Khám phá bảo vật quốc gia Tượng Phật nghìn mắt nghìn tay

Chùa Bút Tháp tọa lạc tại thôn Bút Tháp, xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh. Chùa được xây dựng từ thế kỷ 14 với diện tích khoảng 10.000 m2, theo kiểu nội công ngoại quốc, với các công trình kiến trúc được bố trí cân xứng, chặt chẽ ở khu vực trung tâm.

Kiến trúc của chùa độc đáo, bố cục hài hòa với môi trường thiên nhiên.

Bên cạnh giá trị lịch sử, kiến trúc, hiện trong chùa còn lưu giữ 4 nhóm bảo vật quốc gia là tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay được công nhận năm 2012 và 3 pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm liên hoa, Hương án cùng được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2020.

Tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay được xem là độc nhất vô nhị ở Việt Nam. Đây là một kiệt tác hàng đầu về nghệ thuật tạc tượng làm nổi bật triết lý nhà Phật.

Ngoài ra, trong chùa còn lưu giữ được rất nhiều cổ vật và tượng Phật như tượng các vị Bồ Tát, tượng Hộ Pháp, tượng các vị La Hán...

Theo hồ sơ di sản của Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, tượng ngồi trong tư thế thiền định, vạt áo cà sa rủ xuống bệ như phủ lên muôn loài. Tượng có 11 mặt chính nhìn ra phía trước, và 2 mặt phụ ở 2 bên, đầu đội mũ " thiên quan".

Đầu tượng tạo thành nhiều lớp, trên cùng là tượng A-Di-Đà ngồi trên tòa sen trong tư thế thiền định, tượng có 42 cánh tay lớn, các cánh tay để trần, các bàn tay trong tư thế ấn quyết và thiền định, các vòng cánh tay phụ tạo thành một vòng tròn lớn đặt rời phía sau tượng (gồm 789 cánh tay) trong mỗi bàn tay có 01 con mắt. Phật ngồi trên tòa sen hồng được trang trí hoa văn sóng nước, rồng mây...

Bệ tượng hình rồng đội đài sen. Đài gồm ba lớp cánh sen cánh to xen lẫn cánh nhỏ. Phần bệ tượng được tạo theo kiểu sumeru bố trí thành nhiều cấp với hình chữ nhật chém góc.

Chính giữa có một hàng chữ Hán ghi niên đại tạc tượng: "Tuế thứ Bính Thân, thu nguyệt cốc nhật danh tạo". Mặt bên phải chạm hình hai ô trám lồng vào nhau, hình đồng tiền kép, chính giữa có ghi dòng chữ "NamĐồng Giao ThọNamtrương tiên sinh phụng khắc".

Hai dòng chữ cho biết ngày tạc tượng và người tạc tượng (Trương tiên sinh hoàn thành vào một ngày tốt mùa Thu năm Bính Thân (1656).

Theo đánh giá của Cục Di sản văn hóa, đây được coi là một tác phẩm độc nhất vô nhị trong nghệ thuật Phật giáo nói riêng và nghệ thuật tạo hình nói chung của ViệtNamthế kỷ XVII.

Tượng được chạm khắc khéo với dáng hành đạo, thư thái, thể hiện nhiều tầng đầu chống nhau, nhiều lớp cánh tay tạo thành hình vòng tròn nổi. Bức tượng này là tác phẩm nghệ thuật đặc sắc của thời Lê Trung Hưng còn lại đến ngày nay.