Đô đốc Tây Sơn Nguyễn Văn Tuyết: Kế hoạch động trời nhằm vào chúa Nguyễn

Tây Sơn thất hổ tướng trong cuộc khởi nghĩa nông dân thế kỷ XVIII từng gây ra cho các lực lượng chính trị của chúa Nguyễn, vua Lê bao nỗi khiếp vía, góp phần xác lập và duy trì vương triều Tây Sơn.

Trong đó, Nguyễn Văn Tuyết trước khi trở thành tài tướng của Tây Sơn đã lên kế hoạch ám sát chúa Nguyễn, khi sự việc bất thành, ông trộm ngựa thị uy.

Ngựa Hãn huyết (nguồn: Internet)

Thân thế của anh hùng trong thời loạn

Nguyễn Văn Tuyết hay Đô đốc Tuyết hiện nay chưa rõ năm sinh, chỉ biết ông mất năm 1802. Cùng với các nhân vật kiệt hiệt Võ Văn Dũng, Võ Đình Tú, Trần Quang Diệu, Lê Văn Hưng, Lý Văn Bưu, Nguyễn Văn Lộc tạo thành Tây Sơn thất hổ tiếng vang bóng một thủa.

Trong Huyền tích kinh xưa cho biết Nguyễn Văn Tuyết là người tổng Thời Đôn, huyện Tuy Viễn, phủ Quy Nhơn (nay là huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định). Tuy nhiên, Gia phả họ Nguyễn ở Quảng Trị lại cho rằng ông là người làng Ôn Tuyền, huyện Đăng Xương, Thuận Hóa (nay là làng Lệ Xuyên, xã Triệu Trạch, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị) và tên thật là Nguyễn Minh Mẫn.

Nguyễn Văn Tuyết là người có sức mạnh, giỏi võ. Trong thời loạn, trên con đường mưu sinh, ông tình cờ gặp được một cao thủ võ thuật bấy giờ. Về sau, Nguyễn Văn Tuyết theo thầy học võ và đạt được nhiều thành tựu, võ công cao cường giúp ông trở thành mãnh tướng Tây Sơn.

Tranh minh họa Đô đốc Tuyết cùng các tướng lĩnh Tây Sơn

Từ vụ án trộm ngựa nổi tiếng thành Quy Nhơn

Trong chuyến tuần dương xuống phía Nam, chúa Nguyễn Phúc Khoát (chúa thứ tám của nhà Nguyễn ở Đàng Trong) cưỡi một con ngựa quý do người Cao Miên (Campuchia) bấy giờ tặng. Đó là giống ngựa Hãn huyết quý. Quan lại địa phương những nơi chúa Nguyễn đi qua phải cắt cử người phục dịch cẩn thận cho con ngựa quý.

Theo Nguyễn Thanh Mừng và Trần Thị Huyền Trang, khi biết được tin này, Nguyễn Văn Tuyết vui mừng nói với vợ "việc tiêu diệt nhà Tần (một triều đại ở Trung Quốc) tôi không làm nổi, nhưng một chùy Kinh Kha đánh gãy xe bạo chúa ở Bác Lãng (thích khách người nước Vệ, từng ám sát Tần Thủy Hoàng bất thành) may ra tôi làm được. Tôi không còn nín nhịn được nữa".

Để hạ uy thế chúa Nguyễn và lực lượng chính trị địa phương, ông đã lên kế hoạch ám sát chúa Nguyễn.

Chân dung chúa Nguyễn Phúc Khoát (nguồn: Internet)

Khi đoàn xe của chúa Nguyễn Phúc Khoát đến địa phận thành Quy Nhơn được quan chức địa phương đón tiếp và hầu hạ chu đáo. Lựa khi đêm khuya thanh vắng, Nguyễn Văn Tuyết bí mật lẻn vào hành cung chúa Nguyễn nghỉ, định ra tay ám sát, song do quân lính canh phòng cẩn mật, ông đánh lánh ra phía vườn sau tìm cách khác.

Tại đây, Nguyễn Văn Tuyết phát hiện thấy chuồng ngựa đang nhốt con Hãn huyết quý, thừa lúc lính canh đi lấy thức ăn, ông đã dắt ngựa ra khỏi thành.

Hôm sau, biết tin mất ngựa, chúa Nguyễn Phúc Khoát trong lúc bực tức đã định xử tử quan giữ thành Nguyễn Khắc Tuyên, sau nhờ Trương Phúc Loan van nài mới thôi. Ít ngày sau, trên vách tường của quan Tuần phủ Quy Nhơn ghi rõ ràng mấy chữ lớn "kẻ trộm ngựa là Nguyễn Văn Tuyết ở Tuy Viễn".

Sự kiện này làm trấn động thành Quy Nhơn, quan lại trong thành hoảng loạn. Quan quan nhanh chóng cho người về quê bắt ông nhưng đã muộn.

Đến tài tướng trong cuộc khởi nghĩa nông dân

Sau khi lấy được ngựa của chúa Nguyễn và công khai danh tính trong thành, Nguyễn Văn Tuyết đưa cả gia đình lên vùng Tây Sơn thượng đạo, nhập vào đoàn quân khởi nghĩa Tây Sơn. Sự nghiệp lẫy lừng của Đô đốc Tuyết bắt đầu từ đây.

Quân Tây Sơn tấn công thành (nguồn: Internet)

Trong trận công thành Quy Nhơn nổi tiếng, nhờ thông thạo địa hình từ trước, Nguyễn Văn Tuyết được giao phụ trách quân tiên phong, nhanh chóng phá được thành. Sau trận này, ông được phong Tả Đô đốc.

Năm 1786, sau khi Nguyễn Huệ tiến quân ra Thăng Long, giúp nhà Lê tiêu diệt chúa Trịnh, cử Ngô Văn Sở, Phan Văn Lân và Nguyễn Văn Tuyết cùng ở lại coi giữ. Tiếp đó, trong trận chiến chống lại 29 vạn quân Thanh xâm lược cuối 1788, tình hình cấp bách, Đô đốc Tuyết đã đích thân cưỡi ngựa Hãn huyết suốt ngày đêm về cấp báo cho Nguyễn Huệ ở Huế.

Cuối năm 1788, khi Quang Trung xưng hoàng đế, Nguyễn Văn Tuyết được phong Đại đô đốc Kinh lược Hải Dương, thống lĩnh đại quân tả, kiêm bộ binh và thủy binh, phụ trách chống giặc ở mặt trận phía Đông. Với sức mạnh sấm sét của ngựa Hãn huyết và cây ngân côn làm cho quân Thanh kinh hồn bạt vía, góp phần vào thắng lợi Xuân Kỷ Dậu (1789).

Hi sinh anh dũng cùng Hãn huyết

Sau khi vua Quang Trung đột ngột qua đời (1792) bỏ lại hoài bão xây dựng, đổi mới và phát triển đất nước, người kế vị Nguyễn Quang Toản (vua Cảnh Thịnh) lệnh cho Nguyễn Văn Tuyết về giữ kinh thành Huế.

Biến cố Đô Võ Văn Dũng (một trong Tây Sơn thất hổ tướng) giết lộng thần Bùi Đắc Tuyên đã làm vua Cảnh Thịnh rút nữ tướng Bùi Thị Xuân từ Quảng Nam về Huế, Đô đốc Tuyết quay trở lại giữ Bắc Hà.

Năm 1801, Nguyễn Ánh phản công chiếm kinh đô Phú Xuân (Huế), Bùi Thị Xuân hộ tống vua Cảnh Thịnh chạy ra Bắc. Thế quân Nguyễn như chẻ tre, Đô đốc Tuyết cùng gia đình đưa vua Vượt sông Nhị Hà (sông Hồng) lên phía Bắc.

Ngày 16/6/1802, khi chạy tới Xương Giang (thuộc tỉnh Bắc Giang ngày nay) cánh quân Nguyễn do tướng Lê Chất dẫn đầu đã đuổi kịp. Đô đốc Tuyết ở lại tử chiến, cho vợ đưa vua chạy tiếp. Quân Nguyễn biết đối mặt đao thương không phải đối thủ của Đô đốc Tuyết nên dùng cung tên, đạn pháo bắn dữ dội.

Mặc dù là mãnh tướng tung hoành ngang dọc, song do chênh lệch lượng lượng và vũ khí, vòng vây áp sát "mãnh hổ nan địch quần hồ", Đô đốc Tuyết trúng đạn tử trận, cây ngân côn bay vút lên trời. Ngựa Hãn huyết từng theo chủ kinh qua trận mạng, mình đầy thương tích cũng hí vang một hồi dài và gục chết bên xác chủ.