CEO Mai Văn Hưng: Hơn thập kỷ theo đuổi giấc mơ nấm hữu cơ

Từ gốc rạ đến giấc mơ về “siêu thực phẩm”

Sinh năm 1982 tại Nam Định, một tỉnh thuần nông vùng đồng bằng Bắc Bộ, ông Mai Văn Hưng lớn lên giữa những cánh đồng lúa trải dài và những mùa gặt đầy khói. Cảnh rơm rạ bị đốt tràn lan sau mỗi vụ mùa không còn lạ, khói mù che kín cả đường quê, ảnh hưởng môi trường, gây ô nhiễm không khí, thậm chí còn tiềm ẩn tai nạn giao thông. Với nhiều người, đó là hệ quả tất yếu. Nhưng với ông Hưng, đó là vấn đề cần được giải quyết và cơ hội cũng nằm chính trong những phụ phẩm tưởng như bỏ đi ấy.

“Đất nước Việt Nam là đất nước nông nghiệp, phế phụ phẩm rất dồi dào, nhưng lại đang là gánh nặng của người làm nông, làm lâm nghiệp. Đa phần vẫn phải chọn cách đốt bỏ vì không có giải pháp xử lý hiệu quả. Trong khi đó, nấm có thể làm nhiệm vụ phân hủy các chất hữu cơ từ rơm, rạ, mùn cưa, cành cây, thân cây sắn, lõi ngô… và biến chúng thành thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao”, ông Hưng nói.

Không chỉ là thực phẩm, nấm còn có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như mỹ phẩm, dược phẩm, thực phẩm chức năng, thức ăn nhanh, thức ăn tươi. Với tiềm năng đó, ông Hưng tin rằng nếu biết cách khai thác đúng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng ngành công nghiệp nấm phát triển theo hướng xuất khẩu, đủ sức cạnh tranh ở những thị trường khó tính trên thế giới.

Ngay từ đầu, ông lựa chọn con đường nuôi trồng nấm theo hướng hữu cơ, không phải để chạy theo xu hướng, mà vì ông tin rằng, nấm, vốn được gọi là siêu thực phẩm của tương lai, chỉ thực sự phát huy được giá trị khi không bị can thiệp bởi hóa chất.

“Thực phẩm đi vào cơ thể, không có cơ hội sửa sai. Vì vậy đã làm là phải làm tử tế, làm cho đáng”, ông chia sẻ.

Với ông Hưng, trồng nấm hữu cơ không chỉ tạo ra giá trị về mặt dinh dưỡng, mà còn là một giải pháp môi sinh. Nó tận dụng được lượng phụ phẩm khổng lồ trong nông nghiệp, góp phần giảm thiểu khí thải, hạn chế ô nhiễm và giúp người nông dân có thêm thu nhập từ những gì vốn bị coi là đồ bỏ đi.

Lập nghiệp giữa núi rừng

Rời quê hương Nam Định, ông Hưng chọn lập nghiệp tại xã Hương Cần, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ, vùng trung du với điều kiện khí hậu lý tưởng cho việc trồng nấm. Tại đây, ông từng bước xây dựng cơ sở đầu tiên của Nấm Tốt. Không lâu sau, doanh nghiệp tiếp tục mở rộng hoạt động sang tỉnh Bắc Ninh với quy mô lớn hơn và hạ tầng hiện đại hơn.

Khởi nghiệp từ một lĩnh vực ít người lựa chọn, ông Hưng hiểu rằng chỉ có con đường nghiên cứu và làm chủ công nghệ mới giúp mình tồn tại. Năm 2015, ông bắt tay vào sản xuất giống, một mảng mà ngay cả nhiều nhà máy lớn lúc đó còn lệ thuộc bên ngoài.

“Không chủ động giống, sẽ khó chủ động được thị trường”, ông Hưng nhấn mạnh.

Quá trình xây dựng Nấm Tốt Nameco là chuỗi những thử nghiệm, sai sót và cả những giai đoạn đầy chật vật. Có lúc khó khăn đến mức ông nghĩ mình đang đơn độc trên hành trình này. Nhưng sự kiên trì đã được đền đáp.

Hiện nay, Nameco sở hữu hệ thống trang trại nấm hiện đại, vận hành theo mô hình kiểm soát khí hậu, ứng dụng công nghệ vào từng công đoạn. Từ nguyên liệu đến giống, đến quy trình thu hoạch, chế biến, tất cả đều theo chuẩn hữu cơ. Mỗi tháng, Nấm Tốt Nameco cung cấp hơn 20 tấn nấm ra thị trường, với các dòng sản phẩm đa dạng.

Mơ đưa nấm Việt ra thế giới

Theo ông Hưng, ngành nấm Việt Nam hiện vẫn đối mặt ba điểm nghẽn lớn, đó là quy mô sản xuất nhỏ lẻ, thiếu định hướng chính sách, và nhận thức hạn chế từ người tiêu dùng.

“Nấm hữu cơ không thể bị đánh đồng với nấm sạch thông thường. Sự khác biệt nằm ở quy trình, chi phí và chất lượng”, ông Hưng khẳng định.

Vì vậy, bên cạnh sản xuất, ông chú trọng truyền thông và giáo dục thị trường, đặc biệt với thế hệ trẻ. Ông còn mở cửa trang trại cho các trường học, sinh viên đến học và trải nghiệm. Kiến thức về nấm đã được đưa vào sách giáo khoa, đó là tín hiệu tích cực.

Với ông, phát triển không chỉ là tăng sản lượng, mà phải xây dựng thương hiệu chuyên nghiệp, chế biến sâu, mở rộng hệ sinh thái phân phối. “Tôi muốn đưa nấm Việt ra thế giới, không chỉ là nấm tươi, mà là những sản phẩm sức khỏe mang thương hiệu Việt”, ông Hưng cho biết.

Điều đặc biệt ở ông Hưng là dù đã đạt được nhiều thành quả, ông chưa bao giờ xem hành trình của mình đã hoàn tất. “Tôi vẫn đang tìm đường cho Nấm Tốt”, ông chia sẻ.

Sau hơn một thập kỷ theo đuổi ước mơ, Nấm Tốt Nameco đã được đạt chuẩn hữu cơ đã có thương hiệu trên thị trường.

Con đường ấy không chỉ dừng lại ở nấm tươi “từ trang trại đến bàn ăn”, mà còn là phát triển các dòng sản phẩm sau chế biến như nấm sấy giòn, nước uống nấm linh chi, đông trùng hạ thảo, bột nấm dinh dưỡng, viên nấm đông trùng, súp nấm ăn liền, cốm nấm cho trẻ nhỏ, trà nấm thanh lọc cơ thể, bánh dinh dưỡng từ nấm... Những sản phẩm ấy không chỉ để tiện lợi hóa việc tiêu dùng, mà còn giúp nấm Việt tiến sâu hơn vào đời sống sức khỏe của mỗi gia đình.

Một lần đi khảo sát ở Tứ Kỳ, Hải Dương, ông Hưng gặp một người phụ nữ kể, ở thành phố có một thương hiệu nấm giá cao gấp đôi, gấp ba nhưng phải đặt trước cả tuần. Khi biết đó là "Nấm Tốt", ông bạn đi cùng chỉ vào ông Hưng và nói: "Đây là founder của Nấm Tốt đấy". Giây phút ấy, ông Hưng không giấu được tự hào, vì thương hiệu của mình đã bắt đầu tạo được dấu ấn riêng.

Khác với nhiều người nói về nông nghiệp bằng ngôn từ bóng bẩy, ông Hưng nói bằng những gì đã làm. Từ những phế phẩm tưởng bỏ đi như rơm rạ, mùn cưa, ông tạo ra thực phẩm sạch. Từ phòng thí nghiệm, ông tạo ra giống nấm Việt. Từ góc nhìn môi sinh, ông chọn phát triển bền vững.

Hành trình ấy chưa dừng lại. Nó vẫn đang tiếp diễn, trên từng luống nấm, từng bữa ăn, từng ngôi nhà. Và trên con đường ấy, ông Mai Văn Hưng vẫn là người nông dân hiện đại, cần mẫn, tìm đường đưa nấm vào đời một cách bền bỉ, tử tế và đầy hy vọng.