điện và truyền tải. Trong năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió) có các doanh nghiệp tư nhân (TTC, Trung Nam, BCG, AMI AC Renewables...) đang chiếm gần 80% tổng công suất điện mặt trời được đưa vào vận hành ,theo số liệu từ Bộ Công Thương năm 2024.

“Việc doanh nghiệp trở thành trung tâm trong chuỗi cung ứng không chỉ giúp đảm bảo an ninh năng lượng mà còn thúc đẩy hiệu quả vận hành, sáng tạo mô hình kinh doanh mới như mô hình điện áp mái bán điện lên lưới, lưu trữ phân tán...”, ông Ngô Trí Long cho biết.

Tuy nhiên PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng, rào cản tài chính dài hạn ở mảng điện mặt trời, điện gió, lưu trữ tại Việt Nam đang khá nặng nề do lãi suất cao, yêu cầu vốn tự có lớn, thiếu dài hạn khung pháp lý và nợ xấu. Chuyên gia này đề xuấtcần thiết phải lập Quỹ chuyển dịch năng lượng Quốc gia để cung cấp tín dụng ưu đãi, bảo lãnh rủi ro và hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp đầu tư vào năng lượng sạch.

Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế tín dụng xanh rõ ràng cho các ngân hàng thương mại (NHTM), có hướng dẫn chi tiết từ Ngân hàng Nhà nước; áp dụng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn giảm thuế nhập khẩu thiết bị tiết kiệm năng lượng và miễn giảm tiền thuê đất cho các dự án năng lượng tái tạo; ban hành chính sách khấu hao nhanh đối với tài sản đầu tư vào công nghệ năng lượng tái tạo và lưu trữ điện; tăng cường hợp tác công - tư trong các dự án năng lượng, minh bạch hóa các gói hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước.

Theo TS Ngô Đức Lâm, nguyên Phó viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công Thương), cả cung ứng và tiêu dùng năng lượng đều cần được quan tâm đồng đều để đảm bảo hiệu quả và giữ vững an ninh năng lượng Quốc gia. Chuỗi cung ứng năng lượng là một hệ thống liên kết chặt chẽ, từ sản xuất (các nhà máy điện), truyền tải, phân phối đến bán lẻ cho người tiêu dùng cuối cùng.

“Sự gia tăng nhanh chóng của năng lượng tái tạo cũng đặt ra những thách thức lớn trong vận hành lưới điện do tính không ổn định và phụ thuộc vào thời tiết. Việt Nam buộc phải đầu tư mạnh vào chuyển đổi số ngành năng lượng, xây dựng lưới điện thông minh và hệ thống lưu trữ điện quy mô lớn như thủy điện tích năng, pin và ắc quy”, TS Ngô Đức Lâm cho biết.

Tuy nhiên, theoTS Ngô Đức Lâm,về mặt pháp lý, nhà nước đã xác định rõ chủ trương xã hội hóa ngành năng lượng, chống độc quyền, khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia. Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị (năm 2020) là "chìa khóa" mở đường cho chiến lược phát triển năng lượng Quốc gia. Cùng với đó, các chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân cũng không ngừng được ban hành, tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi, là nền tảng để doanh nghiệp Việt tích cực tham gia vào chuỗi cung ứng năng lượng.

Với định hướng rõ ràng và sự đồng hành của Nhà nước, chuyên gia Ngô Đức Lâm tin tưởng, doanh nghiệp Việt Nam sẽ nắm bắt tốt cơ hội này, từng bước khẳng định vai trò trong hệ sinh thái năng lượng Quốc gia, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng và thúc đẩy phát triển bền vững.