Độc đáo lễ hội trùm chăn của người Hà Nhì ở Lào Cai

Lễ hội Trùm chăn được tổ chức trong 3 ngày tháng 6 Âm lịch, gồm có hai phần là phần lễ cúng trang nghiêm với đầy đủ đồ cúng theo đúng phong tục truyền thống và phần hội dành cho sinh hoạt cộng đồng vui chơi và để các bạn trẻ tìm bạn đời cho mình.

Chuẩn bị cho phần lễ, đồ cúng sẽ có 5 bánh dày, 1 bát thịt trâu luộc, 1 bát nước gừng pha loãng và 4 bát con úp để trước bàn thờ. Để thực hiện lễ cúng, sẽ có một thầy cúng đứng tuổi chủ trì. Lễ cúng này có thể tiến hành ở nhà của người dân trong làng, hoặc ngôi nhà ở rừng cấm được dựng nên chuyên để tổ chức lễ hội. Tùy vào địa điểm tổ chức, mà các bước tiến hành nghi lễ sẽ diễn ra theo các bước truyền thống một cách phù hợp. Khi nghi lễ kết thúc, mọi người tham dự lễ hội sẽ chuẩn bị cho phần hội và thụ lộc. Mọi người phải thục lộc đến hết đồ đã cúng.

Sau đó, phần hội sẽ diễn ra trong không khí tưng bừng vui vẻ, rồi tiếp đến sẽ là phần thú vị của hội mà rất nhiều người mong chờ –  trùm chăn. Tại lễ hội, chàng trai tham gia một cách hào hứng, chủ động, đặc biệt với các trò chơi đòi hỏi phải thể hiện hết năng lực và bản lĩnh đàn ông. Mục đích của họ nhằm thu hút sự chú ý của “phái đẹp”. Qua ánh mắt các cô gái, sự nhạy cảm của tuổi đang yêu sẽ “mách” cho các chàng trai biết cô gái nào có cảm tình với mình và cảm tình ở mức nào. Vào thời điểm thích hợp, chàng trai lặng lẽ tách khỏi cuộc chơi chung, tìm cách tiếp cận người đẹp. Những lời hỏi han, mời mọc, bông đùa và dĩ nhiên cả lời ướm thử, được các chàng trai thực hiện với mục đích thăm dò, xem phản ứng của “đối tác” ra sao. Khi “cá đã cắn câu”, chàng trai tiến thêm một bước táo bạo hơn, nắm lấy tay cô gái và... lôi đi. Dĩ nhiên cô gái sẽ chống cự, nhưng là sự chống cự cho “phải phép”; tay có vẻ nhùng nhằng nhưng miệng thì cười quyến rũ và chân lại... bước theo người ta. Chàng trai lập tức lấy cái chăn mà mình đã giấu sẵn, trùm lên đầu cô gái. Họ sẽ tách khỏi hội, tâm sự trò chuyện cùng nhau, nếu cảm thấy tâm đầu ý hợp thì chàng trai sẽ mang cô gái về nhà mình giấu, sau vài ngày thì nhờ người đến nhà cô gái mai mối, xin phép để họ được tìm hiểu chính thức, sau đó sẽ nhanh chóng đi đến hôn nhân. Nếu như sau khi trùm chăn, trò chuyện mà không thành, trai gái sẽ chia tay nhau và các dịp lễ hội sau này cũng sẽ không lặp lại việc trùm chăn nữa.

Trường hợp cả hai bên đều hài lòng về nhau, thì đợi lúc gần sáng chàng trai sẽ vác cô gái về “giấu” ở nhà mình. Sau đó ít ngày, nhà trai cử người sang nhà gái mối mai, xin với nhà gái cho đôi trẻ được tự do tìm hiểu trên quan điểm đi đến hôn nhân.

Tại điểm trung tâm của lễ hội, già làng đánh đàn hoóttờơ, bà già nhảy múa còn thanh niên nam nữ hát đối nhau. Cùng với những điệu múa, trong ngày hội còn có một số trò chơi: trò đu dây, đu quay và hát giao duyên... đây là dịp để trai gái trong bản gặp gỡ và tìm hiểu nhau.

Hiện nay ở nhiều vùng người Hà Nhì, tục trùm chăn vẫn còn duy trì trong cuộc sống đời thường, đặc biệt tại các lễ hội hoặc liên hoan văn hoá các dân tộc ít người. Đó là một nét văn hoá truyền thống mang bản sắc Hà Nhì.

Nên đọc