Khám phá vùng đất có diện tích rộng lớn nhất nước ta

Trước đây, Nghệ An cùng với Hà Tĩnh có cùng tên chung là Hoan Châu (thời bắc thuộc), Nghệ An châu (đời nhà Lý, Trần), xứ Nghệ (năm 1490, đời vua Lê Thánh Tông).

Năm 1831, vua Minh Mạng chia trấn Nghệ An thành 2 tỉnh: Nghệ An (bắc sông Lam) và Hà Tĩnh (nam sông Lam). Năm 1976 đến 1991, Nghệ An và Hà Tĩnh sáp nhập thành một tỉnh Nghệ Tĩnh. Từ năm 1991, lại tách ra thành 2 tỉnh là Nghệ An và Hà Tĩnh.

Cuộc khởi nghĩa do Mai Thúc Loan lãnh đạo nổ ra từ Nghệ An chống lại quân xâm lược nhà Đường. Mai Thúc Loan quê ở Hà Tĩnh, sau di cư sang sinh sống ở Nghệ An. Tại đây, vào năm 722, ông dựng cờ khởi nghĩa chống lại ách đô hộ của nhà Đường. Theo các nhà sử học hiện nay, cuộc khởi nghĩa do Mai Thúc Loan lãnh đạo ở vùng Nam Đàn kéo dài trong khoảng 10 năm.

Sau khi lên ngôi năm 1788, đánh tan quân Thanh xâm lược vào tết Kỷ Dậu 1789, vua Quang Trung đã chọn vùng đất Nghệ An làm nơi đóng đô, cho xây dựng phượng Hoàng Trung Đô tại vùng núi Dũng Quyết, thành phố Vinh. Tiếc rằng khi kinh đô mới đang xây dựng, vua Quang Trung đột ngột qua đời, giấc mộng của ông trở nên dang dở.

Dòng họ Ngô Lý Trai nổi tiếng ở Nghệ An từng được trao kỷ lục Guinness Việt Nam, có 5 đời đỗ tiến sĩ ở huyện Diễn Châu. Ngô Lý Trai là dòng họ khoa bảng vang danh sử Việt, dòng họ này có gốc từ tỉnh Bắc Ninh, sau di cư vào vùng Lý Trai ở Diễn Kỷ, Diễn Châu, Nghệ An nên còn được gọi là Ngô Lý Trai. Bắt đầu từ năm 1592, dòng họ này có 5 đời liên tiếp đỗ tiến sĩ, trong đó có hai cha con Ngô Trĩ Tri và Ngô Trí Hòa đỗ đại khoa trong cùng một khoa thi (1592).