Khám phá loài rắn hiền lành với con người nhưng là khắc tinh của rắn độc

Loài rắn được nhắc đến là rắn hổ hành, hay còn gọi là rắn mống, có tên khoa học Xenopeltis unicolor. Đây là một trong hai loài duy nhất thuộc chi Xenopeltis, nằm trong họ rắn mống, gồm rắn hổ hành và rắn mống Hải Nam.

Một trong những đặc điểm nổi bật của hai loài rắn mống là lớp vảy ngoài có khả năng phản chiếu ánh sáng, tạo nên hiệu ứng màu sắc óng ánh vô cùng bắt mắt khi tiếp xúc với ánh nắng mạnh. Đặc điểm này khiến chúng trở nên nổi bật và dễ nhận biết trong môi trường tự nhiên.

Rắn mống hiện diện tại nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Myanmar, Thái Lan, Lào, Campuchia, Indonesia, Malaysia, Singapore và Việt Nam. Trong đó, rắn hổ hành là loài phân bố phổ biến hơn cả tại Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực Tây Nam Bộ.

Ảnh minh họa.

Rắn hổ hành trưởng thành có chiều dài từ 1 đến 1,2 mét, với phần đầu và cổ không tách biệt rõ ràng. Đầu của chúng thuôn dài và nhọn, giúp dễ dàng đào bới dưới đất. Với lớp da óng ánh đặc trưng, rắn hổ hành có thể được nhận diện ngay cả bởi những người không am hiểu về bò sát.

Rắn hổ hành non có hình dáng tương tự con trưởng thành, ngoại trừ một vòng vảy trắng quanh đầu như chiếc "vòng cổ", sẽ mờ dần trong năm đầu tiên. Ngoài đặc điểm hình thái, rắn hổ hành còn nổi bật bởi mùi cơ thể đặc trưng giống mùi hành sống, khá nồng và dễ nhận biết. Đây cũng có thể là nguồn gốc tên gọi của loài này.

Tại Việt Nam, rắn hổ hành thường được tìm thấy ở các khu vực nhiều bụi rậm, ven hồ hoặc nơi tập trung nhiều loài lưỡng cư như ếch, nhái – nguồn thức ăn chủ yếu của chúng.

Mặc dù có chữ “hổ” trong tên gọi, nhưng rắn hổ hành không thuộc họ rắn hổ - nhóm rắn nổi tiếng với nọc độc chết người. Thay vào đó, chúng thuộc họ rắn mống và hoàn toàn không có nọc độc.

Để săn mồi, rắn hổ hành sử dụng sức mạnh cơ thể để quấn chặt và siết chết con mồi trước khi nuốt trọn, tương tự như trăn và nhiều loài rắn không độc khác. Điểm đặc biệt trong cách săn mồi của loài rắn này là cấu trúc răng linh hoạt có thể gập lên xuống. Khi tấn công, răng của chúng sẽ cắm sâu và gập ngược vào trong, giúp giữ chặt con mồi, đồng thời hỗ trợ việc nuốt một cách dễ dàng.

Một khả năng nổi bật khác của rắn hổ hành là khả năng kháng lại nọc độc của một số loài rắn độc như hổ mang, cạp nia, cạp nong… Nhờ đó, chúng có thể giết và ăn thịt những con rắn độc có kích thước nhỏ hơn. Tuy nhiên, trong trường hợp đối đầu với những loài rắn độc lớn hơn như hổ chúa, hổ hành có thể bị đánh bại và trở thành con mồi.

Nhiều chuyên gia khuyến cáo rằng nếu bắt gặp rắn hổ hành trong vườn nhà, người dân không nên xua đuổi hay giết chết mà nên để chúng sinh sống tự nhiên. Với khả năng kháng độc và thói quen săn mồi, rắn hổ hành có thể đóng vai trò như một "quản gia" tự nhiên, góp phần kiểm soát số lượng rắn độc.

Thức ăn của rắn hổ hành không chỉ giới hạn ở rắn độc mà còn bao gồm nhiều loài như ếch, nhái, thằn lằn và các động vật có vú nhỏ.

Dù sở hữu bản năng săn mồi mạnh mẽ, rắn hổ hành lại là loài hiền lành với con người. Chúng gần như không bao giờ chủ động tấn công mà chỉ tìm cách bỏ chạy khi bị bắt hoặc chạm vào. Sự thân thiện và vẻ ngoài rực rỡ khiến nhiều người lầm tưởng đây là loài rắn có thể nuôi làm cảnh.

Tuy nhiên, rắn hổ hành tỏa ra mùi hôi đặc trưng khiến nhiều người cảm thấy khó chịu. Bên cạnh đó, chúng thường không thích nghi tốt trong môi trường nuôi nhốt, dễ chết sau một thời gian ngắn. Vì vậy, rắn hổ hành không phải là loài thích hợp để làm thú nuôi trong nhà.

Kết luận, rắn hổ hành là loài rắn hiền lành, có vai trò tích cực trong hệ sinh thái nhờ khả năng khống chế các loài rắn độc. Với vẻ ngoài dễ nhận diện và tập tính không gây hại cho con người, nếu bắt gặp rắn hổ hành trong tự nhiên, điều tốt nhất bạn nên làm là để chúng yên và tránh tiếp xúc gần.