Sự thật về việc đánh giá tình trạng thần kinh bằng ảo ảnh thị giác

Năm 2018, trên mạng xã hội có đưa ra một bức tranh thuộc thể loại ảo ảnh thị giác và cho biết rằng do giáo sư Thần kinh học Yamamoto của Nhật Bản thực hiện, kèm theo lời ghi chú: nếu nhìn thấy nó đứng yên hoặc chỉ hơi di chuyển một chút là đang có tinh thần khoẻ mạnh; nếu thấy nó di chuyển chậm là đang có chút căng thẳng và mệt mỏi; còn nếu thấy nó di chuyển liên tục tức là đang bị stress quá mức và có thể đang mắc phải những vấn đề tinh thần.

Bức tranh “nổi sóng”.

Bức vẽ này thể hiện một hình cầu nằm trên một nền dạng 3D, tất cả được tô bằng màu tím và trang trí bằng một mạng lưới kẻ thành những ô hình lục giác màu vàng. Chỉ đơn giản như vậy thôi nhưng thực sự là nếu nhìn vào bức vẽ sẽ thấy ngay là có sự chuyển động bên trong.

Có vẻ như hình cầu đang trôi dần qua bên phải mà cũng có vẻ như cả phông nền đang trôi dần qua trái, về phía hình cầu. Tóm lại, khi ngắm bức vẽ này, dường như mỗi người lại thấy một ảo giác khác nhau.

Tuy nhiên, ở đây có mấy vấn đề đáng nói.

Trước tiên, về tác giả, giáo sư Thần kinh học Yamamoto. Thông thường, mọi danh tính khi được công bố đều có đầy đủ họ tên. Nhưng ở đây, chỉ thấy mỗi mình họ (hoặc tên) Yamamoto mà không thấy tên (hoặc họ) đầy đủ.

Tra trên Google cũng có thấy vài tên Yamamoto thì một người là đô đốc hải quân Nhật lừng danh trong Thế chiến thứ 2 (Yamamoto Isoroku), còn lại là giáo sư về điện, về sinh học… nhưng đều có ghi rõ họ tên. Do vậy, có thể nói, “giáo sư Thần kinh học Yamamoto” không có thật.

Thứ hai, cũng tìm trên mạng, lại có một người Ukraina tên Yurii Perepadia, 50 tuổi, xác nhận mình là tác giả của bức vẽ. Và ông cho biết bức vẽ này được thực hiện từ năm 2016, lấy cảm hứng từ một nhà thiết kế người Nhật là Akiyoshi Kitaoka.

Thế nhưng, cũng tìm trên mạng thì lại thấy Akiyoshi Kitaoka là giáo sư Tâm lý học tại Đại học Ritsumeikan. Vậy thì cái “vị” Yurii Perepadia cũng không thể là thật.

Cuối cùng thì tìm được GS. Alice Mado Proverbio, tuy không phải là tác giả bức vẽ nhưng là người đã tiết lộ sự thật. Người đã thực hiện bức vẽ này là một nghệ sĩ chuyên vẽ tranh về ảo tưởng thị giác, Beau Deeley, vào năm 2002. Cô cho biết, đã đưa tin này trên trang Twitter của mình và có tới 2,6 triệu người đã đọc trang này.

GS. Tâm lý và Tâm lý Sinh học Alice Mado Proverbio, Đại học Milano-Bicocca, Italia.

Được biết, GS. Alice Mado Proverbio hiện là giáo sư thực thụ giảng dạy bộ môn Tâm lý và Tâm lý Sinh học tại Đại học Milano-Bicocca, Italia. Là chuyên gia nghiên cứu về cách thức hoạt động của bộ não con người, côgiải thíchrằng tâm trí của chúng ta đang bị lừa dối để nghĩ rằng hình ảnh đang chuyển động.

Thực sự, bức vẽ này là ảnh tĩnh 100 %. Đây là hiệu ứng được tạo ra trong vỏ não về thị giác, vốn chịu trách nhiệm xử lý về mọi thứ mà mắt con người nhìn thấy.

Hiệu ứng diễn ra bên trong não khi nhìn thấy hình ảnh.

Trong khu vực vỏ não có các vùng V1, V2, V3, V4 và V5. Trong đó, V4 chịu trách nhiệm về màu sắc và hình dạng,ưu tiên nhận thức về hình xoắn ốc và hình cầu; V5 là một khu vực xử lý các chuyển động vànhững hình ảnh 3D.Hiệu ứng này được kích hoạt bởi độ bão hòa của các tế bào thần kinh V4khiến các neuron của vùng V5 di chuyển tạo cho ta ảo giác.

Hai hình ảnh khác nhau chiếu vào võng mạc của mỗi mắt là một tương tác rất phức tạp.Về căn bản, nó là một ví dụ về sự cạnh tranh trong vỏ não thị giác. Khi một tín hiệu suy yếu hoặc bị ức chế vì bất kỳ lý do gì, các yếu tố khác có thể được biểu diễn ở mức nhận thức cao hơn.

Theo GS.Alice, nếu xem bức vẽ không thấy bất kỳ chuyển động nào, hãy thử nhìn bằng góc mắt khác hoặc có thể dosử dụng màn hình chưa đủ lớn.Hiệu ứng cũng có thể thay đổi tùy vào khoảng cách mà người đó nhìn vào hình ảnh.

Một tác phẩm ảo ảnh thị giác khác của Beau Deeley.

Ngoài ra, khi nhìn vào hình ảnh này quá lâu, hình tròn dường như chuyển động nhanh hơn khiến ta cảm thấy đau đầu, chóng mặt. Chính vì vậy mà nhiều chuyên gia tâm lý đã sử dụng những bức vẽ ảo ảnh thị giác này để đánh giá mức độ căng thẳng của bệnh nhân.

Điều quan trọng cuối cùng là kết luận của GS. Alice Mado Proverbio, bức vẽ này chỉ là một ảo ảnh thị giác hoạt động theo cơ chế bình thường của vỏ não, nếu còn ngắm nhìn được chúng tức là ta vẫn còn khỏe.