Kỳ vọng chính sách mới cho doanh nghiệp khoa học công nghệ

Tiềm năng lớn nhưng số lượng còn khiêm tốn

Đánh giá về bức tranh tổng thể doanh nghiệp khoa học công nghệ (KHCN), ông Trần Xuân Đích - Phó Cục Trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ (Bộ KH&CN) cho biết, hiện cả nước đã có gần 1.000 doanh nghiệp KH&CN. Nhiều đơn vị đã tạo ra các sản phẩm "Make in Vietnam" với doanh thu từ sản phẩm tự nghiên cứu đạt 60–90%, hình thành thương hiệu trong các lĩnh vực mũi nhọn như y sinh, vi mạch, công nghệ thông tin...

Tuy nhiên, ông Đích cũng thừa nhận một thực tế, doanh nghiệp KH&CN hiện mới chiếm khoảng 1% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động và còn thiếu vắng những "sếu đầu đàn" có khả năng dẫn dắt thị trường toàn cầu.

Đồng quan điểm, ông Chu Bá Long - Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Doanh nghiệp KHCN TP Hồ Chí Minh trăn trở: "So với khoảng 900.000 doanh nghiệp hiện tại của Việt Nam, con số chưa tới 1.000 doanh nghiệp KHCN là rất nhỏ". Ông Long đặt vấn đề, làm sao để có chính sách hiệu quả hơn nhằm khuyến khích doanh nghiệp tập trung vào R&D nội tại hoặc tiếp nhận chuyển giao công nghệ, từ đó tạo cơ sở để Nhà nước hỗ trợ xứng đáng.

Ông Lê Hữu Tình - Giám đốc Công ty TNHH Thủy sản Đắc Lộc cũng nhấn mạnh, sau 5 năm hoạt động, Hiệp hội VST quy tụ được gần 200 hội viên là con số cần phải nỗ lực gia tăng mạnh mẽ hơn nữa trong nhiệm kỳ tới.

Tại Đại hội, các đại biểu đã chỉ ra những "điểm nghẽn" khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận chính sách ưu đãi.

Ông Chu Bá Long chỉ ra những rào cản trong tiêu chí thành lập doanh nghiệp KH&CN, đặc biệt là vấn đề nhân lực, kinh phí R&D và bảo hiểm xã hội. "Quy định về bảo hiểm xã hội hiện nay phù hợp với doanh nghiệp lớn nhưng lại là gánh nặng quá sức đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp", ông Long nhận định.

Từ góc độ doanh nghiệp vùng cao, bà Đinh Thị Thuỳ - Giám đốc Công ty TNHH Công nghệ Sinh học Ngân Hà (Cao Bằng) chia sẻ những bất cập trong Chương trình mục tiêu quốc gia (Chương trình 1719). Theo bà Thùy, yêu cầu diện tích 30ha để triển khai công nghệ cao là bất khả thi với địa hình miền núi. Thêm vào đó, tiêu chí 70% người hưởng lợi là hộ nghèo để tiếp cận vốn cũng là rào cản lớn do người dân không đủ vốn đối ứng.

"Cần có cơ chế mở cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tôi kiến nghị cho phép tất cả bà con nông dân đều được tham gia chương trình phát triển dược liệu. Đây sẽ là bước đệm để phát triển ngành Y dược Việt Nam, minh bạch nguồn gốc xuất xứ", bà Thùy đề xuất.

Để Hiệp hội phát triển mạnh mẽ và đạt mục tiêu 500 hội viên trong nhiệm kỳ tới, ông Trần Duy Hào - nhà sáng lập, CEO CTCP Giải pháp chuyên gia Star Global góp ý, Hiệp hội nên dành nhiều thời gian bàn về Chương trình hành động cụ thể. Phải làm sao mang lại lợi ích thiết thực, tập trung vào các giải pháp công nghệ để thu hút thành viên.

Cũng với góc nhìn này, ông Chu Bá Long cũng mong muốn trong nhiệm kỳ II, VST sẽ xây dựng chương trình hỗ trợ các đơn vị tiềm năng đạt chứng nhận doanh nghiệp KH&CN, đồng thời hướng dẫn hội viên tiếp cận các chính sách của Nhà nước một cách tối ưu nhất.

Kỳ vọng vào cú hích chính sách

Trong khuôn khổ đại hội, tại hội nghị thượng đỉnh "Liên minh Doanh nghiệp & Trí thức – Khoa học Công nghệ kỷ nguyên mới", bà Dương Thị Thu Nga - Phó trưởng phòng Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ, Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ (Bộ KH&CN) đã chia sẻ những tín hiệu tích cực từ khung pháp lý mới.

Bà Nga nhấn mạnh, Nghị định 268/2025/NĐ-CP cùng Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo mới sẽ mở rộng phạm vi công nhận doanh nghiệp KH&CN, không còn bó hẹp ở quy mô vừa và nhỏ. Các điều kiện, tiêu chí được nới lỏng và thủ tục hành chính được đơn giản hóa tối đa.

Theo bà Nga, điểm đột phá của Nghị định 268 nằm ở việc đơn giản hóa thủ tục hành chính và thay đổi cách tiếp cận đối với kết quả KHCN, giúp doanh nghiệp dễ dàng đáp ứng các tiêu chí hơn.

Về chính sách ưu đãi cụ thể, hiện được quy định đồng bộ trong các văn bản pháp luật chuyên ngành. Doanh nghiệp KHCN là đối tượng ưu tiên hưởng ưu đãi trong dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi đang trình Quốc hội. Doanh nghiệp KHCN được ưu đãi miễn giảm tiền thuê đất, hỗ trợ mặt bằng sản xuất trong các khu công nghiệp, khu công nghệ cao theo Luật Đất đai và Luật Đầu tư sửa đổi

Theo Luật Đấu thầu mới và Nghị định 21, sản phẩm của doanh nghiệp KHCN được hưởng ưu đãi trong các gói thầu mua sắm công. Ngoài ra, các chính sách về tín dụng và đầu tư cũng đang được cụ thể hóa để hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp trong thời gian tới.

Cũng ở góc độ cơ quan quản lý, ông Trần Xuân Đích cho rằng, trong giai đoạn tới, trước bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và cạnh tranh toàn cầu về tri thức, công nghệ, đổi mới sáng tạo ngày càng gay gắt, sứ mệnh mới đặt ra cho DN KH&CN là hết sức nặng nề nhưng cũng rất vẻ vang.

Theo Phó Cục Trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, DN KH&CN cần phải làm chủ công nghệ lõi, chấp nhận rủi ro để "đi trước mở đường". Cùng với việc tạo ra ngày càng nhiều sản phẩm quốc gia có thương hiệu quốc tế, mang đậm dấu ấn “Make in Vietnam”, các doanh nghiệp cần gắn kết chặt chẽ với các viện nghiên cứu, trường đại học, rút ngắn khoảng cách từ nghiên cứu đến thương mại hóa; giải quyết các bài toán chiến lược quốc gia.

Ông Nguyễn Hồng Phong - Phó Chủ tịch Hiệp hội VST chia sẻ, trong bối cảnh Hiệp hội chưa phát huy hết sức mạnh kết nối truyền thông để các sản phẩm khoa học công nghệ của Việt Nam tỏa sáng và bay cao, trong nhiệm kỳ II này, các doanh nghiệp thành viên VST cam kết sẽ gắn kết mạnh mẽ, học hỏi, hoàn thiện bản thân doanh nghiệp để mô hình doanh nghiệp KHCN Việt Nam thực sự là tổ chức phát triển xứng tầm với kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân.