3 trụ cột định hình Việt Nam trong kỷ nguyên xanh

Phát biểu tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) 2025 chiều 10/11 tại Hà Nội, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, thế giới đang bước vào một giai đoạn chuyển mình sâu rộng, nơi các biến động địa chính trị, xu hướng bảo hộ, khủng hoảng khí hậu và làn sóng số đang định hình lại cấu trúc kinh tế toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam đang nổi lên như một “ngôi sao sáng” của khu vực châu Á. Việt Nam đang được nhìn nhận là điểm đến tiềm năng trong chuỗi giá trị toàn cầu mới, nơi doanh nghiệp quốc tế tìm đến không chỉ để sản xuất, mà còn để mở rộng thị trường và tìm kiếm các giá trị phát triển bền vững.

Tuy nhiên, Phó Tổng thư ký VCCI cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, cơ hội chỉ trở thành lợi thế khi được chuyển hóa bằng hành động cụ thể. Những thách thức về thể chế, chất lượng thực thi chính sách, năng lực cạnh tranh xanh và khả năng thu hút đầu tư giá trị cao vẫn là những rào cản cần được tháo gỡ quyết liệt.

Từ thực tiễn kinh doanh, VCCI chỉ ra hai xu hướng lớn: yêu cầu đổi mới mạnh mẽ trong thu hút FDI và quá trình chuyển đổi xanh dù đã khởi động nhưng cần một cú hích về chính sách và thực thi. Kết quả điều tra Chỉ số Xanh cấp tỉnh (PGI) của VCCI cho thấy nỗ lực của các địa phương là đáng ghi nhận, nhưng gánh nặng thủ tục hành chính, chi phí không chính thức và sự thiếu đồng bộ trong thực thi vẫn là trở ngại lớn.

Để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một Việt Nam xanh và năng động, VCCI đã kiến nghị ba nhóm giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, cải cách thể chế. VCCI kiến nghị cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong các lĩnh vực then chốt như đầu tư, đất đai, môi trường và xây dựng. Việc số hóa toàn diện quy trình, công khai tiến độ xử lý và thiết lập cơ chế một cửa liên thông sẽ giúp giảm chi phí tuân thủ, nâng cao tính minh bạch.

Song song đó, hoạt động thanh tra, kiểm tra cần được cải thiện theo nguyên tắc quản lý rủi ro, tránh chồng chéo và giảm thiểu can thiệp không cần thiết. Việc xây dựng một nền tảng dữ liệu quốc gia thống nhất về doanh nghiệp và lịch sử tuân thủ cũng được đề xuất để kết nối các bộ, ngành, địa phương và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận chính sách thuận lợi hơn.

Thứ 2, thúc đẩy hệ sinh thái xanh từ tài chính đến doanh nghiệp. VCCI đề xuất Nhà nước cần phát triển thị trường tín chỉ carbon, trái phiếu xanh, và tạo cơ chế bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tiếp cận các khoản vay xanh.

Bên cạnh đó, cần sớm ban hành bộ tiêu chí quốc gia về dự án đầu tư xanh, làm cơ sở cho việc cấp phép và áp dụng các ưu đãi về thuế, đất đai.

Thứ 3, để chính sách không nằm trên giấy, VCCI nhấn mạnh vai trò then chốt của chính quyền địa phương. Cần lồng ghép các chỉ số như PGI vào công cụ điều hành và đánh giá hiệu quả quản lý. Việc công bố kế hoạch hành động xanh hàng năm, gắn với chỉ tiêu định lượng, sẽ tạo động lực cải cách minh bạch và thực chất hơn.

Về nguồn lực, cơ chế phân bổ ngân sách cần mang tính khuyến khích, có thể thí điểm "ngân sách linh hoạt" cho các địa phương có kết quả chuyển đổi xanh tích cực. Cuối cùng, việc thành lập các tổ công tác chuyển đổi xanh với sự tham gia của doanh nghiệp, chuyên gia và chính quyền sẽ thúc đẩy mô hình hợp tác công – tư hiệu quả hơn.

"Một Việt Nam xanh, năng động và sẵn sàng trong kỷ nguyên mới đòi hỏi tư duy cải cách mạnh mẽ, hành động quyết liệt và sự đồng hành thực chất giữa Nhà nước và doanh nghiệp", ông Tuấn nhấn mạnh.

Theo Phó Tổng thư ký VCCI, có ba trụ cột chính để định hình giai đoạn phát triển tiếp theo của Việt Nam. Một là thể chế minh bạch, công bằng, hiệu quả. Hai là doanh nghiệp xanh, tài chính xanh, thị trường xanh. Ba là chính quyền địa phương chủ động, có trách nhiệm và được trao quyền thực sự.

"Chúng tôi tin rằng, với sự lãnh đạo nhất quán của Chính phủ, cùng sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp và các đối tác phát triển, Việt Nam hoàn toàn có thể bứt phá trở thành hình mẫu quốc gia đang phát triển đi đầu trong chuyển đổi xanh và hội nhập bền vững", ông Tuấn bày tỏ.