Bệnh than là gì? Triệu chứng nguyên nhân và cách điều trị bệnh than

Bệnh thanhay còn có tên gọi khác là bệnh nhiệt than thuộc nhóm các loại bệnh truyền nhiễm gây ra bởi loại vi khuẩn gram dương, hình que Bacillus anthracis. Loại vi khuẩn này thường tồn tại trong điều kiện tự nhiên trong đất hoặc ký sinh trên các loại động vật nuôi hoặc động vật hoang dã.

Khi con người tiếp xúc với động vật chứa vi khuẩn gây bệnh có thể bị truyền nhiễm và mắc bệnh nghiêm trọng khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể. Thông thường bệnh xâm nhập vào cơ thể người thông qua các đường tiếp xúc như:

Bệnh than là bệnh truyền nhiễm tuy hiếm gặp nhưng tương đối nghiêm trọng, vi khuẩn than đã từng được sử dụng làm vũ khí sinh học.

Nhiễm qua da: xảy ra khi tiếp xúc mầm bệnh thông qua vết thương trên da hoặc sử dụng các sản phẩm động vật như lông, da sống, len,… Các vị trí lây nhiễm dễ gặp thông qua da chính là cổ, cẳng tay, bàn tay. Mầm bệnh ủ từ 1 - 7 ngày đến khi khởi phát nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách đều có thể hồi phục nhanh.

Nhiễm qua đường hô hấp: khi người tiếp xúc mầm bệnh do hít phải bào tử vi khuẩn có trong không khí thường có trong các nhà máy sản xuất len từ lông động vật, lò mổ,… Dấu hiệu nhận biết đầu tiên chính là khó thở do ảnh hưởng đến hạch bạch huyết ở ngực và dần lan đến các cơ quan hô hấp khác như phổi.

Nhiễm qua đường tiêu hóa: khi sử dụng các loại thịt động vật có chứa mầm bệnh và chưa được nấu chín kỹ và khi nuốt vào cơ thể sẽ bị bào tử vi khuẩn bệnh than xâm nhập gây bệnh bên trong đường tiêu hóa.

Mặc dù đây là bệnh truyền nhiễm nhưng tỷ lệ lây nhiễm của bệnh này không cao như các loại bệnh cảm cúm thông thường. Hầu hết các trường hợp nhiễm bệnh đều lây từ động vật sang người và chưa có nghiên cứu cụ thể trường hợp lây từ người sang người. Tuy nhiên, người bệnh khi mắc phải thường có nhiều biểu hiện nghiêm trọng đối với cơ thể. Chính vì thế hiện tại căn bệnh này cũng là mối nguy hại cho thế giới đặc biệt đây là mầm bệnh có thể được ứng dụng trong vũ khí sinh học.

Với nghiên cứu về bệnh than trên toàn thế giới thì hiện nay chứng bệnh này tập trung phổ biến tại các vùng nông nghiệp tại Trung và Nam Mỹ. Bên cạnh đó các vùng Sahara, Châu Phi, Tây Nam Á, Nam Âu và Đông Âu cũng là khu vực có xuất hiện bệnh và ghi nhận nhiều trường hợp truyền nhiễm bệnh từ động vật sang người.

Vi khuẩn gây bệnh than là Bacillus anthracis - một loại vi khuẩn gram dương, hình que.

Phần lớn bệnh bùng phát ở các quốc gia đang phát triển và chưa có nhiều chương trình tiêm chủng thú y cộng đồng. Chính vì thế tại Hoa Kỳ với quy định tiêm chủng vật nuôi nghiêm ngặt hàng năm là giải pháp tốt nhất để ngăn chặn.

4. Những triệu chứng nhận biết mắc bệnh than

4.1. Các triệu chứng của bệnh nhiễm qua da

- Xuất hiện vết giộp, u nhỏ và ngứa như khi bị côn trùng đốt.

- Sưng nhẹ xung quanh miệng vết thương và sưng tấy khi bệnh khởi phát đỉnh điểm.

- Vết thương xuất hiện trên da có xuất hiện màu đen bên trong tâm vết thương sau khi giảm các vết rộp, u nhỏ

4.2. Các triệu chứng của bệnh nhiễm qua đường hô hấp

- Sốt và ớn lạnh.

- Khó chịu ở ngực và có cảm giác khó thở.

- Ho khan, nhói ngực mỗi khi ho

- Buồn nôn, nôn mửa, hay đau bụng.

- Đau đầu.

- Toát mồ hôi.

- Đau mỏi toàn thân, tinh thần mệt mỏi.

Triệu chứng thường gặp của bệnh nhân mắc bệnh than.

4.3. Các triệu chứng của bệnh nhiễm qua đường tiêu hóa:

- Sốt và ớn lạnh.

- Sưng ở vị trí cổ hay các hạch ở cổ.

- Đau họng, đau khi nuốt.

- Giọng khàn hoặc mất giọng.

- Buồn nôn và nôn mửa, đặc biệt là nôn ra máu.

- Đau bụng, tiêu chảy (một số trường hợp tiêu chảy ra máu).

- Đau đầu, chóng mặt.

- Lả người, mệt mỏi.

5. Những đối tượng dễ mắc

- Những người làm việc trong quân đội thường đến những nơi thực địa có điều kiện thường xuyên sinh hoạt ngoài trời hoặc hoang dã dễ tiếp xúc với động vật hoang dã.

- Nhà nghiên cứu khoa học thường nghiên cứu về bệnh than trong phòng thí nghiệm

- Người làm việc trong các nhà máy xử lý chế phẩm từ động vật hoang dã như nhà máy len, nhà máy giết mổ động vật, nhà máy xử lý da,…

- Các nhân viên bảo tồn, nghiên cứu động vật hoang dã.

- Các nhân viên y tế làm việc trong ngành thú y thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với nhiều loại động vật khác nhau.

6.1. Chẩn đoán bệnh

Bệnh than thường chỉ có thể phát hiện khi có triệu chứng mắc bệnh hoặc tiếp xúc với động vật nghi mắc bệnh than. Đối với những bệnh nhân nghi ngờ nhiễm bệnh qua đường hô hấp thì cần chụp XQuang - CT ngực để đánh giá tình trạng chức năng phổi để xem có tràn dịch màng phổi hay không.

Ngoài ra để chẩn đoán bệnh than chỉ có thể thực hiện bằng cách xét nghiệm máu để có chỉ số chính xác có mắc bệnh hay không. Thường xét nghiệm sẽ thực hiện:

Lấy mẫu trực tiếp trên vết thương có tiết dịch như phần da tổn thương, dịch tiết ra từ đường hô hấp để kiểm tra trực tiếp vi khuẩn Bacillus anthracis.

6.2. Điều trị bệnh than

Thông thường bệnh nhân mắc bệnh than thường được điều trị bằng kháng sinh qua đường uống hoặc kết hợp với đường truyền qua tĩnh mạch. Đối với phương pháp điều trị này sẽ cho hiệu quả giảm dần các triệu chứng và nồng độ vi khuẩn sau khoảng 10 ngày sử dụng kháng sinh liên tiếp.

7. Cách phòng ngừa bệnh than

 

Các lưu ý để tránh bị lây nhiễm bệnh

- Không tiếp xúc, giết mổ và ăn thịt gia súc mắc bệnh.

- Những người lao động thường xuyên tiếp xúc với gia súc phải trang bị ủng, găng tay, quần áo dài tay để phòng vệ.

- Khi vùng da có vết thương hở, da bị tổn thưởng nên tránh tiếp xúc với gia súc.

- Vệ sinh tay chân, cơ thể bằng xà phòng ngay sau khi tiếp xúc với gia súc.

- Khi thấy các biểu hiện nghi mắc bệnh than phải kịp thời đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để khám, điều trị kịp thời.

 

- Du khách đến những khu vực có bệnh than hoặc nơi đang bùng phát dịch bệnh than ở động vật tránh tiếp xúc với động vật hoặc các sản phẩm từ động vật, không ăn thịt sống.

- Điều quan trọng là phải xử lý cẩn thận bất kỳ động vật chết nào và thực hiện các biện pháp phòng ngừa khi làm việc hoặc xử lý da sống, lông hoặc len nhập khẩu.

Vaccine

Hiện tại đã có vaccine được FDA cấp phép để ngăn ngừa bệnh than (Anthrax Vaccine Adsorbed - AVA), nhưng nó chỉ được khuyến nghị sử dụng cho một số nhóm người trưởng thành (từ 18 đến 65 tuổi) có nguy cơ mắc bệnh:

- Những người làm việc trực tiếp với sinh vật trong phòng thí nghiệm.

 

- Những người làm việc với da hoặc lông động vật nhập khẩu ở những khu vực không đủ tiêu chuẩn để tránh tiếp xúc với bào tử bệnh than.

- Những người xử lý các sản phẩm động vật có khả năng bị nhiễm bệnh ở những khu vực có tỷ lệ mắc bệnh cao.

- Những người làm việc trong quân đội và được triển khai đến các khu vực có nguy cơ tiếp xúc với sinh vật cao.

Phòng ngừa bệnh than nhờ vaccine. Ảnh minh họa

Những người KHÔNG nên chủng ngừa bệnh than bao gồm:

- Phụ nữ mang thai.

 

- Bất cứ ai đã từng có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với liều vaccine bệnh than trước đó.

- Bất cứ ai bị dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần nào của vaccine bệnh than.

- Bất kỳ ai bị dị ứng nghiêm trọng, kể cả dị ứng với latex, nên báo cho bác sĩ biết.

- Bất kỳ ai mắc bệnh vừa hoặc nặng có thể được bác sĩ yêu cầu đợi cho đến khi hồi phục mới được tiêm vaccine

- Vaccine cũng được phê duyệt để dự phòng sau phơi nhiễm khi nghi ngờ hoặc đã xác nhận phơi nhiễm bệnh than.