Khám phá chuyện Mỹ 'hốt hoảng' vì bị Liên Xô hạ thế độc quyền

Người đứng đầu Nhà Trắng không giải thích chi tiết việc làm thế nào Mỹ phát hiện được vụ thử diễn ra vào ngày 29/8/1949 tại Semipalatinsk, một khu vực ở phía đông bắc Kazakhstan, theo Politico.

Thông tin trên đã gây ra tình trạng hốt hoảng trong chính phủ Mỹ khi mà phần lớn các quan chức lẫn các nhà khoa học Mỹ đều cho rằng còn rất nhiều năm nữa Liên Xô mới có thể tự mình phát triển được một quả bom hạt nhân. Vụ thử nghiệm của Liên Xô cũng đặt dấu chấm hết cho vị thế độc quyền của Mỹ về vũ khí hạt nhân.

Mỹ đã phát triển được bom nguyên tử vào giai đoạn sau của Thế chiến II và thả hai quả xuống Nhật vào tháng 8/1945. Lúc Mỹ thả bom nguyên tử xuống hai thành phố của Nhật, quan hệ giữa Mỹ và Liên Xô đã sụp đổ. Nhiều quan chức Mỹ, trong đó có Tổng thống Truman coi vị thế độc quyền về nguyên tử của Mỹ là một tài sản vô cùng giá trị khi mà Chiến tranh Lạnh với Liên Xô đang hình thành.

Tuy nhiên, ngày 3/9/1949, các trạm giám sát và nhiều nhà khoa học Mỹ đã ghi chép được các hoạt động địa chất ở trong Liên Xô, vốn mang đầy đủ những dấu ấn của một vụ thử nghiệm hạt nhân dưới lòng đất. Thoạt đầu, Tổng thống Truman không tin một sự kiện như vậy có thể xảy ra. Ông yêu cầu các cố vấn khoa học và quân sự kiểm tra lại dữ liệu thu thập được.

Ngay khi kết quả được xác nhận, Tổng thống Truman phải đối mặt với sự thật rằng vị thế độc quyền hạt nhân của Mỹ đã không còn. Ngoài ra, ông còn phải đối mặt với việc thông báo cho người dân Mỹ vì nếu không trước sau thông tin trên cũng lộ.

Ngày 23/9, Tổng thống Harry S.Truman phát đi một thông báo ngắn tới giới truyền thông. “Chúng tôi có bằng chứng, trong vài tuần gần đây, một vụ nổ nguyên tử đã xảy ra ở Liên Xô”, nội dung thông báo viết.

Người đứng đầu nước Mỹ cố giảm nhẹ độ nghiêm trọng của sự kiện khi viết “Việc một quốc gia khác phát triển được sức mạnh mới là trong dự báo. Chúng tôi vẫn luôn tính đến khả năng này”.

Tuy nhiên, có một sự thật mà chính phủ Mỹ không tính tới đó là, Liên Xô cũng như Mỹ, sau Thế chiến II, đã bắt giữ nhiều nhà khoa học Đức, những người từng nghiên cứu phát triển hạt nhân. Thêm nữa, Mỹ không lường được quy mô nỗ lực của điệp viên Liên Xô trong việc thu thập các tài liệu có giá trị. Do đó, trong khi Mỹ cho rằng vẫn còn lâu nữa Liên Xô mới có thể tự mình phát triển vũ khí hạt nhân thì thực tế, Liên Xô đã làm được điều đó.

Sau vụ thử vũ khí nguyên tử của Liên Xô, Tổng thống Harry S.Truman đã yêu cầu Hội đồng An ninh quốc gia tái đánh giá chính sách Chiến tranh Lạnh của Mỹ. Đầu năm 1950, Hội đồng An ninh quốc gia gửi báo cáo lên Tổng thống, kêu gọi tăng chi tiêu quân sự và đẩy nhanh chương trình phát triển giai đoạn tiếp theo của vũ khí hạt nhân – bom H.