Mục tiêu 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2020 ngày càng xa vời!

Tại báo cáo Kinh tế Vĩ mô Quý IV và cả năm 2018 vừa được Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách công bố, năm 2018 chứng kiến sự phục hồi thiếu đồng đều lẫn chắc chắn của kinh tế thế giới. Nhiều tổ chức quốc tế đã liên tục điều chỉnh các dự báo của mình theo chiều hướng kém tích cực hơn. Những uớc tính mới nhất cho thấy tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2018 là vào khoảng 3,7%. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này diễn ra không đồng đều giữa các nhóm và thậm chí giữa các nước trong cùng nhóm.

Những quan ngại về kinh tế Trung Quốc ngày một cao hơn khi tăng trưởng thương mại và đầu tư của nước này được dự kiến tiếp tục sụt giảm do căng thẳng thương mại với Mỹ trong thời gian tới. Chỉ số PMI của Trung Quốc đã giảm xuống dưới mốc 50. Ngân hàng trung ương nước này đã bắt đầu phải thực hiện nới lỏng tiền tệ để kích thích kinh tế trong nước. Mặc dù còn dư địa chính sách nhưng tất cả đều đang trên xu hướng xấu đi.

Năm 2018, có 99.885 doanh nghiệptạm ngừng hoạt động, tăng tới 51% so với cả năm 2017 (Ảnh: MH)

Bên cạnh tiêu điểm là tốc độ tăng trưởng bấp bênh và cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, kinh tế thế giới trong năm 2018 còn chứng kiến một sự kiện đáng chú ý khác đó là tiến trình “bình thường hóa” chính sách tiền tệ đang và sẽ tiếp tục diễn ra ở Mỹ và châu Âu sau những chương trình nới lỏng định lượng khổng lồ trong quá khứ. Nhiều khả năng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản sẽ tiếp tục chương trình siêu nới lỏng định lượng do lạm phát còn ở mức thấp.

Trong khi đó, kinh tế Việt Nam năm 2018 đạt mức tăng trưởng ở mức 7,08% (yoy), đây là mức tăng cao nhất sau khủng hoảng tài chính 2008-2009. Tăng trưởng tới từ sự phục hồi vững chắc của khu vực nông, lâm, ngư nghiệp và dịch vụ, cùng với sự bứt phá của ngành công nghiệp chế tác. FDI tiếp tục là khu vực đóng góp chính vào tăng trưởng thông qua xuất khẩu. Khu vực này trong năm 2018 xuất siêu khoảng 32,81 tỷ USD (bằng gần 14% GDP).

Về tình hình các doanh nghiệp, trong khi số doanh nghiệp thành lập mới và số việc làm tạo mới không có nhiều biến chuyển so với năm 2017. Số tạm ngừng hoạt động trong năm 2018 cao bất thường. Cụ thể, trong Quý 4 có 22.581 doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động, tăng tới 74% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung năm 2018, tổng số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động là 99.885 doanh nghiệp, tăng tới 51% so với cả năm 2017.

Điều này đã đặt ra câu hỏi về đó là sự dịch chuyển cấu trúc kinh tế hay là những rủi ro nền tảng của nền kinh tế. Ngoài ra, lượng doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động tăng có thể khiến cho mục tiêu đạt một triệu doanh nghiệp vào năm 2020 trở nên khó khăn.

Cuộc chiến thương mại Mỹ -Trung đang tạo tác động tới nền kinh tế Việt Nam

Lạm phát Quý 4/2018 có dấu hiệu giảm nhờ sự quay đầu đột ngột của giá năng lượng. Lạm phát bình quân đạt 3,54%, dưới mục tiêu Quốc hội đề ra. Trong bối cảnh giá hàng hóa thế giới trồi trụt thất thường, cùng với việc áp kịch trần thuế bảo vệ môi trường trên mặt hàng xăng dầu lên 4.000 đồng/lít từ 1/1/2019, Ngân hàng Nhà nước vẫn cần theo dõi rủi ro lạm phát trong thời gian tới để có những biện pháp ứng phó phù hợp.

Cuộc chiến thương mại Mỹ -Trung đang tạo tác động tích cực tới nền kinh tế Việt Nam. Hiện Trung Quốc đã vươn lên là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam, chỉ sau Mỹ và EU. Đây là nhân tố giúp nhập siêu từ Trung Quốc giảm xuống đứng thứ hai.

Điều này rất quan trọng vì nó cho thấy Trung Quốc đang ngày càng có khuynh hướng là thị trường tiêu thụ cho Việt Nam (vì thu nhập đầu người tăng cao), đặc biệt là hàng nông sản. Nên mọi động thái của thị trường Trung Quốc như chiến tranh thương mại với Mỹ đều có thể ảnh hưởng lớn tới Việt Nam.

Nếu có chính sách tỷ giá phù hợp, thương mại Việt Nam hoàn toàn có thể hưởng lợi nhiều hơn từ cuộc chiến này, bên cạnh việc tiếp nhận nhiều đơn hàng chuyển dịch từ Trung Quốc.

Về tác động lâu dài khi chuỗi cung ứng sản xuất dịch chuyển từ Trung Quốc tới các nước láng giềng, Việt Nam cần cải thiện môi trường thể chế, kinh doanh và chất lượng lao động để đón đầu cơ hội này. Thách thức cho Việt Nam cũng không nhỏ khi cơ sở hạ tầng chưa sẵn sàng đón nhận làn sóng chuyển dịch sản xuất, cũng như bất lợi về lợi thế quy mô như Trung Quốc, Ấn Độ.