'Giấy thông hành' để hàng Việt thâm nhập thị trường toàn cầu

Tại hội thảo tập huấn chuyên môn về xu hướng thị trường và yêu cầu bền vững trong xuất khẩu nông sản – công nghiệp do Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) phối hợp với các đối tác Thuỵ Sỹ tổ chức ngày 18/11 tại Hà Nội, ông Hoàng Trần Phương - Phó Trưởng phòng Quan hệ quốc tế, Cục Xúc tiến thương mại nhấn mạnh, thương mại toàn cầu đang đối mặt với những thách thức và cơ hội mới, đặc biệt trong lĩnh vực nông sản và công nghiệp.

"Nếu trước đây, thị trường nhập khẩu chủ yếu quan tâm đến chất lượng sản phẩm, thì hiện nay, yêu cầu đã mở rộng sang một loạt tiêu chí mang tính bắt buộc như: truy xuất nguồn gốc đầy đủ, kiểm soát rủi ro chuỗi cung ứng, minh bạch trong quản trị, tuân thủ tiêu chuẩn môi trường, xã hội, phát triển bền vững… Những tiêu chí này đang trở thành “giấy thông hành” để hàng hóa Việt Nam thâm nhập và đứng vững tại các thị trường khó tính như EU, Thụy Sĩ, Bắc Mỹ hay châu Á – Thái Bình Dương", ông Phương nêu rõ.

Trước thực tế đó, hệ thống xúc tiến thương mại phải giữ vai trò tiên phong trong việc cung cấp thông tin, hướng dẫn doanh nghiệp tiếp cận các yêu cầu mới và tư vấn chiến lược xuất khẩu theo hướng xanh và bền vững. Việc nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ xúc tiến là yêu cầu cấp thiết để tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) và vượt qua các rào cản kỹ thuật ngày càng phức tạp.

Mang đến góc nhìn thực tiễn từ thị trường châu Âu, các chuyên gia của SIPPO đã đưa ra những phân tích sâu và khuyến nghị cụ thể cho doanh nghiệp Việt Nam.

Bà Adriana Tascon - chuyên gia Chương trình xúc tiến nhập khẩu Thụy Sĩ (SIPPO) khẳng định, giảm phát thải, đo lường minh bạch và truy xuất nguồn gốc là bộ ba yêu cầu bắt buộc để nông sản - thực phẩm Việt Nam giữ vững năng lực cạnh tranh.

Trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) siết chặt quy định về dấu chân carbon (ISO 14067), truy xuất nguồn gốc (GS1), Quy định Chống phá rừng (EUDR) và minh bạch dữ liệu qua Hộ chiếu Sản phẩm Kỹ thuật số (Digital Product Passport), bà nhấn mạnh doanh nghiệp cần “chứng minh bằng dữ liệu, không chỉ bằng tuyên bố”.

Chuyên gia này đã giới thiệu mô hình chiến lược "REDUCE – PROVE – PROMOTE (Giảm thiểu – Chứng minh – Quảng bá). Theo đó, việc giảm phát thải tại nông trại và nhà máy phải đi đôi với hệ thống đo lường, truy xuất và truyền thông minh bạch tới người mua.

"Việt Nam cần hành động ngay trong 1–2 năm tới để không bỏ lỡ xu hướng toàn cầu về xuất khẩu carbon thấp và truy xuất được đến từng lô hàng", bà Adriana Tascon khuyến nghị.

Trong khi đó, với ngành công nghiệp, ông Laurent Corpartaux - chuyên gia SIPPO cho biết, carbon hàm chứa (embodied carbon) trong vật liệu và quá trình sản xuất đang trở thành yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh.

Khi EU triển khai Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) và yêu cầu về Tuyên bố Sản phẩm Môi trường/Đánh giá Vòng đời (EPD/LCA) ngày càng tăng, Việt Nam buộc phải chuyển đổi sang sản xuất ít carbon và áp dụng kinh tế tuần hoàn.

"Hiện Việt Nam mới có 44 EPD – một con số rất thấp so với thế giới – khiến doanh nghiệp mất cơ hội tham gia các dự án xanh toàn cầu", ông Laurent chỉ ra.

Ông đề xuất Bộ Công Thương cần sớm thúc đẩy các công cụ đo lường, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ và tận dụng các FTA để biến tăng trưởng xanh thành lợi thế cạnh tranh quốc gia.

Theo Bộ Công Thương, Dự án Hỗ trợ chính sách thương mại và xúc tiến xuất khẩu Việt Nam (SwissTrade) và Chương trình SIPPO là hai sáng kiến tiêu biểu của Thụy Sĩ nhằm hỗ trợ các quốc gia đang phát triển nâng cao năng lực thương mại. Tại Việt Nam, các chương trình này đã đồng hành cùng Bộ Công Thương trong nhiều năm qua với các hoạt động thiết thực như: tập huấn kỹ thuật, tư vấn chính sách, hỗ trợ hiệp hội ngành hàng và kết nối doanh nghiệp Việt với đối tác quốc tế.

Những hoạt động này không chỉ xây dựng nền tảng tri thức mà còn mở rộng mạng lưới, giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thông tin thị trường nhanh hơn và điều chỉnh chiến lược xuất khẩu kịp thời.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đầy biến động, hợp tác quốc tế trở thành nhân tố không thể thiếu. Các chương trình như SwissTrade và SIPPO đang góp phần quan trọng giúp Việt Nam bù đắp khoảng trống thông tin, tăng cường khả năng thích ứng và tiến nhanh hơn trên con đường hội nhập thương mại bền vững.