Vận hành theo mô hình quản trị gia đình, doanh nghiệp tiềm ẩn nhiều rủi ro

Sáng ngày 21/11 tại TP Hồ Chí Minh, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp với Trung tâm Hỗ trợ Hội nhập Quốc tế TP Hồ Chí Minh (CIIS) tổ chức hội nghị tập huấn với chủ đề: “Nâng cao năng lực quản trị tài chính và nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số - Quy định pháp lý và thực tiễn doanh nghiệp”.

Phát biểu tại hội nghị, bà Hồ Thị Quyên, Phó Giám đốc ITPC, cho biết các lĩnh vực quan trọng như tài chính, kế toán, nhân sự, an toàn dữ liệu.... đang chuyển đổi mạnh mẽ dưới tác động của trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, tự động hóa và phân tích dữ liệu. Song song đó, hệ thống pháp luật liên quan - từ Luật Lao động, Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân…, đến các quy định thuế đang được hoàn thiện để phù hợp với môi trường số mới.

“TP Hồ Chí Minh đang hướng tới mô hình phát triển xanh – thông minh – bền vững, do đó năng lực quản trị tài chính và nguồn nhân lực hiện đại là yêu cầu then chốt để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh”, bà Quyên khẳng định.

Ông Nguyễn Tất Năm, Trọng tài viên Hội đồng trọng tài lao động TP Hồ Chí Minh cho biết hướng tới giai đoạn 2026 - 2030 cần phát triển theo mô hình HR 5.0, là sự kết hợp giữa công nghệ tiên tiến và yếu tố nhân văn, lấy người lao động làm trung tâm.

Để hiện thực hóa điều này, ông kiến nghị hai nhóm giải pháp trọng tâm. Thứ nhất là hoàn thiện chính sách và khung pháp lý, bao gồm việc công nhận hợp đồng lao động điện tử, chữ ký số, đồng thời xây dựng Cơ sở dữ liệu Quốc gia về lao động tích hợp với VNeID để quản lý và dự báo tốt hơn. Đặc biệt, cần bổ sung quy định về an sinh xã hội cho lao động trên nền tảng số (freelance, gig work). Nhóm giải pháp thứ hai tập trung vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực thông qua các chương trình “học song hành”, phát triển văn hóa học tập số và chính sách tín dụng đào tạo lại để người lao động có thể cập nhật kỹ năng ngắn hạn.

Bà Võ Thị Thu Trang, Giám đốc Toàn quốc Công ty TNHH Elitez Asia Việt Nam đã phác họa chi tiết vai trò của nhân sự trong từng trụ cột của ESG. Đặc biệt, diễn giả nhấn mạnh mô hình “4 đòn bẩy tạo giá trị” (4R) là công cụ thiết yếu để đội ngũ nhân sự có thể triển khai và vận hành hóa chiến lược ESG một cách hiệu quả. Đòn bẩy thứ nhất là rủi ro (risk), tập trung vào việc nhân sự giúp tổ chức quản lý và tránh được các rủi ro pháp lý do không tuân thủ quy định, đặc biệt là các yếu tố xã hội thường dễ bị xem nhẹ. Đòn bẩy thứ hai là danh tiếng (reputation), nơi nhân sự đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu tuyển dụng vững mạnh bằng cách tích hợp sâu rộng các cam kết ESG vào chính sách nội bộ.

Tiếp theo, mối quan hệ (relationships) được coi là đòn bẩy thứ ba, cho phép nhân sự kết nối và cân bằng nhu cầu đa dạng của các bên liên quan, từ đội ngũ nhân viên đến các nhà đầu tư chiến lược. Cuối cùng, lợi ích (returns) khẳng định rằng ESG không đơn thuần là một trách nhiệm, mà là một cơ hội kinh doanh khi nhân sự có thể tạo ra giá trị kinh tế rõ ràng thông qua việc tối ưu hóa vận hành và thành công trong việc giữ chân nhân tài có chất lượng cao.

Về hợp đồng lao động điện tử, Luật sư Trần Ngọc Thích (Công ty Luật TNHH Thích và Các Cộng sự), đã hệ thống hóa các khái niệm nền tảng về hợp đồng trong bối cảnh số hóa. Một trong những nội dung trọng tâm được Luật sư Thích nhấn mạnh là giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu trong giao kết hợp đồng.

Ông khẳng định thông tin trong thông điệp dữ liệu không bị phủ nhận giá trị pháp lý chỉ vì nó được thể hiện dưới dạng điện tử. Trong trường hợp pháp luật yêu cầu thông tin phải được thể hiện bằng văn bản, thông điệp dữ liệu hoàn toàn đáp ứng yêu cầu này nếu thông tin đó có thể truy cập và sử dụng để tham chiếu. Hơn nữa, thông báo dưới dạng thông điệp dữ liệu trong quá trình giao kết và thực hiện hợp đồng cũng có giá trị pháp lý tương đương với thông báo bằng văn bản giấy.

Trong khi đó, bà Trịnh Thị Tuyết Anh, Giám đốc phụ trách kinh doanh và đối ngoại quốc tế của Grant Thornton Việt Nam, phác họa bức tranh thực trạng của các doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam với những vấn đề nội tại đáng lo ngại. Theo bà Tuyết Anh, một bộ phận lớn doanh nghiệp vẫn đang vận hành theo mô hình quản trị gia đình, thiếu hệ thống kiểm soát nội bộ và tồn tại sự thiếu minh bạch trong tài chính - kế toán. Hệ thống công nghệ thông tin không phù hợp cùng việc chưa tuân thủ các quy định về thuế đang đẩy doanh nghiệp đối mặt với rủi ro pháp lý và khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng hoặc nhà đầu tư.

Bà nhấn mạnh rằng nguyên nhân của vấn đề không nằm ở kỹ thuật mà nằm ở văn hóa quản trị và tư duy của người chủ doanh nghiệp. Vì thế, bà khuyến nghị các doanh nghiệp khi triển khai thay đổi không nên “đại tu” tất cả cùng một lúc mà cần có lộ trình từng bước, bắt đầu từ việc thay đổi nhận thức và văn hóa quản trị từ chủ doanh nghiệp tới các trưởng bộ phận. Doanh nghiệp nên thiết lập các mục tiêu khả thi và theo dõi tiến độ hàng tháng để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả và bền vững.