Khả năng Mỹ tái gia nhập CPTPP sớm xảy ra?

Là một trong những thành viên tham gia đàm phán TPP vào năm 2008 nhưng Mỹ đã rút khỏi hiệp định này vào đầu năm 2017 khi Tổng thống Donald Trump lên nắm quyền, với lý do ông chủ Nhà Trắng cần có một hiệp định thương mại công bằng hơn cho nước Mỹ. Kể từ khi Mỹ rút khỏi đàm phán TPP vào đầu năm 2017, 11 quốc gia khác bao gồm: Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam vẫn tiếp tục thỏa thuận này và đổi tên thành Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), được chính thức ký kết tại Chile ngày 8/3/2018.

Tại hội thảo CPTPP - cơ hội mở rộng thị trường châu Mỹ cho hàng xuất khẩu Việt Nam diễn ra hồi cuối tháng 4, ông Phạm Cao Cường - Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu châu Mỹ (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cho hay, đang có những tín hiệu cho thấy Mỹ quay trở lại hiệp định này trong 2 năm đầu nhiệm kỳ Tổng thống Biden. Đó là ngoài sự quan tâm của chính quyền Tổng thống Biden với CPTPP, còn bởi thương mại của Mỹ với các nước đang giảm mạnh. Việc quay trở lại với CPTPP sẽ đem lại nhiều cơ hội cho nước Mỹ trong tăng trưởng, giảm thâm hụt thương mại với các quốc gia.

Phân tích sâu về việc liệu Mỹ có tái gia nhập CPTPP hay không, ông Dustin Daugherty - Giám đốc Phát triển kinh doanh Bắc Mỹ Dezan Shira & Associates cho rằng, chính sách thương mại quốc tế không phải là ưu tiên trong chiến dịch tranh cử của Tổng thống Joe Biden. Thay vào đó, phục hồi kinh tế và y tế là ưu tiên hàng đầu và sẽ là trọng tâm trong ngắn và trung hạn của chính quyền Tổng thống Biden. Ông Biden dường như bỏ lại phía sau những chính sách thương mại tạm thời của người tiền nhiệm Donald Trump. Không một thông báo công khai nào được đưa ra về việc tái gia nhập hoặc không gia nhập CPTPP. Tâm lý ở chính quyền Washington cho thấy không có khả năng tái gia nhập CPTPP trước cuộc bầu cử giữa kỳ 2022.

"Mỹ phải nhìn vào thỏa thuận hậu Brexit với vương quốc Anh, vì vậy các nhà đàm phán thương mại Mỹ có nhiều việc để làm, nhưng chúng tôi tin chính quyền Biden hiểu giá trị của Việt Nam. Về lâu dài, Mỹ sẽ thúc đẩy tự do thương mại và thừa nhận tầm quan trọng của Việt Nam với tư cách 1 đôi tác thương mại. Hy vọng sẽ có tiến triển trước khi nhiệm kỳ Biden kết thúc. Đương nhiên, chúng tôi hy vọng Mỹ sẽ tái gia nhập, tuy nhiên điều này khó xảy ra trong bối cảnh hiện tại và cần có thời gian", ông Dustin Daugherty chia sẻ.

Việc Mỹ tham gia CPTPP vẫn "ở thì tương lai", song theo các chuyên gia, bên cạnh việc khai thác thị trường CPTPP, các doanh nghiệp có thể nghiên cứu khả năng tận dụng những ưu đãi, các mối liên kết kinh tế và cơ sở hạ tầng sẵn có của các nước thành viên CPTPP để qua đó đưa hàng Việt Nam thâm nhập và mở rộng sang các thị trường khác thuộc khu vực châu Mỹ. Khu vực này có nhiều khối liên kết kinh tế thông qua các hiệp định thương mại tự do với mối ràng buộc chặt chẽ với nhau, thí dụ như Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (USMCA, gồm Mỹ, Canada, Mexico với gần 500 triệu dân, GDP:21.000 tỷ USD), khối Thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR, gồm các nước Brazil, Achentina, Uruguay, Paraguay với 265 triệu dân, GDP: 2.400 tỷ USD), khối Liên minh Thái Bình Dương (AP, gồm các nước Mexico, Chilê, Colombia, Peru với 230 triệu dân, GDP: 2.100 tỷ USD), Cộng đồng Andean (CAN, gồm Peru, Colombia, Ecuador, Bolivia với 111 triệu dân, GDP: 700 tỷ USD).

Ông Dustin Daugherty cho biết thêm, hiện tại dù không có Mỹ, nhưng do tính quan trọng của CPTPP, Bắc Mỹ sẽ mang lại cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam – Mexico và Canada.

Doanh nghiệp Việt Nam hiển nhiên muốn tận dụng USMCA để tiếp cận thị trường Hoa Kỳ rộng lớn, nhưng điều này không dễ. Doanh nghiệp Việt Nam phải coi trọng đầy đủ các thành viên của USMCA để đáp ứng các quy tắc xuất xứ cụ thể mặt hàng, và nên cân nhắc các chi phí cho việc này so với các lợi ích từ việc cắt giám thuế quan theo USMCA ở Mỹ.