Điều ít biết về dự án UAV bí mật do thám Liên Xô của CIA

Một máy bay không người lái thuộc Dự án Aquiline. Ảnh: CIA.

Dự án bất thường và phức tạp nhất trong chiến tranh Lạnh

Trong số này phải kể đến máy bay do thám SR-71 Blackbird và máy bay trinh sát tầm cao U-2 Dragon Lady có kích thước lớn và có khả năng qua mặt hệ thống phòng không của đối phương. Những chiếc máy bay này đã lập được nhiều kỷ lục về tốc độ, độ cao và vẫn được coi là “kỳ quan về kỹ thuật” cho đến ngày nay. Tuy nhiên, chúng cũng gặp không ít rủi ro, thậm chí khiến phi công mất mạng. Trước đó vào năm 1960, một chiếc máy bay U-2 do phi công Francis Gary Powers điều khiển đã bị bắn hạ.

Để tránh rủi ro, Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã vạch ra Dự án sản xuất máy bay không người lái Aquiline (Dự án Chim Ưng) – một trong những dự án do thám bất thường và phức tạp nhất trong Chiến tranh Lạnh. Trong khuôn khổ dự án, Mỹ dự định xây dựng một phi đội gồm 12 máy bay không người lái có hình dạng giống chim ưng, chạy bằng năng lượng hạt nhân và có thể ở trên thực địa trong thời gian tối đa là một tháng.

Tuy nhiên, dự án chế tạo máy bay không người lái, được cho là có thể hoạt động như một robot do thám và chuyển phát nhanh các tài liệu bí mật, có lẽ chẳng bao giờ được hoàn thiện. CIA thời gian gần đây đã giải mật và đăng tải các tài liệu liên quan đến Dự án Aquiline.

CIA từng lên kế hoạch đưa Aquiline trở thành nền tảng thu thập thông tin tình báo không người lái đầu tiên. Nhiệm vụ của chúng là “phát triển và duy trì khả năng hoạt động để thăm dò các khu vực không được phép tiếp cận”. Máy bay không người lái do nhà thầu McDonnell Douglas thiết kế này khác biệt so với những máy bay chiến đấu nổi tiếng của tập đoàn này.

“Dựa trên việc nghiên cứu đặc tính bay của các loài chim, Aquiline được thiết kế để trở thành một máy bay không người lái tầm xa có thể xâm nhập an toàn và cung cấp thông tin, hình ảnh cùng các dữ liệu khác về những nơi không được phép tiếp cận, chẳng hạn như trên lãnh thổ Liên Xô, nhằm hỗ trợ cho hoạt động do thám”, CIA cho biết.

Aquiline là một máy bay không người lái cỡ nhỏ, có kích cỡ gần giống kích cỡ của loài chim ưng, dài 1,5m, rộng 2,28m, có trọng lượng cất cánh hơn 37,6kg. Việc sử dụng động cơ 4 kỳ ít tiếng ồn, với mã lực 3.5 sẽ giúp máy bay bay với tốc độ từ 87 đến 148km/h, hoạt động liên tục 50 tiếng đồng hồ. Bên cạnh đó, nó có thể bay ở độ cao tối đa hơn 6.000 m.

Năng lượng hạt nhân hứa hẹn sẽ giúp cho máy bay này có tầm hoạt động xa hơn nữa. CIA đã đề xuất lắp đặt hệ thống đẩy đồng vị phóng xạ trên máy bay, giúp chuyển đổi khí thải từ các đồng vị bị phân hủy như plutonium thành điện năng. Hệ thống này, được phát triển chủ yếu để phục vụ cho việc tiến sâu vào khu vực thăm dò, sẽ giúp kéo dài thời gian hoạt động của Aquiline lên 30 ngày.

Aquiline được thiết kế đặc biệt để có thể thu thập cả hình ảnh và thông tin tình báo. Nó có thể chụp được các vị trí nhạy cảm và bay thấp hơn máy bay do thám U-2, đồng thời thu thập tín hiệu điện từ của radio, radar và các thiết bị khác để phục vụ cho việc phân tích. Không giống như máy bay có người lái, Aquiline có khả năng bay gần mục tiêu hơn nhiều, cung cấp những bức ảnh có độ phân giải cao và ghi lại các tín hiệu điện từ mạnh hơn. Ngoài ra nó có thể bí mật thả các cảm biến đặc biệt gần những nơi mà CIA muốn giám sát chặt chẽ.

Thiết kế của Aquiline đã được thay đổi nhiều lần để giống với loài chim thật nhằm gia tăng khả năng ngụy trang. CIA mô tả Aquiline là một “máy bay không người lái nhỏ, giống chim, với âm thanh, hình dáng và tiết diện radar đủ nhỏ để cho phép nó hoạt động trong môi trường tự nhiên của loài chim”, nhờ vậy radar hay lính gác của đối sẽ ít chú ý hơn.

Nguyên nhân khiến dự án Aquiline bị hủy bỏ

Aquiline được phóng, điều khiển và thu hồi bởi các đơn vị di động trên mặt đất. Những đơn vị này có thể vận hành Aquiline từ các quốc gia tiền tuyến giáp với Liên Xô hoặc Trung Quốc, để tối đa hóa thời gian máy bay không người lái này có thể hoạt động trên lãnh thổ của đối phương.

Aquiline sau đó sẽ chuyển dữ liệu thu thập được cho máy bay do thám DC-6, (sau này được chuyển đổi thành máy bay trinh sát U-2R) ở gần đó. Điều này sẽ giúpAquiline không phải mang các thiết bị lưu trữ đặc biệt. Ở thời điểm đó, việc lưu trữ dữ liệu và thông tin rất phức tạp, đòi hỏi phải có nhiều trang thiết bị cồng kềnh như thẻ, băng từ, ổ đĩa lớn, làm gia tăng trọng lượng và tiêu tốn nhiều nhiên liệu.

Tuy nhiên, Aquiline cũng có mặt hạn chế là phụ thuộc rất nhiều vào việc ngụy trang, do đó nếu nó bị Liên Xô phát hiện ra, hỏa lực phòng không hoặc máy bay chiến đấu của họ có thể dễ dàng bắn hạ nó.

Máy bay không người lái Aquiline được phát triển tại Khu vực 51 (căn cứ quân sự bí mật của Mỹ ở Nevada dùng để thử nghiệm các loại máy bay do thám và máy bay tàng hình trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh). Đã có nhiều tài liệu liệt kê các yêu cầu về nhân sự và trang thiết bị cần thiết để các kỹ sư có thể đến và đi khỏi căn cứ bí ẩn này một cách thường xuyên. Theo CIA, các nhân viên làm việc cho dự án được tuyển dụng 2 năm trước khi dự án được thực thi, để đảm bảo họ có thời gian vượt qua các vòng kiểm tra an ninh gắt gao.

Dự án Aquiline là một chương trình tuyệt mật, song vẫn chưa rõ lý do tại sao nó lại bị hủy bỏ. Đây là một chương trình kỹ thuật rất phức tạp, với các tính năng truyền tải dữ liệu và động cơ đẩy và năng lượng hạt nhân đều được tích hợp trong một thiết bị. Tuy nhiên, tất cả đều rất khó vượt qua những hạn chế về công nghệ ở thời kỳ những năm 1960.

Một nguyên nhân khác được cho là do các vấn đề chi phí với nhà thầu quốc phòng McDonnell Douglas. Tập đoàn này đã nhận được khoản kinh phí 11 triệu USD để thực hiện dự án nói trên, thấp hơn nhiều so với mức 110 triệu USD mà họ đưa ra. Người đứng đầu dự án Trung tá John H. “Hank” Meierdierck lúc đó đã bày tỏ sự không hài lòng, cho rằng con số này đã bị thổi phồng và ông đã quyết định chấm dứt hoàn toàn dự án Aquiline. Và như vậy, dự án chế tạo máy bay không người lái Aquiline chỉ giống như “một tia sáng lóe qua đôi mắt” của cộng đồng tình báo.