Cây độc: Ngoắt nghẻo - loài hoa đẹp trong “hồ sơ thần chết” ở Việt Nam

Cây ngoắt nghoẻo còn có nhiều tên khác là ngót nghẻo, hay ngọt nghẹo, huệ lồng đèn, gia lan, (tên khoa học là Gloriosa superba), là một loài thực vật thuộc họ Colchicaceae.

Cây ngoắt nghoẻo còn có nhiều tên gọi khác là ngót nghẻo,huệ lồng đèn, gia lan... Ảnh minh họa

Ngoắt nghẻo có thân cây cao tới 4 mét, hoa to sặc sỡ với 6 cánh đỏ tươi hoặc đôi khi cũng có màu cam, vàng nhạt, dài nhọn như móng hổ. Quả cây có thể dài tới 12 cm chứa các hạt màu đỏ. Cây có củ ngầm do thân rễ phình lên tạo thành, thân vươn dài quấn lên các cây khác để vươn lên cao. Lá mọc cách, mọc đối hay mọc vòng, đỉnh kéo dài thành tua cuốn.

Ngoắt nghẻo có thân cây cao tới 4 mét

... hoa to sặc sỡ với 6 cánh đỏ tươi hoặc đôi khi cũng có màu cam, vàng nhạt, dài nhọn như móng hổ.Ảnh minh họa

Cụm hoa ngoắt nghẻo khá lớn, nở rải rác quanh năm, hấp dẫn vì vẻ đẹp duyên dáng lạ kỳ. Thân rễ chứa nhiều ancaloit colchicin.

Ngoắt nghẻo được phân bố trong khu vực rừng, ở cao độ 900-1.300 m như ở miền nam Vân Nam, Campuchia, Ấn Độ, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanma, Nepal, Sri Lanka, Thái Lan, Việt Nam, nhiệt đới và miền Nam châu Phi.

Quả cây có thể dài tới 12 cm chứa các hạt màu đỏ. Ảnh minh họa

Tại Việt Nam, ngoắt nghẻo phân bố rộng rãi ở miền Trung nhất là vùng Tây Nguyên, thường mọc hoang dã nơi đồi núi ven bìa rừng. Loài hoa này có thể sống được cả những nơi đất nghèo dinh dưỡng nhất chẳng hạn như các cồn cát.

Ngoắt nghẻo là loài hoa đẹp, rực rỡ và duyên dáng đến lạ kỳ. Ảnh minh họa

Ngoắt nghẻo đứng tên trong “hồ sơ thần chết” ở Việt Nam

Mặc dù là loài hoa đẹp, rực rỡ và duyên dáng đến lạ kỳ là thế, nhưng theo báo Khám phá tất cả các thành phần của cây ngoắt nghẻo đều chứa chất độc có thể giết chết người và động vật lớn. Đặc biệt phần rễ củ của cây giống với các thành viên khác trong họ Bả chó chứa rất nhiều chất độc colchicine, alkaloid gloriocine.

Ngộ độc do ăn phải cây ngoắt nghẻo gây bệnh cảnh cấp tính sau 2 - 6 giờ, nạn nhân có biểu hiện buồn nôn, nôn mửa, tê bì và ngứa ran xung quanh miệng, rát cổ họng, đau bụng, tiêu chảy ra máu, dẫn đến tình trạng mất nước. Khi chất độc tiến triển trong cơ thể sẽ khiến tiêu cơ vân, tắc ruột, suy hô hấp, hạ huyết áp, rối loạn đông máu, đái ra máu, co giật, hôn mê và tổn thương đa thần kinh.

Cũng theo nguồn tin này, chất độc của ngoắt nghẻo còn gây lột da và chảy máu âm đạo ở phụ nữ.Thậm chí, theo một nghiên cứu công bố trên trang web của Trung tâm thông tin Công nghệ sinh học quốc gia Mỹ (NCBI), năm 1964 đã ghi nhận một trường hợp bệnh nhân ăn phải củ ngoắt nghẻo còn bị rụng hết tóc dẫn tới hói đầu hoàn toàn, thậm chí lông trên cơ thể còn bị rụng hết.

Tất cả các thành phần của cây ngoắt nghẻo đều chứa chất độc có thể giết chết người và động vật lớn.Ảnh minh họa

Ở Nigeria chất độc từ cây ngoắt nghẻo được sử dụng để tẩm vào mũi tên. Trong khi ở Ấn Độ củ loài cây này còn được người dân ở một số nơi đặt lên cửa sổ để đuổi loài rắn độc ra xa khu vực nhà ở. Ngoắt nghẻo còn là quốc hoa của Zimbawe. Hiện cây hoa này đang được ứng dụng nhiều trong y học. Tình trạng khai thác quá mức cây ngoắt nghẻo ở một số nơi như ở Sri Lanka và Orissa (Ấn Độ) khiến loài hoa độc này đang trở nên khan khiếm và có nguy cơ tuyệt chủng.