Khai quật lăng mộ 1.000 năm tuổi: Điều bất thường nào khiến cả đội khảo cổ phải sơ tán?

Lăng mộ 1.000 năm tuổi trên vách núi

Năm 1986, trong quá trình xây dựng hồ chứa nước cho một thị trấn nhỏ tại thành phố Thông Liêu, miền đông Khu tự trị Nội Mông Cổ, các nhân viên làm nhiệm vụ kiểm tra cổ vật dưới lòng đất đã bất ngờ đào được một bức tường đá.

Ban đầu họ chỉ nghĩ đây là tảng đá ngầm lớn và không mấy quan tâm đến nó nhưng khi đào vào sâu bên trong, những người thợ phát hiện ra vị trí đặt các phiến đá rất đều đặn, có dấu vết chạm khắc rõ ràng. Các chuyên gia khảo cổ có kinh nghiệm đã được cử đến, sau khi kiểm tra, họ khẳng định đây chính là vị trí cổng vào ngôi mộ cổ hơn 1.000 năm tuổi, tồn tại từ thời nhà Liêu.

Theo Baike, lăng mộ này không hề đơn giản mà có cả hệ thống lăng đá với hành lang, buồng mộ và các khoang trái phải nằm bên trong, tổng chiều dài 16,4m. Dựa vào thiết kế cầu kỳ này, các nhà khảo cổ khẳng định đây phải là một ngôi mộ hoàng gia.

Sơ đồ cổ mộ trong núi. Ảnh: Sohu.

Đội khảo cổ tại hiện trường đều kinh ngạc khi khám phá ra những bậc thang được xây xuyên qua sườn núi, cầu thang này dẫn xuống một buồng mộ rộng rãi. Nơi đây chôn giữ số lượng lớn đồ tùy táng vàng bạc, đồ sơn mài, ngọc trai, mã não, pha lê, hổ phách và lụa quý.

Phát hiện điều bất thường

Cổ vật hấp dẫn nhất trong lăng mộ là một quan tài gỗ bách sơn màu đỏ huyết, bên trên chạm khắc hoa văn phượng hoàng tinh xảo và được bảo quản rất tốt. Chiếc đế gỗ đặt quan tài cũng được sơn màu sặc sỡ.

Hai thi thể đeo mặt nạ vàng tìm thấy trong lăng mộ. Ảnh: Sohu.

Tuy nhiên, do bị đất phù sa ẩm ướt vùi lấp trong thời gian dài nên phần lớn màu sắc trên chiếc đế quan tài không còn nữa.

Đội khảo cổ đã phải hợp lực để mở nắp chiếc quan tài gỗ tùng cực nặng và khi nắp quan tài hé mở, hai thi thể đeo mặt nạ vàng kỳ lạ dần lộ diện. Hai thi thể này còn tương đối nguyên vẹn và được cuốn trong nhiều lớp áo lụa.

Để bảo vệ phẩm giá của người chết, các chuyên gia không gỡ bỏ ngay tấm mặt nạ vàng. Họ quyết định sử dụng công nghệ tiên tiến nhất thời điểm đó để chụp chiếu thi thể nhằm xác định thêm thông tin về chủ ngôi mộ.

Khi đội khảo cổ chuẩn bị di chuyển thi thể về phòng nghiên cứu, một chất lỏng trắng kỳ lạ bỗng rò rỉ từ khe hở bên trong quan tài và chảy ra ngày một nhiều.

Vừa nhìn thấy điều này, các chuyên gia vội vàng hô hoán và sơ tán tất cả những người có mặt trong hầm mộ.

Hóa ra, thứ chất lỏng trắng đó chính là thủy ngân. Thủy ngân thường được tìm thấy trong các ngôi mộ cổ Trung Quốc do chủ mộ trúng độc thủy ngân mà chết hoặc người chôn cất cố tình ngâm thi thể trong thủy ngân để bảo quản tốt hơn.

Lượng thủy ngân lớn được ngâm trong quan tài đã lý giải vì sao hai tử thi ngàn năm tuổi này không bị thối rữa. Tuy nhiên, con người không may hít phải lượng lớn thủy ngân trong không khí có thể bị ngộ độc thậm chí là co giật, tử vong tại chỗ nên đội khảo cổ phải lập tức sơ tán khỏi khu vực này.

Danh tính chủ nhân ngôi mộ

Không chỉ tìm thấy quan tài gỗ quý chạm khắc cùng nhiều đồ tùy táng đắt giá, bên trong lăng mộ, các nhà khảo cổ còn phát hiện tấm văn bia đặc trưng của các lăng chôn cất hoàng gia.

Thông qua văn bia cùng những tư liệu Liêu Sử, cuốn sử chính thức của triều đại nhà Liêu (triều đại tồn tại từ năm 907–1125), các nhà khảo cổ xác định được đây là lăng mộ của công chúa Liêu Trần Quốc (1000 - 1018) của vương triều Khiết Đan, cháu gái vua Liêu Cảnh Tông (948 - 982).

Bộ trang phục của công chúa và phò mã được trưng bày tại Bảo tàng Thành phố Thông Liêu. Ảnh: Sohu.

Công chúa qua đời khi chỉ mới 18 tuổi và được mai táng cùng phò mã, đồng thời là cậu của mình (do phong tục hôn nhân cận huyết trong hoàng gia). Sử liệu không đề cập cụ thể lý do công chúa và phò mã qua đời, chỉ chép là cái chết do bệnh tật.

Liêu Sử cũng ghi rõ công chúa Trần Quốc là người nhiều công đức, hoàng đế và dân chúng đều yêu mến nên được ban cho lăng mộ hoành tráng.

Mặt nạ vàng của công chúa Trần Quốc. Ảnh: Sohu.

Khi mai táng, cả công chúa và phò mã đều được đeo mặt nạ vàng, chạm khắc rõ đường nét gương mặt người quá cố.

Theo đó, đeo mặt nạ cho người chết là phong tục đặc biệt của người Khiết Đan, chiếc mặt nạ vàng này có tác dụng giữ cho họ nét mặt uy nghiêm kể cả khi các bộ phận trên mặt đã bị phân hủy.

Theo trang Sohu, chiếc mặt nạ vàng và đồ tùy táng trong lăng mộ công chúa Trần Quốc là những cổ vật nguyên vẹn đầu tiên được tìm lại từ triều đại nhà Liêu. Những cổ vật tìm thấy đã trở thành kho báu lịch sử, giúp lấp đầy khoảng trống tri thức về một vương triều hùng mạnh từng bị quên lãng.