Bất ngờ trước luật giao thông thời phong kiến: Đến hoàng tử cũng bị tước vị, phạt tiền khi vi phạm

Điển hình có thể kể đến Quốc triều hình luật (bộ luật Hồng Đức), tại điều 553 đã nêu rõ quy định xử phạt người vi phạm khi di chuyển bằng ngựa như sau:

"Người vô cớ mà phóng ngựa chạy trong phố phường, đường ngõ trong kinh thành hay là trong đám đông người thì bị xử phạt 60 trượng. Nếu vì thế mà làm bị thương hay chết người thì bị xử tội nhẹ hơn tội đánh bị thương hay chết người một bậc; làm bị thương hay chết các súc vật thì phải đền số tiền theo sự mất giá (ví như con vật đáng 10 phần, nay làm chết giá chỉ còn 2 phần thì phải đền giá 8 phần; làm bị thương mất 1 phần thì phải đền giá 1 phần).

Nếu vì việc công hay tư cần phải đi gấp mà phóng ngựa chạy thì không phải tội; vì thế mà làm bị thương hay chết người thì xử theo tội vì lầm lỡ để xảy ra. Nếu vì ngựa sợ hãi lồng lên, không thể ghìm được, để xảy ra việc làm bị thương, chết người thì được xử giảm nhẹ hơn một lầm lỡ hai bậc".

Đến thời nhà Nguyễn, trong Hoàng Việt luật lệ (bộ luật Gia Long) cũng đã kế thừa đời trước vào đưa ra danh sách các điều khoản về hành vi “vi phạm trật tự giao thông”. Cụ thể, trong phần Hình luật, mục Nhân mạng, hành vi "Phóng xe và ngựa sát thương người" được quy định như sau:

"Phàm kẻ nào vô cớ phóng xe, ngựa ở nơi phố phường, thị trấn, nhân đó làm người khác bị thương thì giảm 1 bậc so với tội đánh nhau gây thương tích thông thường. Làm chết người thì phạt đánh 100 trượng, lưu đày 3.000 dặm.

Nếu kẻ nào vô cớ phóng xe, ngựa ở nơi thôn quê, ngoài cánh đồng vắng vẻ nhân đó làm người khác bị thương (không làm chết người thì không bị xử tội); làm chết người thì bị phạt đánh 100 trượng. Các tội đã phạm kể trên đều bị truy thu 10 lạng bạc mai táng phí. Nếu kẻ nào vì công vụ cấp tốc mà phóng nhanh gây sát thương người khác thì xử theo luật “lỡ tay” (theo luật thu tiền chuộc tội cấp cho gia đình người đó)".

Đi kèm theo đó là điều lệ:"Phàm kẻ nào cưỡi ngựa xô vào người khác làm bị thương thì ngoài việc xét xử theo luật ra còn phải đem con ngựa đã cưỡi đó cấp cho người bị thương. Nếu người bị ngựa xô phải mà chết thì con ngựa đó xem sung công".

Vào thời nhà Nguyễn, có một câu chuyện vô cùng nổi tiếng liên quan đến việc trừng trị nghiêm khắc hành vi vi phạm trật tự giao thông. Theo như ghi chép về câu chuyện này trong sách Đại Nam thực lục thì người vi phạm là hoàng tử Miên Phú - con trai thứ 8 của vua Minh Mạng. Vị hoàng tử này vốn là người ngang bướng, ham chơi, bất chấp quy định của triều đình mà tổ chức đua ngựa ở ngoài hoàng thành cùng với thuộc hạ của mình.