Bí ẩn “ca chuyển giới" đầu tiên tại Việt Nam cách đây hơn 600 năm: Cô gái có chồng sinh con bỗng mắc bệnh lạ biến thành… đàn ông?

Ngày nay, chuyển đổi giới tính không còn là một rào cản mang tính thách thức đối với nhân loại. Tuy nhiên, nếu là cách đây hơn nửa thế kỷ, với trình độ y học còn nhiều thô sơ, chuyển giới dường như là một điều hoang đường, bất khả thi.

Ấy vậy mà câu chuyện bất khả thi ấy lại xuất hiện ngay tại Việt Nam như là một trong những bí ẩn lịch sử không chỉ khiến giới sử gia, các bậc lương y đương thời mà còn khiến cả hậu thế ngày nay vò đầu bứt tóc, chẳng biết thực hư.

Cụ thể, câu chuyện đề cập tới một người phụ nữ đã có chồng sinh con nhưng sau đó đột nhiên mắc bệnh lạ, biến thành đàn ông và tiếp tục lấy vợ sinh con bình thường. Thời điểm xảy ra vụ việc huyền bí này là vào tháng 7 năm Tân Mão (1351) đời vua Trần Dụ Tông (1342 – 1369).

Câu chuyện không biết có phải là một tác phẩm truyền miệng dân gian hay không, chỉ biết rằng nó đã được nhiều sử sách Việt Nam như Đại Việt sử ký toàn thư, Đại Việt sử ký tiền biên, Việt sử tiêu án, Khâm định Việt sử thông giám cương mục ghi chép lại.

Đại Việt sử ký toàn thư đề cập vắn tắt về câu chuyện khó tin chỉ với 1 câu duy nhất: "Người con gái ở Thiên Cương trấn Nghệ An biến thành con trai". Trong khi đó, "Lan trì kiến văn lục" của Vũ Trinh - một vị quan cuối đời Hậu Lê chép lại cụ thể hơn:

“Ở một thôn nọ thuộc xứ Thanh Hóa, có người con gái họ Trương 18 tuổi lấy người cùng thôn là Nguyễn Giáp. Vài năm sau sinh được một đứa con trai. Bỗng nhiên cô gái bị bệnh nặng, người nóng hừng hực, mê man bất tỉnh.

Đến ba, bốn ngày thì nóng giảm dần, lại thấy phần dưới cơ thể đau đớn không chịu nổi, mê man ngủ thiếp đi, sau một đêm thì thành con trai, bệnh cũ lập tức khỏi hẳn. Trương liền lấy vợ khác cho chồng rồi trở về nhà, lấy người con gái họ Phạm ở thôn khác, lại sinh được người con gái.

Đến khi Trương về già, chia gia tài, lập con trưởng. Đứa con trai cũ nói:

- Tôi là con trai, gia sản phải thuộc về tôi.

Đứa con gái nói:

- Ông Trương là bố tôi. Anh là con trai họ Nguyễn, anh có cha anh, sao lại chiếm gia sản nhà họ Trương?

Hai đứa con cứ tranh nhau không ai chịu ai. Ông Trương cũng không biết giải quyết thế nào, liền đem chuyện ấy lên trình quan. Quan cho gọi Trương lên, thì râu tóc bạc phơ rõ ràng là một ông lão. Trương kể lại trình tự câu chuyện. Quan liền chia gia sản đó làm hai, mỗi đứa con được một phần".

Dẫu biết, câu truyện trên nhuốm màu hoang đường bởi “Lan trì kiến văn lục” vốn là một tác phẩm đan xen giữa “kỳ” và “thực” được chính tác giả Vũ Trinh thu thập viết nên, nhưng dưới sự che phủ của thời gian cộng với màu sắc huyền bí giai đoạn phong kiến Việt Nam như bao quốc gia Á Đông khác, đến tận ngày nay, vẫn không ai có thể khẳng định đích xác tính đúng sai, thật giả của các tình tiết trong câu chuyện.