Chàng trai miền Trà Lân và duyên nợ với cây tre

Anh Tiến giới thiệu những sản phẩm làm từ Tre

Dạy nghề cho người khuyết tật Đan Lai

Trung tuần tháng 4, tôi có dịp ghé thăm xưởng sản xuất đồ mỹ nghệ của anh Thái Đăng Tiến. Xưởng sản xuất đồ mỹ nghệ của anh Tiến rộng khoảng 500 m2 luôn nhộn nhịp bởi tiếng cưa cắt, đục bào. Đây không chỉ là nơi tạo ra các sản phẩm mỹ nghệ từ cây tre, mà điều đặc biệt của ông chủ xưởng này chính là việc thu nhận nhiều người khuyết tật thuộc tộc người Đan Lai, đào tạo, dạy nghề cho họ.

Thắc mắc vì sao anh lại chọn những công nhân “đặc biệt” với 3 người Đan Lai không được lành lặn, một người bị thiểu năng trí tuệ, hai người cụt chân do TNGT anh Tiến kể: Trong chuyến đi vào vùng lõi vườn quốc gia Pù Mát - nơi có đông tộc người Đan Lai sinh sống, tôi thấy cuộc sống của họ còn khó khăn. Tộc người lại sống khép kín nên rất lạc hậu. Lúc đó, tôi để ý thấy 3 người Đan Lai bị dị tật ở chân nhưng bàn tay của họ rất khéo léo đang ngồi đan rổ rá. Tôi liền thuyết phục họ mạnh dạn thoát khỏi “chốn thâm sơn cùng cốc”, ra xưởng làm việc. Phải đến 4-5 lần ngồi thuyền máy ngược dòng sông Giăng mời, họ mới đồng ý.

Một trong những công nhân đặc biệt của xưởng là anh La Văn Thắng (SN 1991, trú bản Khe Nóng, xã Châu Khê). Trong một lần đi chơi cùng đám bạn trong làng chàng trai Đan Lai này không may bị TNGT, phải cưa chân để duy trì sự sống. Để tự nuôi bản thân, anh Thắng thường đi vào vùng lõi rừng quốc gia Phù Mát săn bắt động vật. Công việc luôn rình rập nguy hiểm trong khi bản thân anh Thắng chỉ có 1 chân. Thương hoàn cảnh của thanh niên này, anh Tiến đã vượt 25km vào thuyết phục. Phải mất một tuần, anh Thắng mới chịu ra cơ sở của mình làm việc.

Thuyết phục được Thắng mới chỉ là thành công bước đầu, bởi đào tạo nghề cho người khuyết tật lại không hề đơn giản. Anh Tiến cho hay bản thân phải bỏ ra nhiều công sức, thời gian để đào tạo lao động này. Bên cạnh đó việc sắp xếp nơi ăn, chốn ở cho các lao động cũng khiến anh Tiến đau đầu. Nhưng với tâm niệm muốn giúp đỡ những người chịu nhiều thiệt thòi, anh Tiến đã vượt qua những khó khăn trên.

Về phần lao động, sau thời gian được đào tạo nghề, được làm việc tại xưởng, anh Thắng đã trở thành thợ lành nghề. Cầm trên tay gốc tre xù xì, chỉ qua vài động tác cơ bản tại chiếc máy tiện, một chiếc bình hoa đã thành hình. Thắng ngại ngùng tâm sự: “Chỉ còn một chân, em nghĩ người như mình sẽ không tìm được việc làm. May mà được anh Tiến thu nhận, em đã tìm lại được chính mình, vừa có việc làm, vừa có tiền giúp gia đình”.

Anh Thắng bị tai nạn giao thông cụt một chân, khi về với công ty của anh Tiến, Thắng có thể tự làm để nuôi sống bản thân.Dù xưởng mộc mới đi vào hoạt động một thời gian nhưng anh Tiến cũng không giấu được niềm tự hào đối với em Lô Văn Bằng (SN 1996). Dù bị thiểu năng trí tuệ nhưng sau một thời gian làm thợ em đã hòa nhập được với mọi người. Trước đây Bằng ít nói, lầm lì ngại tiếp xúc với người lạ nhưng khi về xưởng, Bằng tỏ ra thích thú. Biết Bằng thích thú với công việc phun cát bằng áp lực hơi, anh Tiến đã hướng dẫn cho cậu thanh niên này sử dụng loại máy ấy.

“Giờ Bằng đã thành thạo kỹ thuật phun cát bằng áp lực hơi rồi. Tôi không ngờ Bằng bị thiểu năng trí tuệ lại là người xử lý khâu quan trọng nhất để hình thành nên sản phẩm mỹ nghệ”, anh Tiến vui vẻ kể.

Làm giàu từ cây tre

Chia sẻ về xưởng mộc mỹ nghệ đặc biệt, anh Tiến cho hay, trước đây, anh nhận được đơn hàng cung cấp tre, mét làm nguyên liệu cho nhiều sơ sở sản xuất đồ mỹ nghệ. Nhận thấy đây là nghề có thể tạo sản phẩm kinh tế lại tạo công ăn việc làm cho lao động nhàn rỗi trong bản làng.

“Quê mình bạt ngàn tre, mét, sao ta không làm đồ mỹ nghệ? Sao cứ phải nai lưng vác từng cây tre bán giá bèo bọt? Phải tạo ra giá trị mới cho cây tre ở quê hương mình”, anh Tiến tâm sự.

Nghĩ là làm, anh Tiến biến cây tre, cây mét thành sản phẩm mỹ nghệ. Nhưng cái khó là học việc ở đâu, các khâu xử lý tre, mét thế nào cho hiệu quả. Nghĩ rồi, anh ra Thanh Hóa tìm một cơ sở sản xuất đồ mỹ nghệ uy tín để học việc. Nhiều tháng học hỏi, anh nắm vững được một số khâu xử lý tre, mét. Tuy nhiên, việc xử lý phía trong ống tre, mét vẫn là bài toán khó với anh.

Anh kể: Một số cơ sở dùng giấy nhám đánh kỹ phía trong ống tre nên người thợ mất rất nhiều thời gian. Tôi nghĩ ra cách dùng máy áp lực thổi cát vào trong các ống tre. Việc này vừa làm khô bên trong ống tre, vừa nhanh, lại hiệu quả, ít chí phí.

Sau khi giải quyết được khâu khó bậc nhất này, anh tiếp tục tìm hiểu cách diệt khuẩn, triệt tiêu lượng đường trong cây tre để chống mối mọt, rồi công đoạn sấy, tạo hình. Đó là chưa kể công đoạn sấy lại các sản phẩm để độ ẩm dưới 10%, sau đó sơn lớp sơn an toàn xong mới đến tay người tiêu dùng.

Quá trình sản xuất, anh Tiến cho thấy, những bộ phận của cây tre Trà Lân đều trở thành nguyên liệu tốt cho các sản phẩm đa dạng. Thân tre để làm cốc, ấm, bình đựng hoa, đồ trang trí… cành thì làm tay cầm, vòi nước, gốc tre sẽ để làm những ấm trà đặc biệt. Các sản phẩm chế tác từ phần gốc, rễ của cây tre dù cùng chủng loại cũng không thể giống nhau mà sẽ mang nét riêng biệt.

Mặc dù xưởng mỹ nghệ mới đi vào hoạt động hơn một năm nhưng đã được nhiều công ty biết đến và đặt hàng. “Nhận được điện thoại đến xem hàng rồi các công ty du lịch đặt vấn đề cung ứng các sản phẩm này cho họ, chúng tôi mừng lắm. Bước đầu tuy vất vả nhưng được khách hàng tín nhiệm, đánh giá cao sản phẩm, chúng tôi càng có động lực”, anh Tiến trải lòng.

Điều mà anh Tiến thấy hài lòng nhất là tạo được công ăn việc làm cho những người Đan Lai kém may mắn. Việc giúp những người khuyết tật có niềm tin vào cuộc sống là những món quà vô giá mà theo anh Tiến không “lợi nhuận” nào sánh bằng.