Biển lành, cá voi trở lại

Ông Trần Văn Phúc - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định - cho biết Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học và loài nguy cấp (CBES, trụ sở tại TP HCM) vừa có báo cáo về sự xuất hiện của đàn cá voi ở vùng biển Đề Gi trong gần một tháng qua.

Đoàn khảo sát gồm các chuyên gia, nhà khoa học của CBES đã ghi nhận một cặp mẹ con loài cá voi bryde, tên khoa học balaenoptera edeni, liên tục xuất hiện tại vùng biển Đề Gi; kích thước cá mẹ ước chừng 12 m, cá con khoảng 6 m. Loài này được liệt kê trong Phụ lục 1 của Công ước CITES - cấm buôn bán, vận chuyển quốc tế; Công ước về bảo tồn các loài di cư của động vật hoang dã CMS; thuộc bậc VU (có nguy cơ) theo Quyết định 82/2008 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc công bố Danh mục các loài thủy sinh quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng ở Việt Nam cần được bảo vệ, phục hồi và phát triển.

Theo CBES, việc cá voi mẹ chọn vùng biển Đề Gi để nuôi con và kiếm ăn là tín hiệu tích cực cho thấy môi trường biển gần bờ của Bình Định được cải thiện, có nhiều thức ăn. Do loài cá voi bryde có tập tính nuôi con bằng sữa hết 6 tháng, nên các cá thể mẹ thường chọn những vùng biển êm, có lượng thức ăn phong phú để nghỉ ngơi và nuôi con. Việc mẹ con cá voi xuất hiện thường xuyên ở Đề Gi phần nào cho thấy môi trường biển ở đây đáp ứng các yêu cầu của loài thú biển này.

Cá voi quý hiếm liên tục xuất hiện ở vùng biển Bình ĐịnhẢnh: Hải Anh

Theo ngư dân địa phương, khoảng 10 năm trước, cá voi thường ghé lại vùng biển Đề Gi mỗi năm từ 1-2 ngày là bình thường. Tuy nhiên, sau đó, do đánh bắt cá bằng thuốc nổ diễn ra đã khiến nguồn thức ăn của các loài cá lớn cạn kiệt. Thời gian gần đây, khi nạn dùng thuốc nổ đánh bắt không còn, đàn cá voi lại xuất hiện.

TS Nguyễn Tác An, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kỹ thuật biển Việt Nam, cho biết vùng biển Đề Gi là nơi duy nhất ở Việt Nam có hiện tượng cá voi khỏe mạnh bơi vào gần bờ săn mồi, kiếm ăn suốt nhiều ngày. "Rõ ràng môi trường biển ở đây có nhiều yếu tố phù hợp với tập tính của loài cá voi bryde như: dòng hải lưu, nhiệt độ ấm, môi trường biển sạch, hệ sinh thái biển phong phú, nguồn thức ăn là các loài cá con dồi dào... Sự xuất hiện của cá voi gần bờ tại Việt Nam là điều rất đáng mừng" - TS Nguyễn Tác An phân tích.

Theo các nhà khoa học trong nhóm khảo sát của CBES, qua 4 ngày thực địa tại vùng biển Đề Gi, đoàn công tác đã ghi nhận hàng trăm lượt khách du lịch tự phát đến ngắm cá voi. "Nếu được quản lý, bảo vệ tốt, việc cá voi xuất hiện ở vùng biển Đề Gi sẽ mang lại nguồn lợi không nhỏ từ hoạt động du lịch cho cộng đồng địa phương. Trái lại, nếu thiếu các biện pháp quản lý, lượng khách quá đông có thể sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy cho cả cá voi và khách tham quan. Dù cá voi bryde là động vật hoang dã có bản tính hiền lành nhưng chúng vẫn có bản năng tự vệ nhất định nếu bị khiêu khích hoặc tấn công. Ở các cá thể cá voi cái đang nuôi con nhỏ, bản năng này càng mạnh" - các nhà khoa học khuyến cáo.

Theo ông Trần Văn Phúc, sau khi đàn cá voi liên tục xuất hiện ở vùng biển Đề Gi, Chi cục Thủy sản tỉnh Bình Định đã đề nghị các tàu thuyền, dịch vụ du lịch ngắm cá voi phải bảo đảm giữ khoảng cách an toàn tối thiểu 100 m để không làm hại đến cá. Đồng thời, các tàu thuyền khi di chuyển trên các khu vực cá voi săn mồi cần chú ý quan sát để không đâm hoặc va vào cá voi.