'Chết mê chết mệt' với đặc sản nấm mối Đồng Nai

Nấm mối Đồng Nai có nhiều ở các huyện Định Quán, Tân Phú, Thống Nhất, Vĩnh Cửu, Long Thành... nấm thường mọc vào ban đêm, và có vòng đời chỉ chưa đến một ngày là rũ, tàn.

Thời điểm nấm ngon nhất, giá trị cao nhất là lúc mới mọc, nấm có hình búp. Đến trưa, khi nấm nở to, ăn không giòn, ngọt nữa. Nếu gặp mưa, nấm sẽ rữa nát ngay.

Vì thế, để có được những cây nấm ngon nhất, bán được giá nhất, người ta phải đi vào rừng từ nửa đêm để hái. Sáng sớm, mang nấm ra khỏi rừng đã có lái buôn chờ sẵn. Sau đó, nếu khỏe thì quay vào rừng tìm tiếp, nhưng càng về trưa, nấm càng nở to thì ít giá trị hơn.

Nấm mối là quà tặng từ thiên nhiên, vậy nên giới tìm nấm chuyên nghiệp tự đặt ra “luật bất thành văn”, là ai nhìn thấy ổ nấm mối trước thì là của người đó. Những người nhìn thấy sau không được tranh chấp. Dù biết tìm nấm mối không phải dễ dàng, vì nấm mọc trong rừng, trong lô cao su, tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm như rắn, rết, mưa rừng xối xả... nhưng vì lợi nhuận cao nên vẫn thu hút nhiều người vào rừng. Để năm sau có nấm hái tiếp, phải dùng thanh gỗ để cậy nấm. Nếu dùng cây bằng kim loại mối sẽ bỏ đi, năm sau lại phải tìm ụ nấm mới. Theo kinh nghiệm của những người săn nấm, loại nấm này mọc xung quanh ổ mối. Mối đất có ổ to như trái dừa khô, hình dáng như hốc đất, màu trắng hoặc hơi ngả vàng. Từ trải nghiệm đó, bà con khi nhổ nấm mối thường dùng tay hoặc que cây để cạy gỡ, không dùng dao, vì dùng dao, hơi kim loại sẽ làm cho mối bỏ đi, năm sau nấm sẽ không mọc nữa. Trong quá trình đi “săn” nấm, có người thính mũi, chỉ cần ngửi mùi ẩm của đất cũng biết nấm mọc ở đâu, nhiều hay ít. Cũng có người tìm mãi mà không gặp, vì nấm thường mọc dưới lớp phân đất xốp, bên trên có nhiều lớp lá khô bao phủ. Ngày nay, nấm mối mỗi ngày một ít đi vì hầu hết đất cát đều được cày xới và xử lý phân thuốc nên mối đã dần dần bỏ đi.

Mặc dù là món ăn dân dã nhưng những tay sành điệu ẩm thực quả quyết trên đời này không có loại nấm nào ngon hơn nấm mối. Dù là nấu canh, nấu cháo, xào, kho hay nướng, nấm mối vẫn đứng vào đầu bảng thực đơn. Trong đó hấp dẫn nhất là làm nhưn (nhân) bánh xèo hoặc ướp muối ớt rồi quấn lá cách, lá lớp hoặc lá chuối nướng, vừa giòn, vừa thơm ngon, đậm đà, không có một thứ nấm nào sánh kịp.

Mặc dù nấm mối có ở nhiều vùng trên cả nước nhưng theo giới “sành” ăn thì nấm mối mọc lên từ chất thải của con mối, mọc ở vùng đất đỏ bazan của Đồng Nai là ngon nhất vì vậy đối với người con Đồng Nai xa xứ cứ đến khoảng mùng 5 tháng 5 âm lịch, thì nỗi nhớ nhà lại càng da diết hơn với những cơn mưa đầu mùa và nồi cháo nấm mối thơm nồng bên bếp củi.