Con người phải giảm ăn thịt để cứu Trái Đất và chính mình

Trong bản báo cáo đặc biệt được đồng nghiên cứu thực hiện bởi các chuyên gia đến từ hơn 100 nước và được hỗ trợ bởi 195 chính phủ, Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) của Liên Hợp Quốc đã nêu lên sự liên hệ mật thiết giữa đất đai và biến đổi khí hậu, cũng như những tác động tiêu cực của con người lên môi trường thông qua các hoạt động sản xuất gắn liền với tài nguyên đất.

Biến đổi khí hậu khiến tình hình an ninh trở nên căng thẳng trong tương lai. Ảnh: Getty Images.

Đất đai là tương lai của an ninh thế giới

Suốt chiều dài lịch sử của loài người mà đặc biệt là trong thời đại phát triển công nghiệp ồ ạt ngày nay, con người đã phá hủy một phần tư diện tích đất, số đất này vĩnh viễn không thể sử dụng được nữa cho mục đích trồng trọt để tạo ra lương thực.

Các chuyên gia chỉ ra cái vòng luẩn quẩn của biến đối khí hậu và suy thoái đất đai. “Chúng ta phải trồng trọt để tạo ra lương thực, phục vụ nhu cầu ăn uống và sinh tồn, nhưng chính quá trình sản xuất nông nghiệp lại gây ảnh hưởng xấu đến môi trường và điều này sẽ giết chết chúng ta”, ông Valérie Masson-Delmotte, đồng Chủ tịch Nhóm Công tác I của IPCC, cho biết.

Đất đai bị suy thoái do phá rừng và khai thác tài nguyên quá mức tại khu rừng mưa nhiệt đới Amazon ở Brazil. Ảnh: CNN.

Biến đổi khí hậu sẽ làm tăng cao mật độ các trận lũ lụt, hạn hán, sóng nhiệt và nhiều kiểu thiên tai tàn khốc khác. Những thảm họa thiên nhiên này sẽ phá hủy hệ sinh thái tự nhiên, gia tăng gánh nặng lên các chính phủ, dẫn đến tình trạng thiếu lương thực mà hậu quả tất yếu là mất an ninh lương thực.

Tại sao quá trình sản xuất nông nghiệp lại dẫn đến sự nóng lên toàn cầu? Phá rừng và trồng trọt làm suy yếu khả năng hấp thụ carbon dioxide của đất, khiến một lượng lớn CO2 vẫn còn tồn đọng trong bầu không khí và gây ra hiệu ứng nhà kính.

Sự thay đổi nhiệt độ theo chiều hướng tiêu cực trong thời gian từ năm 1850 đến năm 2018. Ảnh: IPCC.

“Khi đất bị suy thoái, khả năng hấp thụ và giữ carbon của đất sẽ yếu đi, vô tình làm nghiêm trọng hơn tình hình biến đổi khí hậu vốn dĩ đã có. Ngoài ra, trồng trọt liên tục không chờ đất phục hồi và phá rừng cũng dẫn đến tình trạng sa mạc hóa. Trên thế giới hiện có khoảng 500 triệu người sống trong vùng sa mạc hóa”, ông Masson-Delmotte cho biết thêm.

Để giữ nhiệt độ trung bình của Trái Đất không ấm thêm quá 2 độ C, IPCC cho biết nhân loại phải chung tay giảm phát thải khí nhà kính từ tất cả các lĩnh vực trong đó có đất đai và lương thực. Đây cũng là mục đích của Hiệp định Paris năm 2015 cùng nhiều hội nghị các bên khác.

Giảm ăn thịt để tăng cơ hội sinh tồn

Đảo ngược sự biến đổi khí hậu là một chuyện gần như không thể mà chỉ có thể tiến hành dần dần qua thời gian. Các chuyên gia cho biết con người cần ăn ít thịt để quá trình sản xuất lương thực từ đó giảm dần đi, theo phản ứng dây chuyền đất đai sẽ ít bị ảnh hưởng hơn và môi trường được bảo vệ tốt hơn.

Ngoài ra, cách quản lý đất đai cũng cần được thay đổi để sử dụng đất tốt hơn mà không bị lãng phí nguồn tài nguyên này. Các nhà khoa học trong bản báo cáo gợi ý trồng cây lâm nghiệp trên đất nông nghiệp, hay còn gọi là nông lâm kết hợp để giảm chất thải và tăng năng suất.

Cảnh phá rừng ở Brazil cho thấy rõ sự khác nhau ở hai khu vực. Rừng bị phá để khai thác gỗ, dùng đất cho hoạt động nông nghiệp như trồng trọt và chăn nuôi gia súc. Ảnh: Andre Penner.

Vốn là một hồ chứa carbon khổng lồ giúp điều hòa nhiệt độ toàn cầu, nay các rừng mưa Amazon đang đối mặt với nguy cơ sa mạc hóa và thải ra đến 50 tỉ tấn carbon vào khí quyển trong 30 năm đến 50 năm tới. Chăn nuôi gia súc đã gây ra nạn chặt phá rừng trên diện rộng ở các quốc gia Nam Mỹ.

Bản báo cáo nhấn mạnh tính cần thiết của việc bảo vệ và tái tạo rừng nhằm hấp thụ lượng carbon trong không khí và than bùn. Trong quá trình tiêu hóa, gia súc như bò cũng thải ra một lượng lớn methane - một loại khí nhà kính.

Các nhà nghiên cứu tự tin khẳng định chế độ ăn cân bằng với thực phẩm chủ yếu bao gồm thực vật và nguồn thịt động vật được sản xuất theo tiêu chí bền vững, thân thiện với môi trường vừa giảm thiểu tác hại lên môi trường, vừa mang lại lợi ích đáng kể cho sức khỏe con người.

Một trang trại chăn nuôi gia súc ở California trong đợt hạn hán lịch sử vào năm ngoái ở bờ tây Hoa Kỳ. Ảnh: Lucy Nicholson/Reuters.

Các nhà khoa học dự đoán đến năm 2050, những thay đổi về chế độ dinh dưỡng như trên nếu được thực hiện có thể trả lại 5 triệu km vuông diện tích đất trồng rừng, đồng thời giảm 8 tấn khí thải carbon toàn cầu mỗi năm.